WIELCY LWOWIANIE – MAURYCY ALLERHAND, LESZEK ALLERHAND

Lwów

WIELCY LWOWIANIE – MAURYCY ALLERHAND, LESZEK ALLERHAND

Dla Barw Kresów Aleksander Szumański

Maurycy Mojżesz Allerhand (ur. 28 czerwca 1868 r. w Rzeszowie, zm. w sierpniu

1942 r. we Lwowie) – polski prawnik, cywilista, adwokat, profesor Wydziału Prawa Uniwersytetu Lwowskiego.

Pochodził z zamożnej żydowskiej rodziny właściciela ziemskiego. Ukończył polskie gimnazjum w Rzeszowie gdzie w 1887 r. zdał maturę (z odznaczeniem), po czym podjął studia na Uniwersytecie Wiedeńskim.

Stopień doktora praw uzyskał tam w 1892 r. Po powrocie do Galicji zamieszkał we Lwowie i rozpoczął praktykę adwokacką.

W 1900 r. otworzył samodzielną kancelarię adwokacką, jednocześnie publikował w czasopismach krajowych i zagranicznych rozprawy, artykuły i monografie prawnicze. Był współpracownikiem czasopisma „Reforma Sądowa” w zakresie ustawodawstwa naftowego.  W 1909 r. habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim  im. Jana Kazimierza w dziedzinie prawa procesowego na podstawie pracy” Podstęp w procesie”.

Wiele prac ogłosił także w języku niemieckim, głównie publikował jednak w języku polskim. Od 1910 r. zajmował stanowisko profesora zwyczajnego na Uniwersytecie Lwowskim, im. Jana Kazimierza.

W 1917 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1921 r. przez Marszałka Józefa Piłsudskiego profesorem zwyczajnym.

Pełnił funkcję kuratora Towarzystwa Żydowskich Słuchaczy Prawa Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie. Wykładał także na Studium Dyplomatycznym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie.

22 sierpnia 1919 r. został mianowany członkiem Komisji Kodyfikacyjnej RP.

W 1922 r. z ramienia Koła Żydowskiego został wybrany przez Sejm RP I kadencji członkiem Trybunału Stanu.

W 1929 r. był także prezesem Żydowskiej Gminy Wyznaniowej. Został członkiem żydowskiej loży masońskiej Izraelickie Stowarzyszenie Humanitarne.

Nie angażował się politycznie, reprezentował postawę pełnej asymilacji z narodem i państwem polskim.

Przez cały czas prowadził praktykę adwokacką. Pracował też naukowo: wykładał prawo egzekucyjne, prawo niesporne i konkursowe, historię i organizację sądownictwa, adwokatury i notariatu, prawo ubezpieczeniowe w lotnictwie.

Do 1933 r. był kierownikiem Zakładu Prawa Handlowego i Wekslowego.

Zapraszał często młodych prawników na seminaria w swym gabinecie. Uczestnikami tych seminariów byli znani później polscy prawnicy: Karol Koranyi, Kazimierz Przybyłowski, Ludwik Dworzak. Do udziału w seminariach prof. Maurycego Allerhanda przyznawali się także Jerzy Sawicki i Stefan Rozmaryn-Kwieciński.

Prof. Maurycy Allerhand przyjaźnił się z moimi Rodzicami, odwiedzał nas we Lwowie najpierw przy ul. Legionów 25 (vis – vis Starego Teatru), później przy

1. Jagiellońskiej 4, gdzie mój Ojciec doc. med. Maurycy Marian Szumański miał swoja ordynację ginekologiczno – położniczą. Obaj pracowali na Uniwersytecie Lwowskim im. Jana Kazimierza, z tym, że prof. Maurycy Allerhand był kierownikiem Katedry Prawa, a mój Ojciec był asystentem prof. Adama Sołowija w Katedrze Medycyny wspomnianej uczelni.

