Bez kategorii

Eleftheria Arvanitaki

30/07/2012

384 Wyświetlenia

0 Komentarze

31 minut czytania

CZTERY STRUNY ŚWIATA (29) Choć Grecja cienko przędzie w finansach to kulturalnie nadal jest lokalnym mocarstwem. Przedstawiam jedną z najlepszych piosenkarek dzisiejszej Grecji i osiem piosenek z jej repertuaru.

Grecja ma kilkoro wspaniałych śpiewaków, a zwłaszcza śpiewaczek, wśród których szczególną słabość mam do Eleftherii Arvanitaki. Dla mnie ma w sobie coś magicznie urzekającego. Może jest to jej niesamowita aparycja, może jej zaraźliwy entuzjazm i sceniczna charyzma, może niezwykłe brzmienie imienia i nazwiska, a może po prostu głos, ale jest i działa. I jako kobieta też ma w sobie to coś. W odbiorze sztuki tak już jest, że dużo dzieje się poza słowami i poza rozumem.

Jej prezentację zacznę od utworu pt.Tha spaso koupes (Rozbijam szkło). W doskonałej zabawowej atmosferze, z pomocą Haris Alexiou Elefthera Arvanitaki śpiewa starą anatolijską pieśń typu cifteteli (do tańca brzucha) ze Smyrny. Oryginalny tekst turecki zaczyna się od słówNe de güzel kulaklarýn var, altýn küpe ister osman aga (Takie piękne masz uszy. Pan Osman ma dla nich złote kolczyki). Po grecku jednak brzmi ona tak:

Θασπάσωκούπεςγιαταλόγιαπου’πες
καιποτηράκιαγιαταγλυκάλογάκια
Αμάν,αμάν,αμάν,γιάνιγιόρουμμπεν
Αμάν,αμάν,αμάν,σέβιγιόρουμσεν’

Α,α,ικιτέλι,αμάν,γιάλα,τσιφτετέλι

Εχθέςτοβράδυσεείδαστ’όνειρόμου
πωςείχεςταμαλλάκιασουριγμέναστολαιμόμου
Αμάν,αμάν,αμάν,γιάνιγιόρουμμπεν
Αμάν,αμάν,αμάν,σέβιγιόρουμσεν’

Α,α,ικιτέλι,αμάν,γιάλα,τσιφτετέλι

Rozbijam szkło za słowa, które wymawiasz,

i jeszcze kieliszek za to słodkie słówko.

Aman, aman nie płacz już więcej dziewczyno;

aman, aman – będziesz miała co zechcesz.

Wczoraj w nocy widziałem cię we śnie, jak często włosy z szyi odgarniałaś

Aman, aman nie płacz już więcej dziewczyno;

aman, aman – będziesz miała co zechcesz. Aaa, cifteteli, aman, gialeli

W tym samym towarzystwie Eleftheria wykonuje dynamiczną i rytmiczną piosenkęTa kormia kai ta machairia (Ciała i noże), popularny utwór, który ma dość dziwną, barbarzyńską i pełną emocji treść

Τακορμιάκαιταμαχαίρια
άντεκάποτεαλλάζουνχέρια,
τασημάδιατουςαφήνουν
πουπονανεκαιδεσβήνουν.

Aγγιξέμε,φίλαμε,μύρισέμε
κρύψουμέσαμου,κατοίκησεμε,
σανπαλιόκρασάκιφύλαξέμε
ένακορμίδενείναιμόνοαγκαλιά,
αχ!ένακορμίδενείναιμόνοαγκαλιά
είναιμιαπατρίδαπουθαγίνειξενιτιά.

Ταπουλιάκαιτατριζόνια
άντετραγουδάνετόσαχρόνια
κιαπότηνανατριχίλα
κοκκινίζουνεταμήλα.

Τακορμιάκαιταμαχαίρια
άντεμηβρεθούνσελάθοςχέρια,
κάποιοφονικόθαγίνει
καιποιόςπαίρνειτηνευθύνη.

Μέσαστηςγιορτήςτοκέφι
άντεπιοψηλάκρατάειτοντέφι
όποιοςπόνεσεκαιξέρει
γλύκαπου’χειτομαχαίρι.

Ciała i noże, pewnego dnia zmieniają ręce.

Pozostawiają blizny, które bolą i nie bledną

Dotknij, pocałuj, powąchaj mnie

Ukryj się we mnie i mieszkaj

Jak stare wino stań się we mnie skarbem

Ciało to nie tylko uścisk

To ojczyzna która może stać się obca

Ptaki i świerszcze już tyle lat śpiewają

A ich drżąca pieść powoduje kwitnienie jabłoni

Niech ciała i noże nie idą w złe ręce

Bo ktoś zginie i kto będzie winny?

