Połączenie wodne BAŁTYK – ADRIATYK – MORZE CZARNE szansą rozwoju gospodarczego Polski (Cz.2)

Natura dała nam morze i rzeki. Czy potrafimy te dobra wykorzystać, połączyć Bałtyk z Adriatykiem i Morzem Czarnym i zdynamizować współprace z krajami Azji i Afryki?

W części pierwszej (henrykpolcik.nowyekran.pl) artykułu podana została informacja o niektórych korzyściach połączenia wodnego trzech mórz oraz o staraniach włączenia tego tematu do naszej prezydencji UE. Wystosowaliśmy w tej sprawie pisma do władz RP oraz do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego prof. J. Buzka. W tej publikacji podane są informacje przybliżające połączenie między morzami Północy i Południa.

Historia

„Przyroda rozdzieliła zapasy energii rozsądnie i sprawiedliwie. W górach alpejskich, pozbawionych zapasów węgla, gromadzi ona bowiem w lodowcach i w jeziorach górskich zapasy wód opadowych, dostarczające w porze letniej stałe ilości wody, które przy tamtejszych wielkich spadkach umożliwiają wytwarzanie wielkich sił wodnych tanim kosztem, które przekształcone w energię elektryczną mogą być rozprowadzone na znaczne obszary kraju. Na równinach mamy węgiel, a małe spadki wodne mogą być z łatwością przekształcone w bardzo dobre drogi wodne. Sieć wodna wraz z kanałami wybudowanymi na tych terenach umożliwią przewożenie w głąb kraju węgla i innych dóbr tanim kosztem” [1].

Czy wykorzystamy dobra natury?

Szansą rozwoju gospodarczego dla Polski i Europy Środkowej jest budowa połączeń wodnych takich jak Odrzańska Droga Wodna, połączenie Dunaj-Odra- Łaba, Kanał Śląski, Górna i Dolna Wisła. I dalej: połączenie mórz Bałtyku z Adriatykiem i Morzem Czarnym. Rozbudową wymienionych połączeń i współpracą w tym zakresie z Polską zainteresowane są m.in. Czechy i Słowacja (powołano międzynarodowe grupy robocze). W dniu 29.09.2009 roku w Ostrawie Czechy przedstawiły projekt uruchomienia drogi wodnej Dunaj-Odra-Łaba (DOL).WRegionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego wpisano: „ połączenie województwa poprzez Kanał Gliwicki i Odrę z systemem śródlądowych dróg wodnych Europy”[5]. Opracowano programy : Program dla Odry-2006 i Program Wisła 2020 [6].

Wiele środowisk zawodowo związanych z drogami wodnymi, pracowników naukowych, organizacji pozarządowych zaniepokojonych stanem naszych rzek i kanałów postulowało podjęcie przez nasze władze rzeczywistych prac ukierunkowanych na rewitalizację dróg wodnych w Polsce.

Odbudowa dróg wodnych to nie tylko rozwój żeglugi śródlądowej, ale również budowa elektrowni wodnych, zabezpieczeń przeciwpowodziowych i przeciw-suszowych oraz ochrona środowiska. Pilną sprawą jest włączenie Polski do transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T, Trans-European Networks). Sieci transeuropejskie to program przygotowany przez Unię Europejską obejmujący transeuropejskie sieci transportowe(TEN-T), energetyczne(TEN-E) i telekomunikacyjne (eTEN). Struktura sieci transportowej jest dostępna na stronie: ec.europa.eu/transport/infrastructure/connecting/doc/revision/annexe-i-vol02.pdf.

W dniu 25.05.2009 roku delegacja Komisji Europejskiej, której przewodniczył p.Valente de Oliveira , przedstawiła w Warszawie założenia m.in. wdrożenia programu NAIADES (Zintegrowany Europejski Program Działań na rzecz Rozwoju Żeglugi Śródlądowej) przyjętego przez KE w dniu 17.01.2006r. Program ten przewiduje m.in.  usprawnienie ogólnoeuropejskiego transportu śródlądowego przy jednoczesnym poszanowaniu wymogów w dziedzinie środowiska naturalnego[5].

Państwa europejskie zawarły porozumienie o śródlądowych drogach wodnych międzynarodowego znaczenia zwanego AGN (European Agreement on Main Inland Waterway of International Importance). Wszystkie kraje sąsiadujące z Polską podpisały Porozumienie. Polska również powinna przystąpić do tego porozumienia. W dniu 26 marca 2008 roku wstąpiła do Porozumienia AGN Białoruś i jest zainteresowana współpracą z Polską w obszarze żeglugi śródlądowej (połączeniem wodnym Wschód-Zachód)[5].

W roku 2011 problemy dróg wodnych omawiane były m.in. na konferencjach w Szczecinie, Bydgoszczy i Krakowie.

W Krakowie w dniu 18.10.2011r zorganizowano spotkanie w sprawie ochrony przeciwpowodziowej, zapobiegania wystąpieniu strat i łagodzeniu skutków działania żywiołu w relacji z zagadnieniami zagospodarowania przestrzennego oraz perspektyw i zagrożeń żeglugi śródlądowej. W części poświęconej żegludze śródlądowej prezentowane były następujące tematy :

·       Uwarunkowania prawno-organizacyjne transportu wodnego na Odrze w kontekście szans, jakie niesie UE [J. Pyś – Wrocław];

·       Kanał Śląski- połącznie aglomeracji małopolskiej i śląskiej wspólną drogą wodną [W. Bosak – Kraków];

·       Projekt D-O-Ł szansą dla rozwoju żeglugi śródlądowej i współpracy regionalnej [M. Przybylski – Kędzierzyn-Koźle];

·       Uwarunkowania niezbędne do uruchomienia procesu realizacji rozwoju żeglugi w Polsce [S. Staniszewski – Gliwice]

W czasie konferencji zwróciłem się z apelem do wojewody Małopolski Stanisława Kracika o wsparcie naszych starań włączenia do Polskiej Prezydencji UE tematu :„Połączenie wodne Bałtyk-Adriatyk–Morze Czarne” (Nowy Ekran).

