Mezopotania-mity, wierzenia, religie

Kilka słów o pradawnej cywilizacji Sumerów

MITY, WIERZENIA, RELIGIE BLISKIEGO WSCHODU

MEZOPOTANIA

Obszar Mezopotani obejmuje dziś Irak, Syrię, Iran. W starożytności mienił swe granice w zależności od granic państw ówczesnych władców, mających swą siedzibę w mieście Ur, a następnie w Babilonie. Jeśli potraktować Bliski Wschód tak jak widzieli go współcześni, należałoby uwzględnić w nim także takie państwa jak Egipt, Grecja, Palestyna i inne państwa regionu zamieszkałe przez plemiona semickie.

Jeśli szukać wspólnych cech, w przyjętych w tych dawnych czasach wierzeniach i religiach, to można je zauważyć pośród czczonych przez ludy zamieszkałe na tym obszarze bóstwa (Bogów). Istnieje tu pewne podobieństwo przypisywanych im funkcji. Jim Marrs, w książce „Oni rządzą światem”, podaje ich  zestawienie którego porównania różnych mitologii (wierzeń) ujawnia wspólne cechy i uderzające podobieństwo między starożytnymi „bogami”, które nie wydają się przypadkowe.

 Oczywiście, w czasie tysięcy lat o których mówimy następowały w poszczególnych regionach tego obszaru różne zmiany, zarówno w nazwie jak i funkcjach poszczególnych bóstw (bogów). Różni badacze tematu wzbogacali, dostępne z zapisów lub odkryć archeologicznych fakty, przez swoją interpretację, nie zawsze zrozumiałą przez współczesnego człowieka. Tak np. Joe Lewis z Uniwersytetu w Teksasie pisał, „że Jehowa przybył statkiem powietrznym. Wskazał przy tym na wierzenia mandejczyków, starą żydowską sektę, która wyznawała dualizm, wierząc, że świat jest podzielony równo na świat światła i ciemności. Dla nich świat materialny, także ziemię, stworzył Pan Ciemności, będący gadem…

Autorzy jak Lewels i Boulay doszli do wniosku, że biblijny Jehowa jest w rzeczywistości jednym z bogów starożytnego Sumeru, który w szczególny sposób zainteresował się potomkami mezopotamskiego patriarchy Adama. Odnosząc się do przymierza zawartego między Jehową a Abrahamem, o którym mowa w 17 rozdź. Księgi Rodzaju, Lewels uznał polecenie obrzezania wszystkich mężczyzn za system znakowania, taki, jaki stosują dziś farmerzy kolczykując bydło (patrz Grzegorz Leopold Seidler: „Myśl Polityczna Starożytności” Wyd. Literackie Kraków).

J. Marrs (op. cit) uważa “Sumer” za pierwszą wielką cywilizację świata. Kultura sumeryjska pojawia się ponad 6 tyś. lat p.n.e.. Jej wpływy rozciągały się od Indusu, Himalajów przez Pakistan do Zatoki Perskiej, a na zachodzie po Nil.

Jak pisze G.L. Seidler (op. cit.) najwcześniejsi mieszkańcy tych ziem – Sumerowie (nie licząc ujawnionych w ich zapisach poprzedniej cywilizacji Anunnakich), okiełznali rzeki, osuszali grunty tworzyli zbiorniki dla przetrzymania okresów suszy, budowali miasta, takie jak Nippur, Ur, Uruk, Lagasz; Starożytni Sumerowie potrafili dokładnie opisać i nakreślić orbity planet Urana, Neptuna i Plutona, chociaż bez teleskopu nie można je zobaczyć.

Z pisma klinowego rosyjski badacz Sitchin odczytał, że wszystko co Sumerowie osiągnęli w dziedzinie wiedzy, osiągnęli dzięki bogom.(ciekawostką jest, że wszystkie starożytne ludy wierzyły w bogów, którzy zeszli z niebios na ziemię, czy to aby nie kosmici z innych planet?). Sitchin, rosyjski badacz i tłumacz pisma klinowego Sumerów, (Skarb który pozostawili po sobie Sumerowie), stwierdził, że w odczytanych dotychczas tekstach mówi się, że ok. 432000 lat przed potopem ‘Prawi” z niebios zeszli na ziemię. Sumerowie nazwali ich Anunnaki, Ci pono założyli pierwszą cywilizację na ziemi. Teksty Sumerów opisują zderzenie z planetą Nibiri, której najwyższym władcą był Bóg Anu. Jego synowie Enlila i Enki zaczęli kolonizować ziemię robiąc z zamieszkujących ją ludzi swoich niewolników. Z innych zapisów pisma klinowego można odczytać, że Anunnaki tworzyli robotników (przez klonowanie?) czyli ludzi – Adama i jego następców. Kiedy nastąpił potop Bóg kazał Noemu zbudować arkę i zabrać do niej wszelkie stworzenie (istnieje przypuszczenie, że nie ich fizyczne jednostki, lecz tylko ich DNA).

Według odczytu zapisów z tablic z pismem klinowym, zrobionych przez Sumera Kramera, na Sumer spadło nieszczęście nieznane ludziom.-potężna burza z nieba połączona z potężnym żarem : „Wszyscy Bogowie opuścili Uruk i ukryli się w górach” Ten kataklizm prawdopodobnie zniszczył ową pierwszą cywilizację świata.

