Żydzi porzucają tradycję paschalnego sederu

Nie wiem do czego można by porównać tradycyjny żydowski seder ale chyba do niczego. Tradycja Paschalnego Sederu ma ponad 3tys. lat. Ale coraz mniej Żydów odstępuje od tego rytuału. Widać jest  coraz mniej żydów wśród Żydów.

Podczas gdy my mamy swoje święta wielkanocne wielu Żydów w tym tygodniu celebruje swoje święto Paschy, upamiętniające  wyzwolenie ich przodków z niewoli w Egipcie ponad 3000 lat temu.  Paschy to cały cykl rytualnych obrzędów oraz kolacja znana jako Seder.

Seder (hebr. סדר) – w judaizmie pierwszy wieczór Pesach, a w diasporze pierwsze dwa wieczory są zwane Wieczorem sederowym. Spożywa się wtedy specjalną wieczerzę rytualną, w której przeważnie uczestniczy bliższa i dalsza rodzina z dziadkami, ciotkami, wujami i kuzynami, a także zaproszeni goście. Posiłek ten wzorowany jest na urządzanych przez zgromadzenia rodzinne w Świątyni Jerozolimskiej dla spożycia ofiarnego baranka paschalnego. Stół nakryty jest w określony sposób, a wśród różnych rytualnych dań sederowych znajduje się pieczony udziec z kością – symbol żertwy paschalnej – i jajko, oznaczające świąteczną ofiarę. Jednak żadnej z tych dwóch potraw nie spożywa się tego wieczoru.

Zwyczaj sederu praktykują Żydzi o bardzo różnym stopniu zaangażowania religijnego, jednak część z nich towarzyszące mu rytuały sprowadziła do minimum, traktując tę okazję jako pretekst do spotkań rodzinnych. Jednak coraz większa liczba Żydów omija ten rytuał całkowicie.

Jeszcze w latach ’90 tych Seder celebrowało 90% Żydów w latach 90. Dzisiaj tą tradycję szanuje już tylko  60% – 70% . Co powoduje zarzucanie tej tak dawnej tradycji? .

Istnieje kilka wyjaśnień tego zapewne niepokojącego trendu.

Po pierwsze w ostatnich dziesięcioleciach stale wzrastała ilość żydowskie małżeństwo w których jedno z małżonków nie jest Żydem (Żydówką). Małżonek nie Żyd może nie być skłony godzinami słuchać tekstu żydowskiej Hagady, która opowiada historię Paschy w sposób, jaki  niektórzy mogą uznać za mało inspirujący. Tylko 54% mieszanych pary badanych w 2013 r. uczestniczyło w Sederze, w porównaniu do 91% par, które są wyłącznie żydowskie.

Dla wielu Żydów uczestnictwo w Paschalnym Sederze umiera wraz z wymieraniem starszego pokolenia, które tradycyjnie prowadzić rytuał. Pan Mandel, 60, mówi że nie robił żadnych planów na tydzień Paschalny i Seder ponieważ „pełnowymiarowy, ortodoksyjny seder prowadzony przez  przez jego dziadka trwa wieki” i nie ma dla niego żadnego znaczenia .

Nie uważam się za bardzo religijnego, mówi Philip Mandel. Podczas Paschy uczestniczę w dwu Sederach które prowadzi mój dziadek. Pierwszy dla całej mojej dużej rodziny, drugi właściwie tylko dla najbliższych członków. Dziadek robi to znakomicie, bo on wie kiedy warto odejść od czytania Hagaddah by skrócić dłużącą się celebrację, spełniając oczekiwanie wszystkich tych którzy są niecierpliwi i nie mogą się doczekać, aby przejść do części, gdy jemy kolację. On umie opowiedzieć intrygujące opowieści Paschalne swoimi własnymi słowami, zamiast czytania długich, nudne fragmenty prosto z książki Hagada.

Członkowie mojej rodziny i ja także często zastanawiamy się, który poprowadzi Seder, gdy mój dziadek już odejdzie. Czy stanie się tak że stracimy zainteresowanie do tego rytuału?

Podczas Hagady, uczestniczy czterech synów: jeden mądry, jeden „zepsuty”, jeden prosty ( nie prostak) i  jeden, który nie ma nawet wystarczającej wiedzy aby zadać pytanie – by dowiedzieć się więcej na temat Paschy. Ostatnio, dziadek powiedział mi że istnieje piąty syn, o którym nigdy nie słyszałem -syn, który unika Sederu.

Ostatnio w tygodniku The Jewish Week Tamar Frydman  napisał o tym piątym synu osobny artykuł.  ” Wspólnym celem całego społeczeństwa powinno być, aby nawrócić wszystkich piątych synów i córki „, napisał. „To nie powinno mieć znaczenia, jak obchodzisz święto, jakie masz więzy lączące ze społecznością , jak nauczyłeś się wiary, lub jeśli jesteś nowo nawrócony do wiary. Jesteśmy jednym narodem i możemy (powinniśmy) tworzyć wspólnotę w której każdy czuje się komfortowo i  jest w niej mile widziany.”
     

PS. Czy tego ostatniego zdania wszyscy Polacy, niezależnie od politycznych idei, nie powinni uczyć się od dziecka na pamięć? Skoro na naszym Wielkanocnym stole, tak jak na sederowym można znaleźć te same potrawy: chrzan, jajko – nie moglibyśmy przejąć i zasad które Naród mogły by uczynić wspólnotą dla której dobro Polski jest najważniejsze?