Prof. Maurycy Allerhand w  latach 1932–1933 ogłosił dwuczęściowy komentarz do Kodeksu Postępowania Cywilnego, w 1935 r. Komentarz do Kodeksu Handlowego, zaś w 1937 r. Komentarz do Prawa Upadłościowego. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 1000 pozycji, w tym prace z zakresu prawa procesowego, cywilnego handlowego i etnografii. Został członkiem pierwszego komitetu redakcyjnego pisma „Nowy Proces Cywilny”, powołanego w 1933 r.

Po wybuchu II Wojny Światowej, agresji ZSRS na Polskę i nastaniu okupacji sowieckiej został usunięty z Uniwersytetu Lwowskiego, w związku z czym zatrudnił się wraz z synem Joachimem (adwokatem) w spółdzielni Kultigruszka produkującej drewniane zabawki.

Po pewnym czasie jednak pozwolono mu wykładać, ale jedynie prawo o notariacie. Po ataku Niemiec na ZSRS i nastaniu we Lwowie 1 sierpnia 1941 roku okupacji niemieckiej został na krótko aresztowany i wyrzucony ze swojego mieszkania

we Lwowie przy ul. Jagiellońskiej 20/22.

Początkowo mieszkał u syna przy ulicy Sobieskiego, ale w listopadzie 1941 r. cała rodzina znalazła się w getcie lwowskim. Odmówił przyjęcia stanowiska przewodniczącego Judenratu motywując decyzję podeszłym wiekiem i złym stanem zdrowia.

Rękopis wspomnień  jego życia   „Zapiski z tamtego świata” napisał

i podał do druku w roku 2011,- jako wspólne wspomnienia dr nauk med. Leszek Allerhad  jego wnuk, również lwowianin , (syn jego syna Joachima).

Leszek Allerhand przyjaźnił się ze mną jeszcze we Lwowie, potem mieszkał w Zakopanem, był lekarzem Polskiej Narciarskiej Kadry Olimpijskiej .,spotykaliśmy się często i otrzymałem od niego wspaniały, kolorowy Album Lwowa oraz wspomnianą książkę „Zapiski z tamtego świata” z autografem; Wydawca „Wysoki Zamek” i Instytut Maurycego Allerhanda w Krakowie.

10 sierpnia 1942 r. został wywieziony wraz z żoną i wnukiem do Obozu Janowskiego (Uniwersytet zbirów), gdzie zostali zamordowani  przez Gestapo strzałami w tył głowy. Córka z wnuczką zginęły w Treblince. Jego syn Joachim (1897 – 1970)

 synowa Zina (1908–1978) i mój przyjaciel, jego  wnuk Leszek (1931–2018) uciekli z getta i uratowali się z Holokaustu jako jedyni z 35-osobowego rodu lwowskich Allerhandów.

Symboliczny grób Maurycego Allerhanda i jego żony Salomei znajduje się na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie. W 2009 został patronem fundacji prawniczej – Instytut Allerhanda z siedzibą w Krakowie.

INSTYTUT ALLERHANDA

Instytut Allerhanda – prawniczy think tank działający w formie fundacji. Jest niezależną, pozauniwersytecką i apolityczną jednostką naukowo-badawczą i ekspercką. Celem Instytutu są interdyscyplinarne i porównawcze studia nad rolą instytucji prawnych w konstytuowaniu oraz funkcjonowaniu rynku, zarówno z punktu widzenia kształtu danej regulacji, jak i ram instytucjonalnych jej tworzenia. Inicjatorem, założycielem i prezesem Instytutu jest dr hab. Arkadiusz Radwan.

Instytut prowadzi badania nad prawem prywatnym, a także prawem procesowym, gospodarczym (handlowym, upadłościowym i gospodarczym publicznym) oraz prawem rynku finansowego i kapitałowego. W zakresie zainteresowań Instytutu są też zagadnienia transformacji i reformy prawa, transplantów prawnych, implementacji prawa wspólnotowego, a także europeizacji, harmonizacji i unifikacji prawa.

