Sztuka współczesna – warto wiedzieć

Mimo już ponad półwiecznej obecności sztuki współczesnej, ta wciąż spotyka się z niezrozumieniem, budzi kontrowersje, a czasem nawet staje się obiektem kpin. „Sam bym to lepiej zrobił” – takie myśli często towarzyszą odbiorcom współczesnych dzieł. Sztuka uległa modernizacji, jej możliwości stały się nieograniczone. By lepiej zrozumieć jej istotę warto się zastanowić czym kierują się artyści i jakie emocje chcą wywołać swoimi dziełami. Nie ma żadnych wątpliwości, że dzieła wielkich artystów minionego czasu są klasycznymi przykładami prawdziwej sztuki. Są realistycznym przedstawieniem rzeczywistości, przedmiotów, zjawisk. Artyści zwracali uwagę przede wszystkim na formę, pozostawiając aspekty treściowe jako drugorzędne. Dzieła te wywołują podziw i wyobrażenie ile trudu zadał sobie artysta, by praca była spójna, estetyczna, wyrazista i piękna. No właśnie – piękno – tu pojawia […]

Mimo już ponad półwiecznej obecności sztuki współczesnej, ta wciąż spotyka się z niezrozumieniem, budzi kontrowersje, a czasem nawet staje się obiektem kpin. „Sam bym to lepiej zrobił” – takie myśli często towarzyszą odbiorcom współczesnych dzieł. Sztuka uległa modernizacji, jej możliwości stały się nieograniczone. By lepiej zrozumieć jej istotę warto się zastanowić czym kierują się artyści i jakie emocje chcą wywołać swoimi dziełami.

Nie ma żadnych wątpliwości, że dzieła wielkich artystów minionego czasu są klasycznymi przykładami prawdziwej sztuki. Są realistycznym przedstawieniem rzeczywistości, przedmiotów, zjawisk. Artyści zwracali uwagę przede wszystkim na formę, pozostawiając aspekty treściowe jako drugorzędne. Dzieła te wywołują podziw i wyobrażenie ile trudu zadał sobie artysta, by praca była spójna, estetyczna, wyrazista i piękna. No właśnie – piękno – tu pojawia się kwestia sporna. W dobie powstania sztuki współczesnej zanikł klasyczny ideał tego terminu, runęły wszelkie zakazy. Artyści przełamują obecnie granice ustalonych dawniej zasad. Odeszli od naśladowania rzeczywistości, zaczęli łączyć różne kierunki sztuki, wykorzystywać rozmaite techniki i tematyki. Najważniejszym elementem stała się nie forma
a treść, którą artysta chce przekazać odbiorcom.

1. www.pixabay.com

Własne zaangażowanie
Ludzie przyzwyczajeni do dawnych reguł uznają za „prawdziwą sztukę” twory perfekcyjne i trudne w wykonaniu, stanowiące pewnego rodzaju ozdobę, którą mogą podziwiać i w których z łatwością mogą odnaleźć sens. Stojąc przed pracą, która na pierwszy rzut oka jest dla nas niezrozumiała zaczynamy tracić nią zainteresowanie, uważamy, że jest nie warta naszej uwagi, a co za tym idzie, nie podejmujemy próby zrozumienia jej.

2. www.pixabay.com

Tylko ja
Aby pojąć przesłanie i cel sztuki współczesnej należy przyjąć do świadomości, że w tej dziedzinie nie chodzi już o piękno i estetykę. Celem artystów jest dotarcie do sfery emocjonalnej, wyobraźni i doznań, odnosząc się do wielowymiarowych metafor. W dzisiejszych czasach sztuka wymaga od odbiorcy większej otwartości, tolerancji, zaangażowania ludzkich zdolności interpretacyjnych jak i włączenia w odbiór wielu zmysłów, bo to właśnie na nie chcą w dużej mierze oddziaływać artyści. Jednak by móc w pełni rozumieć i przeżywać współczesne twory oprócz otwartości potrzebna jest też pewna wiedza. Program szkolny zakłada edukację w dziedzinie historii sztuki, jednak współczesna sztuka jest zazwyczaj pomijana lub też z „braku czasu” skąpo omawiana. Ważny jest zatem aktywny, nieprzymuszony kontakt ze sztuka nowoczesną. Jest ona dla nas łatwo dostępna np. w publicznych galeriach sztuki, co więcej, odzwierciedla często emocje i problemy dotyczące każdego z nas.

