Wyłudzenia na rynku kredytów detalicznych – wnioski z badania.

Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych z partnerami: Ernst&Young Polska oraz ACFE Polska przeprowadziła badania mające na celu oszacowanie skali zjawiska wyłudzeń kredytów detalicznych w Polsce.

Projekt badawczy pt. Wyłudzenia na polskim rynku kredytów w segmencie detalicznym to wspólne przedsięwzięcie Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Ernst & Young i Stowarzyszenia Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyć Gospodarczych ACFE Polska oraz Partnera technicznego CRIF Polska Sp. z o. o. Za cel badania postawiono zgromadzenie i usystematyzowanie wiedzy na temat podstawowych zjawisk, danych i trendów w zakresie wyłudzeń kredytów, udzielanych klientom segmentu detalicznego. W celu lepszego zdefiniowania oraz pogłębienia tego tematu, zasadniczym obszarem badania zostały uznane dane, dotyczące zakresu i skali zjawiska wyłudzeń oraz podejmowanej przez instytucje finansowe walki z ich występowaniem oraz skutkami.

W ramach przeprowadzonego badania pozyskano informacje na temat zjawiska wyłudzeń kredytów detalicznych i mieszkaniowych w 2010 roku od 50 przedstawicieli krajowych instytucji finansowych.

Respondentami badania byli głównie eksperci odpowiedzialni za realizację funkcji przeciwdziałania i wykrywania przypadków wyłudzeń w swoich organizacjach. Badanie zostało przeprowadzone w formie ankietowej w I kwartale 2011 roku. Kolejne edycje tego projektu będą realizowane w okresach półrocznych, co powinno umożliwić opisanie tendencji i kierunków zmian w tym obszarze.

Wyniki

Wyniki badań pozwalają na oszacowanie skali zjawiska wyłudzeń na rynku kredytów w segmencie detalicznym w Polsce. Względna skala wyłudzeń w relacji do wartości nowo udzielanych kredytów detalicznych wynosi 1,57%, podczas gdy w odniesieniu do nowo udzielanych kredytów mieszkaniowych jest prawie 3 razy mniejsza i wynosi 0,47%.

– Sytuacja taka jest naturalna i wiąże się z odmienną charakterystyką obu produktów, przede wszystkim poziomem wbudowanego ryzyka, standardami oceny kredytobiorcy i przyjmowanymi zabezpieczeniami. Jeśli chodzi o deklarowane wielkości, to należy uwzględnić fakt, że na polskim rynku finansowym nie ma jednolitej definicji wyłudzenia, zatem możliwe jest, że niektórzy respondenci klasyfikują część rzeczywistych przypadków wyłudzeń jako straty kredytowe, a nie operacyjne – ocenił Mikołaj Rutkowski, ekspert Ernst&Young.

W zgodnej ocenie respondentów (zdecydowana większość z nich, bo aż 82%), skutecznie przeprowadzonych wyłudzeń w obszarze kredytów mieszkaniowych było – w 2010 roku – nie więcej niż 1%. Pozostała część ankietowanych uznawała, że ilość przypadków wyłudzeń przekroczyła 1%, przy czym szacujących skalę zjawiska na więcej niż 2% było jedynie 10% respondentów. Natomiast w obszarze kredytów detalicznych ilościowa skala zjawiska jest zdecydowanie bardziej zróżnicowana, aczkolwiek rozłożona stosunkowo równomiernie. Uznających, że skala wyłudzeń jest mniejsza niż 1% jest 34% respondentów, obszar pomiędzy 1 a 2% podało 30% ankietowanych, podczas gdy szacujących tę skalę na większą niż 2% jest 36%.

Podobnie zróżnicowana okazała się ocena wartości udanych wyłudzeń kredytów danego typu. I tak aż 88% respondentów uznało, że wartość wyłudzeń na rynku kredytów mieszkaniowych nie przekroczyła 5% wartości tych kredytów, udzielonych w roku 2010. Takich ocen w odniesieniu do rynku kredytów detalicznych było 66%, natomiast aż 22% ankietowych uznała, że skala kształtowała się w przedziale 5-10%.

– Różnica w ocenie skali wyłudzeń w obu obszarach kredytów (detalicznych i mieszkaniowych) nie może być podstawą do uznawania za jednoznacznie pozytywną w odniesieniu do obszaru kredytów mieszkaniowych, czy odmiennie, nie można uznawać za całkowicie niewłaściwe przygotowanie przemysłu finansowego do ochrony przed fraudami w przypadku kredytów detalicznych – stwierdził Paweł Bandurski, Wiceprezes ACFE w Polsce.

