Pomoc prawna z urzędu a prawo do sądu

Istniejący w Polsce system pomocy prawnej z urzędu nie realizuje prawa do sądu i prawa do obrony – do takich wniosków doszli uczestnicy konferencji „Pomoc prawna z urzędu a prawo do sądu”.

Konferencja odbyła się w dniach 15-16 września 2012 r. w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Jej organizatorem była Naczelna Rada Adwokacka wraz z Komisją Praw Człowieka przy NRA.

– W sprawach karnych największym problemem jest przyznawanie pomocy prawnej z urzędu z dużym opóźnieniem – powiedział pomysłodawca konferencji, przewodniczący Komisji Praw Człowieka przy NRA adw. Mikołaj Pietrzak. Zdaniem mecenasa Pietrzaka realna pomoc z urzędu nastąpi tylko wtedy, kiedy obrońca z urzędu będzie mógł być obecny przy przesłuchaniu zatrzymanego bądź podejrzanego najpóźniej dwie godziny po tym jak zażąda kontaktu z adwokatem. Tymczasem w obecnej praktyce pomoc pojawia się zazwyczaj z kilkudniowym opóźnieniem.

Z kolei w postępowaniu cywilnym problemem jest wadliwy system wynagradzania pełnomocników z urzędu. Zwróciła na to uwagę m.in. sędzia Katarzyna Gonera, która uznała, że stawki za reprezentowanie klienta z urzędu są absolutnie nie do akceptacji i wymagają urealnienia. Jako przykład podała stawki za reprezentowanie klienta przed sądem rejonowym dotyczącym spraw z zakresu prawa pracy. Kwota jaką może otrzymać adwokat za prowadzenie całej sprawy, która często trwa nawet kilka lat, wynosi 60 złotych.

Obecni na konferencji prawnicy zgodnie twierdzili, że pomoc prawna z urzędu nie powinna być przyznawana przez sąd, który później rozpatruje merytorycznie sprawę. Szczególnie taki model – wyznaczania adwokata z imienia i nazwiska – nie powinien obowiązywać w sprawach karnych, gdyż mechanizm ten zawsze będzie budził wątpliwości co do obiektywizmu sądu. Dlatego jednym z głównych wniosków płynących z konferencji, jest potrzeba reformy systemu w kierunku wyznaczania pełnomocnika lub obrońcy przez podmiot inny niż sąd orzekający.

Prelegenci wielokrotnie także zwracali uwagę na niską świadomość prawną społeczeństwa. Nadal wiele osób w postępowaniach cywilnych i karnych występuje przed sądem bez pomocy profesjonalnego prawnika i nie wie, że mogą wystąpić o pełnomocnika lub obrońcę z urzędu.

Jednym z gości konferencji był Kenneth Carr, adwokat i sędzia Woolwich Crown Court w Londynie, który zaprezentował system pomocy prawnej z urzędu funkcjonujący w Anglii. Polega on między innymi na prowadzeniu przez państwo przetargów dla kancelarii prawnych, które chcą udzielać pomocy prawnej z urzędu.

Adw. Andrzej Zwara, prezes NRA, zaznaczył, że temat pomocy prawnej z urzędu jest dla samorządu adwokackiego wyzwaniem, ale też musi nastąpić mentalna zmiana spojrzenie polityków na kwestie pomocy z urzędu.  – Pieniądze na pomoc prawną politycy gdzieś w podświadomości traktują jako marnowanie publicznych pieniędzy – powiedział.

Więcej w Serwisie Informacyjnym Adwokatury Polskiej

http://adwokatura.pl/?p=4938&nggpage=2