Wystąp o zadośćuczynienie za zmarnowany urlop

W związku z takimi sytuacjami, jedną z kontrowersyjnych kwestii jest zagadnienie odpowiedzialności biur podróży, tzn. czy ich odpowiedzialność ogranicza się tylko do szkody majątkowej czy obejmuje także szkodę niemajątkową za tzw. zmarnowany urlop (tj. utratę przyjemności z wakacji czy utracony wypoczynek).

Dzięki uchwale Sądu Najwyższego z 19.11.2010 r. (sygn. akt III CZP 79/10) klient biura turystycznego, który poczuł się oszukany, gdyż jego „wakacje marzeń” nie pokrywały się z podpisaną umową czy ofertą katalogową biura, ma prawo żądać naprawienia przez to biuro szkody – i to nie tylko szkody majątkowej, ale także ma prawo żądać zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową w postaci zmarnowanego urlopu.

W skrócie chodzi o to, że na pytanie postawione przez Sąd Okręgowy:

„czy biuro podróży ponosi odpowiedzialność za szkodę niemajątkową wyrażającą się w „zmarnowaniu urlopu” na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych, bądź na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.?”

Sąd Najwyższy odpowiedział w uchwale, że:

„przepis art. 11a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych może być podstawą odpowiedzialności organizatora turystyki za szkodę niemajątkową klienta w postaci tzw. zmarnowanego urlopu.”

Istniejący problem od dłuższego czasu można było wyczuć w „turystycznym powietrzu”, m.in. w związku z dyrektywą unijną 90/314/EWG w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (implementowaną przez wszystkie państwa Unii Europejskiej, także przez Polskę, co nastąpiło wspomnianą wyżej ustawą o usługach turystycznych i nowelizacją do tej ustawy z 2000 r.).

I choć w samej dyrektywie sprawa ta nie została uregulowana w sposób wyraźny, to jednak w dniu 12.03.2002 r. w sprawie S. Leitner przeciwko TUI Deutschland GmbH(nr C-168/00) Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) orzekł, że art. 5 dyrektywy 90/314/EWG należy interpretować w sposób przyznający konsumentom, co do zasady, prawo do odszkodowania za szkodę niematerialną, która jest wynikiem niewykonania lub nienależytego wykonania usług, stanowiących zorganizowaną usługę turystyczną, czyli uszczerbek niemajątkowy w postaci utraty przyjemności (the loss of enjoyment of the holiday).

Uchwała SN potwierdza podejście ETS – szkoda w rozumieniu uchwały powstała na skutek „zmarnowania urlopu” ma charakter niemajątkowy, za co klient ma prawo żądać odpowiedniego zadośćuczynienia.

Idąc za uzasadnieniem uchwały przez SN, szkoda ta ma bez wątpienia charakter niemajątkowy ponieważ:

– polega na utracie oczekiwanych w związku z zawarciem umowy przyjemnych przeżyć, wiązanych najczęściej z podróżą, relaksem i wypoczynkiem,

– taka przyjemność pozostaje w związku z podróżą. Nieuzyskana w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zawartej umowy pozostaje wyłącznie w sferze wrażeń i uczuć i z tego powodu jest zjawiskiem czysto psychicznym, pozbawionym elementu majątkowego lub komercyjnego.

Uchwała przesądza jednoznacznie, że art. 11a ustawy o usługach turystycznych może być podstawą tej odpowiedzialności, ale jednocześnie należy pamiętać, że nie uchyla ona wszystkich pojawiających się wątpliwości.

Podobnie jak w każdym innym przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej, powstaje jednak zasadnicze pytanie: ile klient może żądać od biura podróży za spowodowanie u niego szkody niemajątkowej?

Tutaj nic się nie zmieniło, dalej bowiem to klient jest zobowiązany do wykazania szkody niemajątkowej i jej wysokości. O ile jednak dotychczas biura turystyczne z uwagi na niejednoznaczne orzecznictwo twierdziły, że takie roszczenie w ogóle nie przysługuje, to w świetle uchwały SN muszą zmienić zasadniczą formą obrony i opierać się raczej na kwestionowaniu powstania samej szkody i jej wysokości.

Warto również wspomnieć, że uchwała SN nie wiąże innych sądóww toku rozpatrywania innych spraw (sąd może dojść do innego przekonania, co znajdzie odzwierciedlenie w wyroku). Powyższa uchwała stanowi jednak potencjalnie ważną podstawę kwestionowania wydania wyroku sprzecznego z nią w ramach dopuszczalnych prawem środków zaskarżenia.

Miejmy nadzieję, że nikt z nas nie będzie musiał dochodzić naprawienia szkody za nieudane wakacje, a jeśli niestety tak się stanie należy pamiętać o przytoczonej uchwale SN.

Łukasz Rak, aplikant radcowski w Kancelarii Olesiński & Wspólnicy