Patrząc przez pryzmat tego, że człowiek stał się indywidualistą, artysta także zaczął zwracać uwagę przede wszystkim na siebie. Liczą się jego osobiste przeżycia, refleksje i utrapienia, które zważając na to, że żyjemy w czasach powstawania tych prac nierzadko dotyczą również nas. Wtedy patrząc na jedno konkretne dzieło lepiej je rozumiemy, utożsamiamy się z nim. Znajomy kod kulturowy pozwala nam odnaleźć sensi niejako przemawia do nas przesłanie autora tworu. Gdy jednak spojrzymy na inne, którego symboliki czy kontekstu nie kojarzymy wprawia nas ono w lęk niewiedzy, gdzie z potrzeby obrony odrzucamy daną kompozycję z niechęcią zadania sobie trudu jej bliższego poznania. Ten aspekt decyduje również często o tym, którą prace uważamy za lepszą od innej. A więc, lubimy to, co już znamy. Kluczem do przezwyciężenia strachu przed nieznanym jest poznanie wielu kodów kulturowych – kontekstów, symboliki. To wiąże się przede wszystkim z otwartością na niestandardowy sposób przekazywania nam wartości oraz wyrobienie w sobie pewnej wrażliwości. Pomocna będzie również zmiana myślenia i poświęcenie znacznie większej uwagi i skupienia, by rozwiązać „rebus” i prawidłowo odczytać przesłanie autora. Jeżeli stojąc przed współczesną pracą jest ona dla nas niezrozumiała warto zagłębić się w jej problematykę.

3. www.unsplunsplash.com

Siła tkwi w szczegółach
Trudność w odczytaniu dzieła nie powinna nas zniechęcać a być motywacją do poznania ukrytego kontekstu, przekazu, problematyki – czym ten twór jest dla odbiorcy, czym dla artysty. Będzie to wzbogacające doświadczenie poszerzające możliwości interpretacyjne jak i pogląd na rzeczywistość. Elementem tego „zagłębienia” jest poznanie samego autora danej kompozycji. Wiadomości biograficzne, mogą stać się niezwykle pomocne w zrozumieniu przesłania i emocji jakie autor za pośrednictwem swej pracy chce przekazać, bo często pewne sytuacje życiowe, wydarzenia stanowią podstawę natchnienia artysty. Powinniśmy zwrócić uwagę również na tytuł kompozycji, nierzadko staje się on pomocny do prawidłowego zdekodowania, odpowiednio naprowadza odbiorcę. Zdarza się również, że artyści pozwalają publiczności na dowolną interpretację. Mając już jakąś wiedzę, pewien ogląd artysty, znając poniekąd jego biografię i symbolikę niektórych elementów warto przyjrzeć się również technice wykonania, użytym kolorom, cieniom i dynamice. Wtedy z pewnością łatwiejsze będzie zrozumienie tworu i jego prawidłowa interpretacja. Te elementy mają wzbudzać w czytelniku emocje (czasem strach, czasem radość), pobudzać wyobraźnie i skłaniać do myślenia. Zalecane jest również korzystać z pomocy krytyków sztuki – ludzi odpowiednio wyedukowanych, z dobrym smakiem, mających ciągły kontakt ze sztuką dzisiejszych czasów, którą rozumieją. Taka osoba postara się odpowiedzieć na wszystkie nasze pytania
i naprowadzi nas byśmy i my doszli do „porozumienia” z tak powszechnie niezrozumiałą „sztuka współczesną”.

Zwiedzający w Polsce (mln)

4. Źródłem informacji są dane pochodzące z badania statystycznego realizowanego przez Główny Urząd Statystyczny w formularzu K-05 Sprawozdanie z działalności wystawienniczej

Badania Głównego Urzędu Statystycznego dowodzą, że na przestrzeni kilku ostatnich lat wzrasta wskaźnik liczby zwiedzających galerie sztuki w Polsce.

Oczywiście, jedne dzieła będą się nam podobać, inne nie, niemniej jednak nie powinno się negować, odrzucać czy kpić z prac nie zadając sobie chociaż odrobiny trudu, próby poznania, zrozumienia danej kompozycji. Może tak jak i kiedyś dzieła musza przejść próbę czasu. Może niedocenione w czasach swojego powstania twory po pewnym czasie zyskają zasłużone uznanie.