Reforma emerytalna – 1 krok sanacji finansów publicznych

Reforma OFE jest idealnym uzupełnieniem sanacji systemu finansów publicznych opartej na trzech filarach: polityce prorodzinnej, optymalizacji wydatków budżetowych i działaniach kreujących miejsca pracy w Polsce

W ramach debat think-tank’u NE tzw. Aeropagu odbywają się dyskusje programowe dotyczące koniecznych reform w polityce gospodarczej Polski. Po debacie dotyczącej wpływu demografii na finanse publiczne, odbyła się debata na temat koniecznych działań mających na celu generowanie miejsc pracy, a planowana jest kolejna dotycząca problemów budżetowych i koniecznych działań na rzecz jego sanacji. W międzyczasie w dniu 28 kwietnia, tuż przed wejściem w życie zwiększenia opodatkowania wynagrodzeń o 5 pkt. proc. w ramach debaty Aeropagu odbyła się dyskusja pt.:

„Otwarte Fundusze Emerytalne jako jeden ze sposobów rozwiązania problemów starzejącego się społeczeństwa polskiego i miejsce OFE w narodowej gospodarce (również w debacie publicznej). Diagnoza [została] przygotowana przez Pawła Pelca, ale przedstawiona przez Cezarego Mecha, w zastępstwie Autora.

[Następnie d]yskusja – demografia, gospodarka Polski a OFE – rozwiązania systemowe. Wpływ OFE na stan finansów publicznych w perspektywie kilku pokoleń”

Wg prezesa Pawła Pelca działania rządu w tej sferze ogniskują słabości polskiego systemu finansów publicznych. Moim zdaniem są uzupełnieniem koniecznych działań jakie powinny zostać podjęte w celu sanacji systemu finansów publicznych. A które powinny być oparte na trzech filarach: polityce prorodzinnej, optymalizacji wydatków budżetowych i działaniach mających na celu kreowanie miejsc pracy w Polsce.

Przebieg głównej części  tego spotkania został nagrany przez NowyEkranTV i poniżej znajdują się linki do tych trzech nagrań. Równocześnie zapraszam do zapoznania się z tezami Prezesa Pawła Pelca które dostarczone w formie slajdów były podstawą zaprezentowanej debaty.

Cezary Mech

 

 

http://www.youtube.com/nowyekrantv#p/u/20/qaUgRBVg2w4

 

http://www.youtube.com/nowyekrantv#p/u/18/PYADFuYkD7w

http://www.facebook.com/NowyEkran.TV

http://www.youtube.com/nowyekrantv

 

http://www.youtube.com/nowyekrantv#p/u/16/5shMZiLBjaI

http://www.facebook.com/NowyEkran.TV

http://www.youtube.com/redirect?q=http%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fnowyekrantv&session_token=zN_hh5OSMjFzTYj_88dSIuTKt0R8MTMwNTk4NTg2MEAxMzA1ODk5NDYw

 

PAWEŁ PELC – TEZY

•Nowy Ekran, 28 kwietnia 2011

 

•Ta prezentacja powinna zaczynać się od kwestii demograficznych…

•Ale nie będzie – Minister Cezary Mech przedstawił kwestie demograficzne w toku naszej poprzedniej debaty, więc uznaję je za punkt wyjścia do naszej dzisiejszej debaty…

•Debata o OFE

•Sądząc po tym, co można przeczytać w dyskusji toczonej na forum„Nowego Ekranu” przynajmniej część blogerów i komentatorów traktuje OFE jako swojego osobistego wroga i oskarża je o całe zło tego świata, a każdy kto ośmieli się mieć inne zdanie jest „lobbystą” na rzecz OFE.

•To dobrze pokazuje, co ludzie zrozumieli z ostatniego rządowego przesłania dotyczącego OFE.

•Zacznijmy od elementarza

•OFE – Otwarte Fundusze Emerytalne są elementem obowiązkowego kapitałowego systemu emerytalnego wprowadzonego w Polsce w latach 1997-1999.

•Reforma emerytalna zakładała system trójfilarowy, oparty raporcie Banku Światowego „Averting the Old Age Crisis”.

•Reforma emerytalna w Polsce

•Założenia reformy przygotowane zostały przez Biuro Pełnomocnika Rządu d/s Reformy Systemu Zabezpieczenia Społecznego w czerwcu 1997 r. w raporcie Bezpieczeństwo dzięki różnorodności.

