Obywatel działa społecznie…

W każdej epoce są ludzie, którzy uwielbiają działać społecznie. Tworzą organizacje, agitują, zbierają składki na rzecz określonego celu. Inni wolą być darczyńcami, co tak jak dla Marianny Jasieckiej – żony właściciela majątku Polwica – było obowiązkiem sumienia. „Jak wiele innych pań, jestem od kilku lat, to jest od chwili powstania, członkinią Towarzystwa Kolonii Wakacyjnych, istniejącego przy Towarzystwie Opieki nad Biednymi w Poznaniu. Opłacam tam regularnie roczne składki. Dzięki ofiarności społecznej 290 niezamożnych dzieci miejskich głównie z Poznania wysłano w tym roku latem [1894] na świeże powietrze. Michał jak co roku pośle we wrześniu do Poznania do bursy niezamożnych uczniów wóz produktów żywnościowych: mąki, ziemniaków, kaszy, słoniny itp.”^1/

 

Obie strony się uzupełniały. Według księgi adresowej miasta Poznania z 1896 roku w mieście tym działały 43 towarzystwa założone przez Polaków. ^2/

 

 

Darczyńcy raz na rok otrzymywali sprawozdanie z działalności finansowanych przez siebie organizacji.

Sprawozdania były krótkie i treściwe. Na przykład sprawozdanie z działalności Szpitalika Dziecięcego św. Józefa w Poznaniu przy ulicy Piotra 7 ma 6 stron. Jest tam imienna lista darczyńców, statystyka lekarska oraz ogólne podsumowanie źródeł dochodów i sposobów i wydatkowania.

Sprawozdanie Szpitalika Dziecięcego św. Józefa w Poznaniu przy ulicy Piotra 7 za rok 1917. Poznań 1917, s.8

 

 

Współcześnie jest podobnie. Jedni chętnie inicjują i organizują, inni wolą przekazać datek. No i dalej byłoby jak dawniej, gdyby nie państwo z armią urzędników, którzy muszą mieć jakieś zajęcie, by uzasadnić rację swojego bytu.

 

Ustawa o stowarzyszeniach powstała w „celu stworzenia warunków do pełnej realizacji gwarantowanej przepisami Konstytucji wolności zrzeszania się zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka i Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych, umożliwienia obywatelom równego, bez względu na przekonania, prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań, a także uwzględniając tradycje i powszechnie uznawany dorobek ruchu stowarzyszeniowego (…)”.^3/

 

Stowarzyszenie jest dobrowolnym, trwałym i samorządnym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, opierając ją na pracy społecznej członków.^4/

 

Stowarzyszenie po rejestracji w sądzie uzyskuje osobowość prawną. No i już prawie może działać.

Jeszcze tylko kilka drobnostek formalnych.

Stowarzyszenie po zarejestrowaniu w KRS załatwia

Teraz stowarzyszenie powinno zatrudnić księgowego, gdyż jako podmiot posiadający osobowość prawną podlega ustawie o rachunkowości a ta obliguje go do prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych, nawet gdy organizacja liczy 15 osób a roczne składki są rzędu tysiąca złotych.

 

Program księgowy kosztuje kilkaset złotych, oddanie do biura rachunkowego to też wydatek kilkuset złotych miesięcznie. Pozostaje szukanie księgowego, który będzie to robić w ramach wolontariatu i prosić go, by ten szybko napisał  zasady prowadzenia księgowości i sprawozdawczości – „Polityka rachunkowości”, by zarząd przed rozpoczęciem działalności mógł przyjąć uchwałę regulującą ten problem.

 

Potem już można działać merytorycznie pamiętając jednak o dniu 31 marca następnego roku, która to data przypomina o spełnieniu szeregu obowiązków.

Dla organizacji, których rok obrotowy kończy się 31 grudnia (większość), data ta oznacza konieczność sporządzenia sprawozdania finansowego (bilans, rachunek wyników, informacja dodatkowa) oraz złożenia w urzędzie skarbowym deklaracji CIT-8 wraz załącznikiem CIT-8/O. Jest to informacja o podatku dochodowym od osób prawnych.

Nie koniec na tym kontaktów z urzędem skarbowym.

W ciągu 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego (np. przez Walne) sprawozdanie to powinno być przesłane do urzędu skarbowego wraz z uchwałą organu zatwierdzającego o przeznaczeniu nadwyżki przychodów nad kosztami jej działalności na cele statutowe.

 

Oczywiście poza sprawozdaniem finansowym, które jest najważniejsze, organizacja powinna przygotować sprawozdanie merytoryczne, w którym opisuje swoją działalność statutową, czyli co udało się zrobić i po zatwierdzeniu przez Walne rozesłać do odpowiednich instytucji, czyli organu nadzorującego (starosty lub burmistrza), a jeśli organizacja ma status OPP również do ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego.

 

1 września 2009 w rejestrze REGON zarejestrowanych było:

Widać, że potrzeba aktywności i działania wśród społeczeństwa jest tak silna, że biurokratyczne przepisy są niedogodnością, ale nie stanowią zasadniczej przeszkody w pracy obywatelskiej.

Można jednakże przypuszczać, że uwolnienie małych organizacji  od konieczności prowadzenia pełnej księgowości i dość skomplikowanej sprawozdawczości mogło by wywrzeć pozytywny wpływ na jeszcze większą aktywność społeczną obywateli niż to ma miejsce dziś.