Podczas tańców i święta

Ten kto najwyżej podnosi tamburyn

To ten kto już był ranny i wie

Jak słodkie może być cięcie noża

Eleftheria Arvanitaki urodziła się w 1957 roku w Pireusie, ale pochodzi z wyspy Ikaria. Jej imię znaczy „wolność”. Śpiewa od 1980 roku, początkowo w grupie pn. Opisthodromiki Kompania (Towarzystwo płynące pod prąd), a w cztery lata później już solo. Wydała dotąd 12 albumów, uświetniała swym śpiewem zamknięcie olimpiady w Atenach w 2004 roku, zebrała i zbiera wiele międzynarodowych nagród i trofeów. Śpiewa jednak głównie w samej Grecji i raczej tylko po grecku, choć występuje i nagrywa z innymi znanymi artystami, zwykle też tymi najbardziej niesamowitymi, jak chociażby Concha Buika lub portugalskie fadystki. Posłuchajmy jak śpiewają na przemian po portugalsku i po grecku dwie divy: niezrównana, już nieżyjąca Cesaria Evora, oraz Eleftheria Arvanitaki w melancholijnym utworze pt. Sodade (Tęsknota)

Kto pokaże ci tę odległą drogę?
Tę drogę do Sao Tomé
Tęsknota, tęsknota
Za moja ziemią Sao Nicolau
Jeśli napiszesz do mnie list odpiszę ci
Jeśli mnie zapomnisz zapomnę ciebie
Aż do dnia twego powrotu

Podobnie jak w przypadku innych greckich piosenkarzy ogromną rolę w śpiewanych przez Eleftherię utworach odgrywa tekst. Wiele z nich nawiązuje do stylu rembetiko i tragicznych dziejów Grecji, mówi o losie uchodźców lub o tęsknocie emigrantów. Krystaliczny głos, jego dobra emisja i staranna dykcja podkreślona wyrazistą mimiką twarzy sprawiają, że Eleftheria Arvanitaki i jej teksty są powszechnie znane i lubiane. Lubi otwarte koncerty, które zawsze są jej wielkim sukcesem, widownia jest zawsze pełna. Publiczność ją uwielbia i śpiewa razem z nią. Eleftheria Arvanitaki to niekwestionowana największa diva Grecji.

Przykładem koncertowej popularnosci niech będzie bardzo charakterystyczny dla jej repertuaru utwór pt.Vale to kokkino foustani (Włóż czerwoną suknię) zwany także E nihta katebeni (Zapada noc)

Ηνύχτακατεβαίνειμεμαύροφερετζέ] 2x
κιηπόληδιψασμένηγιαφώτακαισουξέ] 2x
Βάλετοκόκκινοφουστάνι
εκείνοπουσεκάνειναμοιάζειςπυρκαγιά
Έλακαιμημετράςτηνώρα
τανιάταείναιμπόραπουκαίνεσανφωτιά
πουκαίνεσανφωτιά
Τιναμάςπεριμένειαύριοτοπρωί] 2x
ποιοςέρωταςπεθαίνεικαιποιοςθαγεννηθεί] 2x

Zapada noc welonem miłości złakniona

A miasto głodne świateł i zabawy

Załóż czerwoną suknię

która cię światłem czyni a twoją twarz płomieniem

chodź, i nie licz godzin, co mijają

młodość jest darem, który za szybko przechodzi

a cóż nas czeka jutro rano

po wschodzie słońca

Jaka miłość się w nas wypali

A jaka nowa się narodzi)

Inna popularna, bardzo lubiana, ale smutna piosenka Elefterii nosi tytułTo parapono (Skarga). Muzykę napisał Dimitrios Papadimitriou, a tekst Odysseas Elytis. I tu też ‘cała sala śpiewa z nami’:

Εδώ στου δρόμου τα μισά
έφτασε η ώρα να το πω
Άλλα είν’ εκείνα που αγαπώ
γι’ αλλού, γι’ αλλού ξεκίνησα
Άλλα είν’ εκείνα που αγαπώ
γι’ αλλού, γι’ αλλού ξεκίνησα

Στ’ αληθινά στα ψεύτικα
το λέω και τ’ ομολογώ
Σα να 'μουν άλλος κι όχι εγώ
μες στη ζωή πορεύτηκα
Σα να 'μουν άλλος κι όχι εγώ
μες στη ζωή πορεύτηκα

Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά
Πάντα, πάντα θα 'ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει

Tu pośrodku drogi czas na mnie przyszedł aby rzec

Inni są tymi, których kocham, gdzie indziej się chciałam iść

Prawda czy fałsz, to powiem i potwierdzę

Jakby kto inny to był, nie ja przez życie szłam

Nieważne bowiem, jak uważasz

Nieważne jak bardzo się starasz

Zawsze, zawsze będzie za późno

A drugiego życia nie będzie

Kolejna bardzo popularna piosenka Eleftherii nosi tytuł Metrisa (Policzyłam)

Μέτρησατιςπιοβαθιέςμαςδιαφορές
κιήτανησχέσημαςαυτές
χάιδεψέτεςαντιςδειςποτέ

Κιέπειτατοχρόνομέτρησαναδω
ανπρολαβαίνωνασουπω
Απόμέναπόσαδενμπορώ

Ό,τικιανγίνειέναναλες
πωςμ’αγαπάςχίλιεςφορές
πωςμ’αγαπάςχίλιεςφορές
κιεγώ…εσένα
Κιανμείνειτ’όνειρομισό
κιαντοφιλίχαθείκιαυτό
Έναναλεςσαννα’ναιχθες
Πωςμ’αγαπάςχίλιεςφορές…