Obszary wysokiego ryzyka

Analiza wskazań największego ryzyka w ujęciu geograficznym lokalizuje je najczęściej w województwie mazowieckim (60% wskazań), śląskim (46%) oraz dolnośląskim (22%). W przypadku pozostałych województw, częstotliwość wskazań była niższa od 20%. W grupie najniższego ryzyka w tym względzie (poniżej 5% wskazań) uznano, że znajdują się województwa: lubelskie, małopolskie, świętokrzyskie i podlaskie.

– Taki rozkład nie powinien dziwić. Wysoka pozycja województwa mazowieckiego i śląskiego na mapie ryzyka wyłudzeń jest uzasadniona faktem, że skupiają one przecież łącznie ok. 25% ludności Polski. Przestępcy doskonale zdają sobie sprawę, że średni czas rozpatrywania wniosku maleje i w masie aplikacji szanse na pozytywne rozpatrzenie spreparowanego wniosku są statystycznie wyższe – ocenił Mikołaj Rutkowski.

Ryzyko wyłudzeń, jak oceniają to respondenci, rośnie w przypadku korzystania z innych kanałów dystrybucji produktów, niż oddziały własne instytucji kredytowych. Te bowiem są najmniej narażone na takie ryzyko. Najbardziej zaś narażonym na ryzyko występowania wyłudzeń jest dystrybucja produktów poprzez pośredników kredytowych. Następnie, we względnie podobnym stopniu, na takie ryzyko są narażone kanały zdalne (internet, telefon), oddziały partnerskie oraz tzw. points of sale (sklepy, salony samochodowe).

– Odpowiedzialnymi za taki stan rzeczy są zarówno bank, jak i pośrednik kredytowy. Natomiast źródłem tej sytuacji jest między innymi brak dostępu pośredników do części narzędzi i źródeł informacji, istotnych do wykrywania wyłudzeń oraz nadal niekorzystna sytuacja w zakresie outsourcingu bankowego. Miejmy nadzieję, że przynajmniej w tym drugim obszarze, legislacyjnym, niebawem nastąpi poprawa – stwierdził Andrzej Roter, Dyrektor Generalny KPF, inicjator projektu badawczego.

Perspektywy

W odniesieniu do kredytów detalicznych, respondenci prognozują pogłębienie się zjawiska wyłudzeń w roku 2011 w porównaniu z rokiem poprzednim – ponad 60% respondentów spodziewa się wzrostu zarówno ilościowego, jak i wartościowego przypadków wyłudzeń w tym obszarze. Jedynie mniej niż jedna trzecia respondentów ma odmienne zdanie i oczekuje spadku skali wyłudzeń.

– Taka struktura opinii może byd spowodowana rosnącym profesjonalizmem przestępców, ale również coraz większą świadomością przedstawicieli sektora finansowego ryzyka, z jakim mają do czynienia w tym segmencie rynku kredytowego. Działa tu prosta matematyka – średnia wartość wnioskowanego finansowania wzrasta, plany sprzedażowe instytucji również, nawet więc zakładając utrzymanie się tegorocznych wskaźników, dalszy wzrost problemu jest nieunikniony – podsumował Mikołaj Rutkowski.

Istotnie różne jest natomiast podejście respondentów do oczekiwań wobec kredytów mieszkaniowych. Tutaj opinie są równomiernie rozłożone – w przekonaniu jednej trzeciej respondentów skala wyłudzeń będzie rosła, kolejna trzecia część ocenia, iż skala wyłudzeń zmniejszy się, w ocenie zaś pozostałej części ani liczba, ani wartość wyłudzeń nie ulegnie zmianie.

– Ocena perspektyw roku 2011, ujawniona w badaniu, winna skłaniać do doskonalenia narzędzi do przeciwdziałania wyłudzeniom, służących zmniejszaniu ryzyka ich pojawiania się i strat, jakie ponosi przemysł finansowy w Polsce. Zmniejszenie aktualnej skali wyłudzeń z pewnością jest możliwe, a w efekcie poczynione w tym obszarze inwestycje szybko się zwrócą – ocenił Paul Karwowski, kierujący CRIF Polska.

 Serwis Informacji Zleconych PAP