Instytut Allerhanda powstał w 2009 i działa w formie fundacji. Ideę powołania Instytutu poparli, podpisując list otwarty, znani przedstawiciele świata prawniczego i ekonomicznego, m.in.: Grzegorz Domański, Lech Gardocki, Ewa Łętowska, Andrzej Mączyński, Maksymilian Pazdan, Zbigniew Radwański, Marek Safjan, Stanisław Sołtysiński, Andrzej Szajkowski, Stanisław Waltoś, Szewach Weiss, Andrzej Zoll.

Fundatorami instytutu byli Leszek Allerhand ( wnuk Maurycego Allerhanda, lwowianin), Michał Bobrzyński, Grzegorz Domański, Arkadiusz Radwan, Adam Redzik, Wojciech Rogowski, Stanisław Sołtysiński..

Patronem Instytutu jest prawnik, uczony, kodyfikator i adwokat – profesor Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie Maurycy Allerhand. Prace Instytutu wspierał jego wnuk,  dr med. Leszek Allerhand.

LESZEK ALLERHAND

Leszek Leon Allerhand (ur. 1 października 1931 r. we Lwowie, zm. 3 kwietnia 2018 r.w Zakopanem – polski doktor nauk medycznych, wnuk i spadkobierca spuścizny

prof. Maurycego Allerhanda, wybitnego przedwojennego prawnika; były ordynator szpitala w Zakopanem, były główny lekarz polskiej kadry olimpijskiej w sportach zimowych.

Urodził się we Lwowie w zamożnej, zasymilowanej rodzinie żydowskiego pochodzenia. Jego ojciec, Joachim Herman (1897–1970), prowadził kancelarię adwokacką wraz ze swym ojcem Maurycym, profesorem prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Matka, Zinaida z domu Rubinstein (1908–1978), z pochodzenia Rosjanka, przybyła do Polski uciekając przed rewolucją październikową.

Po zajęciu Lwowa przez wojska niemieckie jesienią 1942 r. wraz z całą rodziną został zmuszony do osiedlenia się w getcie, z którego jednak udało mu się zbiec wraz z rodzicami. Przez resztę wojny ukrywał się z matką na terenie miasta, kilkakrotnie zmieniając kryjówki. Jego ojciec od 1942 r. pracował na podstawie sfałszowanych dokumentów jako stolarz w Jaworowie.

Joachim, Zinaida i Leszek Allerhandowie byli jedynymi ocalałymi spośród 35 krewnych. Po wyzwoleniu rodzinę przymusowo wysiedlono ze Lwowa do Krakowa. Leszek Allerhand ukończył studia na Akademii Medycznej w Krakowie, był stypendystą Ministerstwa Zdrowia w Studium Szkolenia Kadr Lekarskich.

W 1963 r. zamieszkał na stałe w Zakopanem, gdzie pracował jako lekarz w miejscowym szpitalu i pełnił szereg innych funkcji, w tym m.in. głównego lekarza polskiej kadry olimpijskiej w sportach zimowych.

Dr Leszek Allerhand jest współautorem książki „Zapiski z tamtego świata”. Zawiera ona odnalezione notatki jego dziadka, prof. Maurycego Allerhanda, sporządzane podczas okupacji na odwrocie kopii pism procesowych z kancelarii, przeplatane wspomnieniami wnuka. Jest też twórcą filmu o losach swego dziadka  „Pasja życia” z 2004 r. Żoną dr Leszka Allerhanda jest artystka.  malarka  AlinaTowarnicka – Allerhand

Dr Leszek Allerhand jest jednym z fundatorów powstałego w 2009 r. Instytutu Allerhanda.

Zmarł w wieku 87 lat. Został pochowany na Nowym Cmentarzu w Zakopanem.

                                                 Aleksander Szumański