Około 2400 r. p.n. e. na Sumer zaczęły napadać z zachodu i płn. plemiona semickie. W tym też czasie władca miasta Akkad Sargon zjednoczył całą Mezopotamię. Jego władza na zachodzie sięgała aż po Cypr. Czas jego rządów wypełniały walki z sąsiadami. Po 197 latach skończyła się na tych terenach władza królów z Akkad. Nastąpiła era rozgardiaszu, wzajemnych walk na tym obszarze. Dopiero kiedy na tronie w Babilonii zasiadł Hammurabi (połowa XVIII w. p.n.e.) doszło do przywrócenia jednolitego państwa.

Nowo zjednoczone państwo Hammurabi podzielił na prowincje i miasta rządzone przez królewskich namiestników. Epos o stworzeniu świata „Enuma – elis” z tamtych czasów sławi najwyższego boga nad bogami „Marduka”. Władca wkłada w jego usta swoje zamierzenia kiedy ten mówi: „Będę losy wyznaczał, niech nie ulega zmianie cokolwiek ja stworzę, niech na próżno nie pada słowo z ust moich. Na dwumetrowym bloku diorytu kazał monarcha wykuć swe prawa które miał mu wręczyć bóg słońca „Samas”. We wstępie do kodeksu powołuje się Hammurabi na wolę bogów Anu i Ellil, którzy nakazali mu ogłosić prawa, „aby sprawiedliwość zajaśniała w kraju, abym potępił złych i zbrodniarzy, aby silny nie gwałcił słabego i aby jako „Samas” wschodził nad czarnogłowymi ludźmi, a całemu krajowi świecił”.

Realizację prawa zlecił Hammurabi kapłanom i to oni mieli stać na straży niezmiennych praw boskich.

Myśli o boskim pochodzeniu prawa, zawarte we wstępie do kodeksu, były w harmonii z doktryną o boskim pochodzeniu monarchy. Ta idea o boskości władzy kształtowała się przez lata. W pierwotnej terminologii sumeryjskiej władcę nazywano „ wielkim człowiekiem” co oznaczało właściwości fizyczne. Potem kapłani zmieniają laickie rozumienie władzy i zaczęli traktować właścicieli miast jako bogów. Dalej idea ta rozwija się i pełnomocnikami bogów staja się królowie, których wyznaczają, już w łonach matek bogowie, aby nimi się opiekować i ich wychowywać. W miarę utrwalania się poglądu o boskości władzy zaczęto stawiać władcom ołtarze a nawet świątynie. Najsilniej proces deifikacji władców wystąpił w okresie panowania dynastii z Akkad. Lecz po zmianie władców idea pozostała. Babiloński król Hammurabi posługiwał się określeniami: ”Brat boga Zeusa”, „ Słoneczny bóg Babilonu, który opromienia cały kraj Sumerów i Akkad”, „Bóg królów”. Wśród królów istniała pewna gradacja. Królami nazywano władców pojedyńczych miast. Takim którzy panowali nad kilkoma miastami dodawano przydomek ”wielkiego pasterza”. Władców państwa np. Babilonu tytułowano „królem czterech stron świata”.

Upowszechnienie i utrwalenie się teokratycznej doktryny miało wpływ na zmianę treści wierzeń religijnych. Starożytne bóstwa , reprezentujące siły przyrody przekształcały się w opiekunów władzy królewskiej. Bogowie przejmują    funkcje poszczególnych elementów władzy np. sprawiedliwości, opieki nad królami i ich wojownikami. Bóg słońca Samas staje na straży prawa i sprawiedliwości. Bóg Marduk (pan urodzaju i obfitości) zajmuje się rolnictwem, uprawami i hodowlą. Bogini miłości Istar roztacza opiekę nad królami i wojnami.

W trakcie długiego czasu zmienia się boskość poszczególnych władców. O ile boskość Hammurabiego była powszechnie uznawana, to piętnaście wieków później król NabuchodonozorII uważany był jedynie za przedstawiciela bogów. Którym podlega.

Pomimo różnic w teokratycznej doktrynie Babilonii zgodnie uważano, że jedynie król panujący może pośredniczyć między bogami i ludźmi, i że tylko on może zapewnić swemu ludowi przychylność nieba. Zasadą panującą w tamtych czasach było przekonanie, że „człowiek jest cieniem boga, niewolnik cieniem człowieka, natomiast król jest równy bogu.

W pierwszej połowie XVI w. p.n.e. Babilon stracił niepodległość. Przez następnych sześć wieków był pod panowaniem Kasytów, wreszcie około X w.p.n.e. uległ przemocy Asyryjczyków. W okresie szczytu ich potęgi (ok. VIII w. p.n.e.) panowali oni nad ziemiami od Tygrysu do piasków Sahary i od gór Armenii po Zatokę Perską. Ich potęga utrzymywała się jedynie przez kilka wieków. W r 612 wojska babilońskie i medyjskie zdobyły Niniwę. Nastąpił okres renesansu Babilonii.