Kanał Sueski

Kanał Sueski otwarto 17 listopada 1869 roku.

1.

W VIIwieku p.n.e. egipski król Neko porzucił myśl o zbudowaniu tej drogi wodnej, kiedy podczas prób jej wykonania zginęło podobno 120 tysięcy niewolników. W 522 roku p.n.e., po podbiciu Egiptu przez Persów, król perski Dariusz wrócił do tego projektu i zostawił po sobie inskrypcję głoszącą, że on ukończył ten kanał. Grecki historyk Herodot w pismach z V wieku p.n.e. przekazuje nam, że kanał nie przebiegał najkrótszą trasą między morzami, a statki potrzebowały czterech dni na jego przebycie. Był on wystarczająco szeroki, aby mogły nim płynąć obok siebie dwa trójrzędowe statki (triremy).

   Kanał Dariusza przebiegał prawdopodobnie na wschód od Nilu, a potem łączył się z jednym z jezior leżących na trasie współczesnego kanału.

Dzisiaj możemy tylko uśmiechnąć się z politowaniem, ale na przełomie XVIII i XIX stulecia francuscy inżynierowie, opracowujący projekt, mieli poważny zgryz – oto bowiem pomiary dokonane przy obecnych (i wówczas już planowanych) wejściach do kanału miały być na różnej wysokości. Poziom Morza Czerwonego miał być aż o całe 9 metrów wyższy niż Śródziemnego, co mogło doprowadzić do wielkiej katastrofy…

2.

Utworzenie służb tranzytowych i założenie w 1839 r. Overland Road (tranzyt przez Egipt komunikacji pocztowej między Londynem a Indiami) przywróciły zainteresowanie projektem połączenia Morza Śródziemnego z Czerwonym. W 1846 r. saint-simoniści założyli w Paryżu spółkę badającą warunki przekopania Przesmyku Sueskiego, która zgromadziła przemysłowców i przedsiębiorców angielskich, niemieckich, austriackich i francuskich.

Niwelacje terenu, przeprowadzone w 1847 r. przez Bourdaloue, potwierdziły, że nie ma różnicy poziomów między obydwoma morzami. Linant de Bellefondsprzygotował dokumentację techniczną. Jednakże sprzeciw Turcji, nieufność Anglii, choroba Muhammada Alego opóźniły wprowadzenie projektu w życie. Kedyw Abbas, który w 1849 r. objął rządy po swoim dziadku, był nieprzyjazny wobec Europejczyków, gdyż obawiał się wzrostu ich wpływów w Egipcie.

3.

Ferdinand de Lesseps, francuski dyplomata, uzyskał w 1854 roku od wicekróla Muhammada Saida Paszy (Egipt w owym czasie był częścią imperium osmańskiego) zgodę na rozpoczęcie prac nad kanałem, który miał przebiegać najkrótszą trasą na północ od Suezu przez Jezioro Gorzkie do Morza Śródziemnego. Lesseps zdobył poparcie wicekróla i wielu francuskich akcjonariuszy, którzy zainwestowali w Spółkę Akcyjną Kanału Sueskiego. Brytyjczycy, którzy mogli wiele zyskać na utworzeniu krótszej drogi do Indii, nie kupowali akcji. Mimo że kanał miał skrócić drogę z Londynu do Bombaju o 7343 km, rząd brytyjski robił wszystko, co mógł, aby projekt ten udaremnić. Krytykowano go jako "fizycznie niewykonalny i zbyt kosztowny, aby przynieść zyski".

4.

Początkowo de Lesseps korzystał z przymusowej pracy ludzi. Później budowę bardziej zmechanizowano i warunki poprawiły się wystarczająco, żeby ściągnąć do pracy Europejczyków. Wodę pitną dla ok. 25 tysięcy robotników dostarczano specjalnie zbudowanym kanałem. U śródziemnomorskiego końca trasy, na terenie, który naprawdę można nazwać odzyskanym, zbudowano Port Said. Do czasu ukończenia w 1863 r. kanału doprowadzającego wodę pitną drążono Kanał Sueski z północy na południe. Potem można było rozstawić oddzielne obozy wzdłuż przyszłej drogi wodnej. Ukończony kanał miał 161 km długości,15 m głębokości i 137 m. szerokości. Co 10 km zbudowano zatoki dla mijających się statków.

5.

Po 10 latach prac przy budowie kanału oraz pięciu latach przygotowań do niej zorganizował odpowiednio efektowną uroczystość otwarcia. O 6000 gości dbało 1000 służących i 500 kucharzy. U Giuseppe Verdiego zamówiono egipską operę na tę okazję oraz na inaugurację nowej kairskiej opery, lecz kompozytor odmówił. (Chociaż w dwa lata później wystawiono w Kairze "Aidę".) Dziesiątki statków przystrojonych flagami wpłynęło do Port Saidu, a kanałem popłynęła duża flotylla, którą prowadził statek goszczący francuską cesarzową Eugenię. Wiele koronowanych głów z Europy i spoza niej przybyło, by wziąć udział w uroczystości. Agencja turystyczna Thomasa Cooka zorganizowała nawet wycieczkę dla turystów. Otwarcie kanału służącego interesom nastąpiło pośród sztucznych ogni, pokazów akrobatów, muzyki i tańców. Nie obyło się również bez paru aresztowań i wysadzenia jakiejś przeszkody dosłownie w ostatniej minucie.

Ba, wykonano wówczas pierwsze na świecie zdjęcie reportażowe, obrazujące tak ogromny tłum.

Ponieważ materiały fotograficzne, jakie w tym czasie istniały, posiadały czułość dzisiaj niewyobrażalną, sygnałem do rozpoczęcia naświetlania był… strzał z armaty.

Tłum zamarł na całe 20 minut, a wtedy kolejny wystrzał dał sygnał, że już można się ruszać.

6.

Trudno przecenić rolę Kanału dla Imperium. Otóż skracał on aż o ponad 4000 mil morskich (7.500 km) czyli o ponad miesiąc żeglugi, trasę z Londynu do Bombaju. A jednak Anglicy przez 13 lat oficjalnie nie zwracali na niego uwagi.

Dopiero w 1882 roku angielski premier Disraeli wykupił akcje kanału.

Od tego momentu stał się wiodącą arterią komunikacyjną Imperium, nad którym nigdy nie zachodziło Słońce.

Cóż, mawiano wówczas z przekąsem: – Słona woda? A więc brytyjska.         

7.

Podpisana w Konstantynopolu (obecnie Stambuł) 28 października 1888 tzw. konwencja konstantynopolitańska zapewnia wolną żeglugę w czasie wojny (również stronom wojującym) i pokoju dla wszystkich statków, w tym okrętów, niezależnie od ich bandery (art. 1). W przypadku wojny, w której państwo kanałowe jest neutralne, prawo do wolnego przejścia zostaje zachowane z uwzględnieniem zasad neutralności wojennej. W sytuacji wojny, podczas której państwo kanałowe jest stroną wojującą, wolne przejście nie dotyczy okrętów i statków handlowych przeciwnika państwa kanałowego oraz statków bandery neutralnej przewożących kontrabandę wojenną.

żródła: internet, wikipedia, własne

17 11. 2012