SN: wyrok ogłoszony „z głowy”, a nie napisany – nie istnieje

Czy wyrok jedynie ogłoszony oskarżonemu, nieistniejący na piśmie, niepodpisany funkcjonuje w obrocie prawnym? Nad taką kwestią zastanawiał się w czwartek Sąd Najwyższy. Doszedł do wniosku, że takiego wyroku nie było, a proces trzeba powtórzyć od nowa

Nietypowe pytanie prawne zadał SN katowicki sąd okręgowy, do którego trafiła apelacja z jednego ze śląskich sądów rejonowych. Okazało się, że sędzia prowadzący proces przeciwko mężczyźnie oskarżonemu o kradzież energii, wysłuchawszy wystąpień końcowych stron, zamknął proces i odroczył na 7 dni ogłoszenie wyroku.

Po tym czasie do sądu przyszedł oskarżony, któremu sędzia z monitora komputera odczytał treść orzeczenia (kara w zawieszeniu), które – jak się potem okazało – nie było ani wydrukowane, ani podpisane przez sędziego. Gdy sędzia skończył, oskarżony wdał się z nim w dyskusję, przekonując, że wyrok jest za surowy i pytając, czy może liczyć na łagodniejsze rozstrzygnięcie – warunkowe umorzenie postępowania. Sędzia nieoczekiwanie przystał na to i oświadczył, że ogłoszonej wcześniej kary w zawieszeniu nie ma. Zarazem postawił warunek – warunkowe umorzenie zapadnie, jeśli oskarżony naprawi wyrządzoną szkodę.

Wszystko wyszło na jaw, bo oskarżony – nie informując sędziego – nagrał rozmowę z nim na telefon komórkowy. Dodatkowo okazało się, że oskarżony nie wywiązał się z obowiązku naprawienia szkody i wówczas sprawa trafiła do katowickiego sądu. Ten rozważał, czy można dokonać odtworzenia akt, czyli tamtego wyroku I instancji i zadał pytanie prawne do SN.

Prokurator Beata Mik z Prokuratury Generalnej wniosła o odmowę udzielenia odpowiedzi, bo uznała, że katowicki sąd sam powinien rozstrzygnąć tę sprawę. Jej zdaniem nie doszło do wydania wyroku przez sąd I instancji i tak trzeba widzieć tę sytuację, a nie – próbować odtwarzać akta.

SN podzielił to stanowisko prokuratury i odmówił udzielenia odpowiedzi na pytanie prawne, choć zawarł w tej odmowie wskazania, jak rozumieć kwestionowane przepisy. Jak mówił, uzasadniając decyzję SN sędzia Dariusz Świecki, w tej nietypowej sprawie należy uznać, że wyroku nie wydano i takie orzeczenie w ogóle w obrocie prawnym nie funkcjonuje.

Prawidłowy proces wyrokowania polega na tym, że po wystąpieniach końcowych oskarżenia i obrony sąd udaje się na naradę, po której sporządza się na piśmie wyrok i go podpisuje, a dopiero potem – publicznie ogłasza i wyjaśnia jego motywy oraz poucza strony o możliwości zaskarżenia orzeczenia – podkreślił sędzia Świecki.

"W tej sprawie należy uznać, że wyrok nie zapadł. A skoro tak, to należy zadać pytanie, co dalej ze sprawą, bo sąd zamknął proces i odroczył ogłoszenie wyroku na 7 dni. Jeśli w tym terminie wyroku nie było, z mocy prawa sprawa musi się zacząć od początku – i to z innym sędzią prowadzącym, bo ten poprzedni ujawnił już swój stosunek do niej" – mówił sędzia.

Jak wyjaśnił, czym innym jest ta sytuacja – w której wyroku nie wydano, a czym innym byłaby taka, że sąd wydał i ogłosił wyrok (przygotowany na piśmie), ale dokumentu z wyrokiem nie podpisał. "Taki wyrok w obrocie prawnym funkcjonuje, ale musi z mocy prawa zostać uchylony w postępowaniu odwoławczym" – podkreślił SN.

Wojciech Tumidalski

PAP