Powstanie Warszawskie nie tylko w Warszawie.

Historia wyczytana z pomników i nagrobków.

Zbliża się rocznica zakończenia Powstania Warszawskiego. Warto pamiętać, że zmagania powstańcze toczyło się nie tylko w granicach miasta. Oto kilka miejsc związanych z tym czasem.

Elektrownia Pruszków, na ogrodzeniu tablica:
„1 sierpnia 1944 roku pluton Nenufar Wojskowej Służby Ochrony Powstania AK zdobył w zwycięskiej walce teren Elektrowni Okręgu Warszawskiego w Pruszkowie, który przez kilkanaście godzin był skrawkiem wolnej Polski”

Mogiła powstańcza w Pęcicach. Obok na kamieniu napis:
„Zbiorowa mogiła 89 żołnierzy Powstania Warszawskiego. Po ciężkich walkach na Ochocie żołnierze IV Obwodu Okręgu Warszawa Armii Krajowej wymaszerowali nocą z 1 na 2 sierpnia 1944 r. do Lasów Chojnowskiech. W kolumnie żołnierzy IV Obwodu znajdował się harcerski pluton Grup Szturmowych Batalionu „Zośka”. W drodze dołączyła drużyna łączności Pruszkowskiego Rejony VII Obwodu Warszawa Powiat 'Obroża”. Rankiem 2 sierpnia powstańcy stoczyli w Pęcicach z przeważającymi siłami niemieckimi krwawy bój, w którym poległo 31 Polaków 60 jeńców i rannych Niemcy wymordowali. W Lasach Chojnowskich, z pozostałych przy życiu powstańców z Ochoty i Mokotowa oraz z napływających z okolic żołnierzy „Obroży” zostało sformowane zgrupowanie „Grzymała” pod dowództwem ppłk. Mieczysława Sokołowskiego. Nocą z 18 na 19 sierpnia zgrupowanie przedarło się na Mokotów i wzięło udział w dalszych walkach w Warszawie. Ppłk. Mieczysław Sokołowski „Grzymała” poległ w Wilanowie. Spośród żołnierzy spoczywających w tej mogile 67 zostało zidentyfikowanych podczas ekshumacji w 1946 r. Ich nazwiska widnieją na płycie nagrobnej.”

Wiersze. Pomnik Niepodległej Rzeczpospolitej Kampinoskiej 1944. Po lewej stronie napis:
„W sierpniu 1944 r. oddziały VIII Rejonu VII Obwodu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej oraz oddziały partyzanckie Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK opanowały znaczną część Puszczy Kampinoskiej. Dotarły tu następnie oddziały powstańcze z innych rejonów okręgu, tworząc liczące ponad 2500 żołnierzy zgrupowanie piechoty i kawalerii pod nazwą „Grupa Kampinos”. Przez sierpień i wrzesień 1944 r. teren ten, broniony przez partyzanckie placówki, był wolny od niemieckiego okupanta. Mieszkańcy przyjęli żołnierzy pod swoje strzechy, stwarzając in warunki do życia i walki. Miejscowi leśnicy – gospodarze puszczy – służyli całą swoją wiedzą o tajnikach leśnych ostępów. Wszyscy czuli się tu jak w niepodległej Polsce. Przyjęło się wówczas nazywać ten teren Niepodległą Rzeczpospolitą Kampinoską.”

Cmentarz powstańczy w Wierszach, napis na jednej z tablic:
„Tu spoczywa 54 żołnierzy AK „Grupy Kampinos” którzy w walkach z najeźdźcą hitlerowskim ofiarą życia udowodnili miłość ojczyzny. Zginęli w 1944 r.”

Pomnik w Truskawiu. Na jednej z płyt napis:
„Na pamiątkę zwycięskiej bitwy w hołdzie poległym. W nocy 2/3 wrześnie 1944r. 80 osobowy oddział wydzielony z Grupy Kampinos AK, dowodzony przez por, Adolfa Pilcha „Górę-Dolinę”, brawurowym uderzeniem rozgromił stacjonujące w Truskawiu dwa bataliony i baterię artylerii współdziałających z Niemcami wojsk RONA, znanych z okrucieństw dokonanych na Woli. W wyniku akcji uwolniono od grabieży i gwałtów mieszkańców Truskawia i okolic, pomszczono zbrodnie dokonane w Warszawie, zdobyto wiele broni i amunicji oraz radiostację. Padło 250 nieprzyjaciół.. Straty własne winiosły 10 poległych. W 58 rocznicę bitwy żołnierze „Grupy Kampinos” AK”

Pociecha- Krzyż Jerzyków:
„Polsko! Tobie oddaliśmy życie, Ziemi ojczystej ciała, Wiarę przyszłym pokoleniom. Poległym „Jerzykom” w walkach o wyzwolenie Ojczyzny w latach 1939 – 1945 w różnych rejonach kraju oraz pod Pociechą w dn. 28.08. – 2.09.1944. BOHATEROM CHWAŁA Towarzysze Broni Armia Krajowa Powstańcze Oddziały Specjalne „Jerzyki”

Pomnik na cmentarzu w Milanówku:
„Tu spoczywają uczestnicy Powstania Warszawskiego zmarli na skutek ran, wycieńczenia i chorób w szpitalu PCK w Milanówku w okresie wrzesień 1944 r. lipiec 1945 r.”

Pałacyk w Podkowie Leśnej, na ścianie tablica:
„W tym budynku od sierpnia 1944 r. do września 1945 r. mieścił się oddział Szpitala Wolskiego zorganizowany dla powstańców i ludności cywilnej walczącej Warszawy. Pamięci pacjentów i personelu szpitala mieszkańcy Podkowy Leśnej. Wrzesień 2011 r.”

Mogiła na cmentarzu w Podkowie Leśnej. Tablica głosi:
„Żołnierzom węgierskim poległym za Polskę 5 września 1944”

Budy Zosine – cmentarz powstańczy. Na krzyżu napis:
„W hołdzie obrońcom Rzeczpospolitej spoczywającym snem wiecznym 132 żołnierzom Armii Krajowej Grupy „Kampinos” poległym w walce z niemieckim okupantem 29 września 1944 roku w Boju pod Jaktorowem. Cześć ich Pamięci”

Mur nieistniejących już Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Pruszkowie, w czasie powstania i po jego zakończeniu mieścił się tu obóz przejściowy. Napis na murze wyjaśnia wszystko.

To tylko kilka przykładów miejsc związanych z Powstaniem Warszawskim poza granicami miasta. Rozejrzyjcie się i poszukajcie kolejnych.

Mapa z miejscami opisanymi w tekście TU