•Pełnomocnikiem rządu był prof. Jerzy Hausner

•Dyrektorem Biura – Michał Rutkowski z Banku Światowego

•Bezpieczeństwo dzięki różnorodności

•I filar – ZUS – repartycyjny

•II filar – OFE – kapitałowy

•III filar – PPE – kapitałowy

•Cały system oparty o zasadę zdefiniowanej składki

•ZUS i OFE obowiązkowe, PPE dobrowolne

•Transfery składki do OFE za pośrednictwem ZUS

•Podział populacji

•Osoby nie objęte reformą – pozostają w starym systemie.

•Osoby objęte reformą – w zależności od wieku w 1999 r. – albo obowiązkowo dzielą składkę między ZUS a OFE, albo mogą wybrać, czy składka ma trafiać do ZUS czy do ZUS i OFE.

•Reforma objęła co do zasady wszystkich pracujących (w tym nowo wstępujących do służb mundurowych) urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

•Podstawy prawne reformy lat 90

•SLD – PSL – 1997 ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ustawa o pracowniczych programach emerytalnych

•AWS – UW – 1998 ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

•Wdrożenie reformy

•Reforma emerytalna została wdrożona w 1999 r. przez rząd AWS-UW jako jedna z czterech reform (emerytalna, terytorialna, zdrowotna i edukacyjna).

•Na starcie kilkumiesięczne opóźnienie ze względu na problemy z systemem informatycznym ZUS

•Po co reforma?

•Ze względu na problemy demograficzne (szczegółowo omówione przez Ministra Mecha na poprzednim spotkaniu) postanowiono obniżyć stopy zastąpienia (relacja między emeryturą a pensją), podnieść efektywny wiek emerytalny oraz przenieść część finansowania poza system repartycyjny.

•Niedokończona reforma

•Mimo wdrożenia w 1999 r. regulacja prawna dotycząca reformy emerytalnej była niekompletna.

•W 1998 r. skierowano do Sejmu projekt ustawy o zakładach emerytalnych, ale następnie wstrzymano prace nad nim

•Przed rozpoczęciem reformy nie przygotowano projektu ustawy o emeryturach pomostowych

•Niedokończona reforma

•Do dziś brak jest regulacji dotyczącej wypłaty dożywotnich emerytur kapitałowych

•Ustawę o emeryturach pomostowych uchwalił dopiero rząd PO-PSL, wyklucza ona osoby, które rozpoczęły pracę w szkodliwych lub szczególnych warunkach po 1998 r.

•Demontaż reformy

•Po wyborach 2001 r. rządzące SLD :

•Wyłączyło z systemu emerytalnego służby mundurowe

•Zlikwidowało wyspecjalizowany organ nadzoru nad funduszami emerytalnymi – Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi i działający przy nim Komitet Doradczy

•Drastycznie ograniczyło składkę przekazywaną do Funduszu Rezerwy Demograficznej

•Demontaż reformy c.d.

•Wyłączyło z systemu powszechnego prokuratorów, którzy otrzymali prawo do korzystania z systemu zaopatrzeniowego analogicznego do systemu, z którego korzystają sędziowie

•Wprowadziło zmiany w systemie kapitałowym ograniczające prawa nabyte członków OFE i ograniczające konkurencję między OFE

•Niedokończona reforma (2)

•W kadencji 2001-2005 SLD nie doprowadziło do uchwalenia ustawy o emeryturach pomostowych ani ustawy o zakładach emerytalnych.

•W konsekwencji tych zaniechań, w 2005 r. po protestach górników przed Sejmem w ekspresowym tempie wyłączono górników z systemu zdefiniowanej składki tworząc dla nich system zdefiniowanego świadczenia na stałe, przedłużono obowiązywanie wcześniejszych emerytur na kolejne lata

•Problemy reformy

•UNFE 2000 – Bezpieczeństwo dzięki konkurencji – jak zwiększyćkonkurencję między OFE (zwiększenie barier wyjścia, ograniczenie możliwości konsolidacji itp.)

