Zapomniana wojna zimowa 1939/40

Chciałbym poniżej przypomnieć mało znaną Polakom wojnę obronną stoczoną na przełomie 1939 i 1940 roku przez Finlandię. Wojna zaczęła się bez wypowiedzenia atakiem wojsk sowieckich 30 listopada 1939r wzdłuż całej fińskiej granicy z ZSRS. Nie będę tu jednak opisywał przebiegu walk, bo to można znaleźć choćby w Wikipedii, ale chcę jedynie zwrócić uwagę na ten jakże ważny epizod II Wojny Światowej, o którym w Polsce pisze i mówi się rzadko z jakichś nieznanych mi powodów (nadal panujący strach przed Rosjanami?).

A myślę, że przypomnieć warto.
Po łatwym zwycięstwie (przy wydatnej pomocy Niemiec) nad Polską we wrześniu 1939r. i bezproblemowym zwasalizowaniu Litwy, Łotwy i Estonii wydawało się radzieckim przywódcom, a zwłaszcza Stalinowi, że wypełnienie ostatnich niezrealizowanych jeszcze dotąd ustaleń paktu Ribbentrop – Mołotow, to jest roztoczenie sowieckiej „opieki” nad 4 milionową Finlandią przez państwo liczące 171 milionów ludności będzie tylko czystą formalnością. Jak bardzo pomylił się Stalin świadczy bilans sowieckich strat wojennych poniesionych w wyniku napaści na Finlandię:
130 000 zabitych i zaginionych
190 000 rannych
5600 w niewoli
ponad 2268 czołgów i pojazdów opancerzonych
934 samoloty zestrzelone

.

I nie wiadomo na czym by się to wszystko skończyło, gdyby nie pomoc niemieckich „przyjaciół Moskali”, którzy wysłali do ZSRS swoich doradców wojskowych. Jak opowiadał mi mój nieżyjący już teść, w Krakowie w Sukiennicach była w tym czasie codziennie aktualizowana gablotka ilustrująca wojenne „postępy” sojuszniczej Armii Sowieckiej w wojnie z Finlandią.

.

Straty fińskie w ludziach były około 10 krotnie mniejsze, a w sprzęcie około 100-krotnie mniejsze. W dodatku, wbrew pozorom nie było to wynikiem zastosowania przez Finów jakiejś tajemniczej wunderwaffe. Uzbrojenie fińskie nie było generalnie ani lepsze, ani nowocześniejsze od tego, które posiadała Armia Radziecka. W wielu wypadkach było wręcz przeciwnie! No może z jednym wyjątkiem. Niewielka część żołnierzy fińskich była uzbrojona w pistolety maszynowe praktycznie nieobecne wówczas w sowieckiej armii.
Aha! I jeszcze jedno! Podane straty w ludziach “niezwyciężonej” Armii Radzieckiej, to dane mniej więcej oficjalne. Chruszczow wyraził się podobno, że w rzeczywistości były dwa razy wyższe.

.
I choć działania wojenne zakończyły się rozejmem niekorzystnym dla Finlandii (straciła więcej swojego terytorium niż zdołali zająć Rosjanie), to jednak obroniła ona swoją niepodległość. Finowie opuścili zajęte przez ZSRS tereny tak, że najeźdźcy mogli się cieszyć jedynie powiększeniem swojego państwa o dodatkowe tereny bagien i niezamieszkałej tajgi.

.

Przy okazji można postawić pytanie: Jaki był powód tak wielkiej militarnej porażki „Armii Czerwonej?
Przede wszystkim Finowie nie dali się zwieść „wyzwoleńczej” propagandzie utworzonego przez sowietów na „wyzwolonych” terenach „fińskiego” rządu i wszyscy, nawet fińscy socjaliści wzięli udział w obronie kraju. Fińskimi wojskami dowodził zdolny żołnierz – marszałek Mannerheim. Poza tym w przeciwieństwie do nieuzbrojonych w 1939r. Polaków, Finowie walczyli tam gdzie sami mieszkali broniąc tym samym własnych domów. Wielu z nich było dobrymi myśliwymi, którym broń nie była obca na co dzień od dziecka.

.

Małe oddziały strzelców wyborowych szybko przemieszczające się na nartach siały postrach i zamieszanie na tyłach atakując szczególnie kuchnie polowe i żołnierzy sowieckich grzejących się przy ogniskach. „Generał Mróz” był tym razem po ich stronie (mrozy dochodziły do 40 stopni i w sprzęcie zamarzało paliwo), zwłaszcza, że Stalin użył w fińskiej kampanii nie przyzwyczajonych do fińskich warunków Ukraińców bojąc się, że żołnierze pochodzący z terenów bliższych Finlandii mogliby przejść na stronę wroga.

.

Do tak dużych strat sowieckich przyczyniła się także czystka jakiej wcześniej dokonał Stalin w korpusie oficerskim i związane z tym kiepskie dowództwo pochodzące z partyjnego, a nie wojskowego awansu. Atak na Finlandię i bohaterska obrona Finów wywołała oddźwięk w świecie i próby zorganizowania pomocy. Już same pogłoski o przygotowywanym desancie angielsko-francuskim w Finlandii i na tereny roponośne w Baku tak wystraszyły nieliczącego się ze stratami Stalina, że stał się skłonny do rokowań.

.

Oczywiście plany pomocy podobnie jak w przypadku Polski były tylko czczymi obietnicami, ale w tym przypadku okazały się dla Finów zbawienne. Nota bene, do planowanego desantu przygotowywane było, a jakże, polskie lotnictwo organizujące się po klęsce wrześniowej we Francji i Brygada Strzelców Podhalańskich. Do zakończenia działań i podpisania traktatu pokojowego 13 marca 1940r. przyczyniła się też obawa Stalina przed odwróceniem sojuszu z Niemcami i przystąpieniem Hitlera do ewentualnej koalicji antyradzieckiej po tym jak niemieccy doradcy zapoznali się od podszewki ze stanem „Armii Czerwonej”.

.

Że nie były to obawy całkiem bezpodstawne Stalin miał się wkrótce przekonać. Podobno na decyzję Hitlera zaatakowania Związku Sowieckiego w dużym stopniu wpłynęli właśnie owi niemieccy doradcy, którzy wcześniej pomagali sowieckim wojskom w wojnie z Finlandią. Co by nie mówić, fińskim obrońcom ojczyzny należy się pamięć i uznanie.
Żurek Janusz

P.S.

Oprócz „Wojny Zimowej”, Finlandia po ponownym zaatakowaniu przez ZSRS  prowadziła w latach 1941-1944, tym razem wraz z niemieckim sojusznikiem tzw. „Wojnę kontynuacyjną”, która co prawda zakończyła się dla Finlandii niepomyślnym dla niej traktatem w Paryżu i wasalizacją, ale zachowaniem jednak sporej niezależności, w przeciwieństwie do Polski i innych zajętych przez ZSRS krajów. W wojnie tej straty ZSRS były jeszcze większe (prawie 2 razy większe), ale to temat na osobny artykuł.