Czy Polska może stracić na globalnym ociepleniu?

Tytułowe pytanie można rozpatrywać z co najmniej dwóch perspektyw. O ile mniej sporów dotyczy tego czy globalne ocieplenie w ogóle zachodzi – pomiary temperatury zdają się potwierdzać, że w ciągu ostatnich 100 lat średnia temperatura globu wzrosła o 0,6 stopni Celsjusza, to wpływ ludzkości na proces globalnego ocieplenia czy globalnej zmiany klimatu, (bo i takiej nazwy się używa) jest przedmiotem gorącej dyskusji. Nie ma się temu co dziwić, gdyż sprawa nie tyczy się tylko abstrakcyjnego dla większości ludzi zagadnienia typu czy anioł morski (gatunek małego rekina) wyginie, ale również naszych pieniędzy. Idee mają swoje konsekwencje, ta zaś ma bardzo wymierne przełożenie na zwykły cash. Warto zauważyć, że z tego punktu widzenia zupełnie nieistotne jest czy człowiek rzeczywiście ma wpływ globalne […]

Tytułowe pytanie można rozpatrywać z co najmniej dwóch perspektyw.

O ile mniej sporów dotyczy tego czy globalne ocieplenie w ogóle zachodzi – pomiary temperatury zdają się potwierdzać, że w ciągu ostatnich 100 lat średnia temperatura globu wzrosła o 0,6 stopni Celsjusza, to wpływ ludzkości na proces globalnego ocieplenia czy globalnej zmiany klimatu, (bo i takiej nazwy się używa) jest przedmiotem gorącej dyskusji. Nie ma się temu co dziwić, gdyż sprawa nie tyczy się tylko abstrakcyjnego dla większości ludzi zagadnienia typu czy anioł morski (gatunek małego rekina) wyginie, ale również naszych pieniędzy. Idee mają swoje konsekwencje, ta zaś ma bardzo wymierne przełożenie na zwykły cash. Warto zauważyć, że z tego punktu widzenia zupełnie nieistotne jest czy człowiek rzeczywiście ma wpływ globalne ocieplenie czy nie – dla osoby płacącej podatki i gospodarki nie ma zbyt dużej różnicy czy ktoś opodatkowywana jest „słusznie” czy „niesłusznie” (cokolwiek to znaczy).

Wpis dotyczyć będzie zatem wpływu globalnego ocieplenia na rolnictwo Polski zakładając, że to zjawisko będzie się nasilać. Nie będzie to zatem praktyczny poradnik „Jak ograniczyć ślad klimatyczny” (z ang. carbon footprint – ilość ekwiwalentu CO2 jaką produkuje człowiek by zaspokoić swoje potrzeby w ciągu roku) a zwykły rachunek zysków i strat w branży rolniczej.

Wg. instytucji popierających koncepcję udziału człowieka w globalnym ociepleniu temperatura naszego globu podniesie się do końca XXI w. o od 2-6 stopni Celsjusza. Mocno sprawę upraszczając przyjmijmy zatem, że do dalszego końca ram czasowych naszego projektu (rok 2050) średnia temperatura w Polsce zwiększy się o 1-3 stopnie Celsjusza. Proces ten nie będzie oczywiście nagły, będzie stopniowy.

Pani Aleksandra Szymańska na łamach Rolniczego Magazyny Elektronicznego dostrzega zarówno…
Pozytywny wpływ globalnego ocieplenia na rolnictwo Polski:

• Zbliżenie agroklimatu Polski do klimatu obecnej Południowej Francji, Moraw, Węgier lub Austrii;
• Znaczne wydłużenie rolniczego okresu gospodarczego, tj. okresu, w którym możliwe jest prowadzenie prac polowych, w Polsce zachodniej okres ten będzie praktycznie nieograniczony, a na wschodzie wydłuży się o blisko 70 dni;
• Wydłużenie się klimatycznego okresu wegetacji ze średnią dobową temperaturą powyżej 5oC na wschodzie o 2 miesiące, a na zachodzie o 3 miesiące, co spowoduje znaczne ograniczenie upraw roślin ozimych;
• Rozszerzenie się możliwości uprawy roślin ciepłolubnych (kukurydza, soja, słonecznik oleisty, dynia oleista, rączniki i inne); nawet późne odmiany kukurydzy będą dojrzewać w całym kraju, a plon ziarna będzie wyższy o 3 t/ha;
• Skrócenie o blisko 2 tygodnie okresu dojrzewania zbóż, co umożliwi szerokie stosowanie poplonów ścierniskowych, których plony będą dwa razy większe niż obecnie;
• Wzrost plonów roślin pastewnych – koniczyny czerwonej o 40% na południu i o 100% na północy;
• Zwiększenie o blisko 30% intensywności fotosyntezy (w tym przyrostu biomasy) większości roślin uprawnych w warunkach podwojenia się obecnego stężenia CO2 w atmosferze;
• Zwiększenie efektywności produkcji zwierzęcej w wyniku zwiększenia produkcji tanich pasz, takich jak kukurydza lub pasza z trwałych użytków zielonych;
• Podwyższenie temperatury gleby zwiększy wydajności wiązania azotu poprzez symbiotyczne (współżyjące z roślinami) i wolnożyjące bakterie wiążące azot. (dodane przez W.M.)

Negatywny wpływ globalnego ocieplenia na rolnictwo Polski:

• Pogorszenie się jakości produkcji roślinnej (głównie pasz zielonych) w wyniku zwiększenia się w ich biomasie stosunku węgla do azotu (C:N);
• Zakłócenie przy wyższych temperaturach przebiegu kiełkowania nasion (zwłaszcza motylkowatych) oraz ich powstawania w fazie generatywnej roślin, co może się przyczynić do zmniejszenia plonu nasion o 10-20%;
• Zmniejszenie się wilgotności gleby wskutek zwiększonego parowania o 5%, przy wzroście średniej temperatury rocznej o 1oC;
• Ograniczenie areału uprawy ziemniaka i spadek jego plonów;
• Częstsze występowanie gwałtownych zjawisk atmosferycznych i potencjalne wzmożenie erozji wodnej. (dodane przez W.M.)

Konsekwencje globalnego ocieplenia w Polsce będą raczej podobne do tego obrazka.
Czy globalne ocieplenie nie spowoduje chaosu w polskim rolnictwie spowodowanego wymuszeniem zmiany roślin uprawnych?

Widać zatem, że nasz kraj będzie z rolniczego punktu widzenia beneficjentem zjawiska globalnego ocieplenia i dzięki niemu produkcja żywności zwiększy się. Z geologicznego punktu widzenia zmiany klimatyczne może zachodzą dość szybko, jednak proces ten mierzony ludzka skalą czasu jest bardzo powolny i daje czas na dostosowanie się do tego zjawiska. Chociażby poprzez:

• Import materiału siewnego/sadzonek roślin z krajów o klimacie cieplejszym niż my (np. Czech, Węgier) lub wytworzenie za pomocą biotechnologii nowych odmian odpornych na wyższą temperaturę.
• Transfer wiedzy nt. agrotechniki z rejonów o cieplejszym klimacie.
• Zwykłą akumulację wiedzy, doświadczenia i wyciąganie wniosków przez rolników.

Dużo groźniejsze dla Polski będą skutki związane z wprowadzeniem nowych podatków związanych z globalnym ociepleniem. Ich wprowadzenie w bliższej lub dalszej przyszłości raczej nie ulega wątpliwości. Cytując Alexis de Tocquevillea:

Nie ma takiej zbrodni, której nie potrafiłby popełnić liberalny skądinąd rząd, jeśli zabraknie mu pieniędzy.

A jak wiemy Polska i inne kraje Unii Europejskiej mocno potrzebują pieniędzy, choćby na naprawę infrastruktury energetycznej. No i oczywiście u władz tych instytucji żadni liberałowie nie zasiadają. Opodatkowanie globalnego ocieplenia i jego wpływ na nasze życie to jednak temat na zupełnie inny wpis…