•UNFE 2001 – Bezpieczeństwo dzięki zapobiegliwości – jak zwiększyćoszczędności dobrowolne

•UNFE 2002 – Bezpieczeństwo dzięki emeryturze – jak uregulowaćwypłatę emerytur (m.in. pomysł wykorzystania ZUS jako pośrednika)

•Rząd PO – PSL

•Uregulowanie emerytur pomostowych

•Obniżenie opłat pobieranych przez OFE

•Wprowadzenie okresowych emerytur kapitałowych

•Zawetowany przez ś.p. Prezydenta L. Kaczyńskiego pomysł na wypłatę dożywotnich emerytur kapitałowych przez specjalne fundusze zarządzane m.in. przez PTE, nie waloryzowanych inflacyjnie, bez emerytur małżeńskich

•Praca nad projektem zwiększającym ryzyko inwestycyjne i opłaty pobierane od członków OFE

•Zmiany A.D. 2011

•Ograniczenie części składki trafiającej do OFE

•Stworzenie subkonta w ZUS udającego część kapitałową, mimo repartycyjnego charakteru

•Zwiększenie ryzyka inwestycyjnego ponoszonego przez OFE

•„Racjonalna korekta systemu”

•„Zachowanie integralności II filara” (kapitałowego)

•Zmiany A.D. 2011 – Konsekwencje

•Zwiększenie ryzyka inwestycyjnego OFE – grozi ryzykiem niższych stóp zwrotu i wyższej zmienności w części kapitałowej

•Zmniejszenie składki przekazywanej do OFE ogranicza napływ środków na polski rynek kapitałowy ograniczając jego atrakcyjność

•Zmiany grożą ograniczeniem popytu na polskie instrumenty finansowe (w tym SP)

•Zmiany A.D. 2011 – Konsekwencje c.d.

•Zmiana proporcji między częścią kapitałową a repartycyjną zwiększa obciążenie przyszłych pokoleń, które będą mniej liczne

•Zmiana rodzi ryzyko niewypełnienia dziś zaciąganych zobowiązań

•Zmiana rodzi pokusę zaniechania reformy finansów publicznych dzięki ukryciu części zobowiązań w systemie emerytalnym

•Zmiany A.D. 2011 – co dalej?

•Wciąż brak regulacji dotyczącej dożywotnich emerytur kapitałowych –pierwsze wypłaty – 2014.

•Rząd zapowiedział dalsze prace nad zwiększeniem ryzyka ponoszonego przez członków OFE

•Zmiany A.D. 2011 – zagrożenia dla systemu

•Ryzyko przekazania wypłaty emerytur dożywotnich do ZUS (do systemu repartycyjnego) – OFE stają się wtedy zbędnym kapitałowym elementem (w fazie oszczędzania) systemu co do zasady repartycyjnego, naturalny krok dalej – likwidacja OFE

•Ryzyko nie uchwalenia ustawy dotyczącej emerytur dożywotnich do końca 2013 i pod tym pretekstem – likwidacja OFE

•Co robić?

•Klasyfikacja OFE – uznanie przez UE OFE za część systemu zabezpieczenia społecznego rozwiązuje podstawowe problemy z kryteriami konwergencji (dług, deficyt wg UE) – to powinien byćpodstawowy priorytet dla polskiej prezydencji w UE w II połowie r. 2011

•Dług pod kątem polskich norm ostrożnościowych powinien zostać zdefiniowany z wyłączeniem obligacji w rękach OFE –jako pokrycia zobowiązań emerytalnych

•Co robić ? (2)

•Niezbędne jest pilne uchwalenie ustawy o dożywotnych emeryturach kapitałowych opartej na zasadach ich wypłaty przez zakłady ubezpieczeń na życie, waloryzacji inflacyjnej, oferty opartej na jednej stawce (wysokość emerytury za 1000 PLN) oraz możliwości wykupienia emerytur małżeńskich.

•Czego nie robić?

•Nie zwiększać ryzyka ponoszonego przez członków OFE, nie wprowadzaćfunduszy agresywnych, nie wprowadzać instrumentów pochodnych do aktywów OFE, nie zwiększać limitów inwestycji zagranicznych, nie zwiększać koncentracji rynku OFE, nie zmniejszać składki przekazywanej do OFE, nie wprowadzać subkont w ZUS udających częśćkapitałową

•Czego nie robić ? (2)

•Nie udawać, że problemy demograficzne nie istnieją.

•Nie udawać, że jakimkolwiek rozwiązaniem jest emigracja do UE zamiast tworzenia miejsc pracy w Polsce.

•Nie udawać, że zmiany w systemie emerytalnym wprowadzone przez obecny rząd mają na względzie interesy przyszłych emerytów.

•OFE a demografia

•OFE nie są remedium na problemy demograficzne, a jedynie ich konsekwencją (by osłabić ich negatywne skutki).

•Reforma emerytalna z lat 90 nie zastąpi polityki prorodzinnej i pronatalistycznej.

•Propozycje w tym zakresie przedstawił Minister Mech w swojej prezentacji z poprzedniej debaty.

•„Nowy Ekran”

•Edukować, edukować, edukować…