Racjonowanie Herberta – List Leszka Elektorowicza

Czy można zawłaszczyć poezję?

Czy można zawłaszczyć poezję? Twierdzi tak chórek oburzonych dziennikarzy i akademickich wyrobników, wsparty niestety przez wdowę po Zbigniewie Herbercie. To absurdalne domniemanie doskonale wpisuje się w modny ostatnio trend ujadania na tych, którzy odeszli i bronić się nie mogą. Atak na Jarosława Kaczyńskiego, cytującego arcydzieło polskiej literatury tak naprawdę jest bowiem wymierzony w twórczość wielkiego Poety, który wznosząc się na wyżyny sztuki komunikacji, nie tylko wzrusza, ale powtarza odwieczną i jasną prawdę, tak trudną do zniesienia przez ludzi małego serca. Twórczość Zbigniewa Herberta należy już do narodowego dziedzictwa i nikt nie powinien mieć prawa do racjonowania niewygodnych cytatów.

Po tym krótkim wstępie podaję treść listu krakowskiego Poety Leszka Elektorowicza:

HERBERT CYTOWANY

Jako jeden z najbliższych przyjaciół Zbigniewa Herberta, od lwowskich, dziecięcych i gimnazjalnych lat, poprzez niemiecką okupację, a potem studia w Krakowie i jako wielbiciel Jego twórczości – wyrażam głęboki ból i rozczarowanie faktem, że wdowa po Wielkim Poecie i spadkobierczyni jego dorobku, choć nie jego poglądów, Pani Katarzyna Herbert, dla której osobiście mam sympatię, chce zamknąć usta tym, którzy w poezji Herberta odnajdują analogie z własnymi przemyśleniami czy emocjami.

Znałem Zbyszka jako gorącego patriotę, dla którego los Polski wolnej i suwerennej był zawsze drogowskazem. W jednym z zagranicznych listów pisał do mnie, że go „w nawale pracy nie opuszcza myśl o ojczyźnie, której zawdzięcza zawód (wiele zawodów) i sens życia”. Jak bardzo leżał mu na sercu – ale i trapił – los Polski, już uwolnionej, niech świadczą jego słowa z listu z 1994 roku: „Kto by pomyślał, mamy oto Boże Narodzenie, Nowy Rok i komunistów u steru i żłobu, a brak nam ducha Czeczenów.”. A cztery lata wcześniej, skarżąc się na stan „umęczonej kultury ojczystej” pisał: „decydenci nie widzą różnicy między produkcją książek, a gwoździ” i dalej: ”Jedno jest pocieszające, że znajdę się znów w opozycji” (sic)  Dodajmy,że sprawowała wtedy rządy Unia Demokratyczna. Zawsze gardził kolaborantami, „salonem” i snobami. Późniejsza ewolucja poglądów Poety nawet zradykalizowała    jego postawę w tej mierze.

Trzeba tu przypomnieć ostatnie wersy z „Raportu z oblężonego Miasta”:    

Patrzymy w twarz głodu, twarz ognia, twarz śmierci

                                  najgorszą ze wszystkich – twarz zdrady

i tylko sny nasze nie zostały upokorzone.

Jakże aktualne są te słowa dziś, po tragedii smoleńskiej i jej konsekwencjach!

Przytoczony przez Jarosława Kaczyńskiego cytat wybrany z arcydzieła poetyckiego, jakim jest „ Przesłanie Pana Cogito” znalazł się w całkowicie adekwatnym kontekście. A poprzedza go wers:

idź wyprostowany wśród tych co na kolanach

Roszczenia Pani Katarzyny Herbertowej są zupełnie bezpodstawne. Dziwię się, że dała się wciągnąć w jakąś stadną nagonkę na Jarosława Kaczyńskiego.  Zaś poezja Zbigniewa Herberta, jak i innych wielkich poetów, jest i będzie coraz częściej cytowana dzięki swym głęboko humanistycznym i moralnym walorom.

                                                                                  Leszek Elektorowicz