W dniu 18.10.2011r. podpisano list intencyjny budowy stopnia wodnego Niepołomice [www.niepolomice.eu]. Miłośnicy ziemi niepołomickiej o naprawę żeglugi w swojej okolicy starają się od lat. W planach Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Niepołomickiej Wisła ma być połączona kanałem z Odrą i dalej włączona do sieci dróg wodnych Europy.

Z inicjatywy Związku Miast Nadwiślańskich powstał „Program dla Wisły i jej Dorzecza 2020” (Program Wisła 2020). Celami tego programu są m.in. ochrona przed powodzią, suszą, umożliwienie rozwoju gospodarczego oraz szeroko rozumiana ochrona środowiska. Program wraz mapą głównych rzek Wisły, Odry i ich dopływami znajduje się na stronie www.zmn.org.pl.

Centralny Korytarz Transportowy Północ-Południe.

Oś transportowa oparta o Odrę jest najkrótszym i najbardziej optymalnym powiązaniem obszaru Morza Bałtyckiego z obszarem Morza Adriatyckiego i jest to korytarz transportowy spełniający wymogi gospodarcze i społeczne Unii[4]. W okresie długoterminowym przewidywane jest wybudowanie kanału między Odrą a Dunajem. Projekt ten wzbudził duże zainteresowanie strony czeskiej.

Na zdjęciu (źródło: http://cetc.pl) pokazany jest ogólny schemat Korytarza Północ-Południe. Projekt ten umożliwia połączenie z Europejską Drogą Wodną „Ren-Men-Dunaj” i dalej z Morzem Czarnym[3].

Zawarte zostało Międzyregionalne Porozumienie na rzecz utworzenia Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego (CETC) podpisane z inicjatyw województw: zachodniopomorskiego, lubuskiego i dolnośląskiego oraz regionów Skania (Szwecja), Hradec Kralove(Czechy) i Bratysława ( Słowacja).

Budowę Centralnego Korytarza Północ-Południe omawiano na konferencji (wrzesień 2011r.) w Szczecinie. W konferencji tej uczestniczył również Minister Infrastruktury C. Grabarczyk. Małopolska również jest zainteresowana włączeniem Kanału Śląskiego do Korytarza CETC-ROUTE 65.

Ilustracja połączenia Odry z Dunajem podana jest na stronie: http://bi.gazeta.pl/im/4/7253/m7253114.jpg.

Na stronie http://www.zegluga.wroclaw.pl/news.php?readmore=898 można znaleźć informacje (mapy) o połączeniu Wisły z Odrą Kanałem Śląskim.

Mapa śródlądowych dróg wodne w Polsce podana jest na stronie: http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=311.

Uwagi końcowe

W pierwszej części publikacji(NE) zwróciłem uwagę na korzyści związane z transportem rzecznym. Dla przykładu warto zwrócić jeszcze uwagę, że transport rzeczny jest wykorzystywany m.in. do przewozu samochodów statkami rzecznymi i morsko-rzecznymi (Francja, Wielka Brytania) i…. śmieci (Holandia, W. Brytania). Jest wiele opracowań z tego zakresu dostępnych również w Internecie.

W Polsce drogami wodnymi przewozi się m.in. rudy metali, węgiel kamienny, piasek, żwir i elementy metalowe o dużych rozmiarach i ludzi(turystyka wodna- www.drogiwodne.ukw.edu.pl).

Uwzględniając tendencje rozwoju dróg wodnych w Europie, naszą obecną i przyszłą współpracę z krajami Azji i północnej Afryki powinniśmy w szybkim tempie nadrabiać zaległości w tym obszarze. Środowiska zawodowo związane z drogami śródlądowymi, wyższe uczelnie, organizacje pozarządowe i samorządy mogą stworzyć wspólną organizację, która będzie w Polsce pilotować rozwój gospodarczy oparty na wykorzystaniu naszych rzek i Bałtyku.

Źródła

1. R.Ingarden: Skutek Gospodarczy projektowanych w Królestwie Kongresowym kanałów żeglownych; Krakowskie Towarzystwo Techniczne, Kraków, Druk Wł. Portugalskiego Kraków XXII, 1920

2. J.Grela, G.Polańska, H.Połcik:Kraków portem trzech mórz ?, Konf. Kraków-Łagiewniki-2009, GUNS’09, www.guns.net.pl

3. Wywiad z Franzem Lücklerem dyrektorem Infrastruktury Strategicznej Kraju Związkowego Styrii – w Austrii, www.bipress.pl

4.Rozmowa z W. Drożdżem wicemarszałkiem województwa zachodniopomorskiego, www.bipress.pl

5. W.Bosak : INTERPELACJA w Sejmiku Małopolskim w sprawie dróg wodnych w Małopolsce (2010.03.29-www.guns.net.pl )

6. Program dla Odry -2006(www.programodra.pl); Program Wisła 2020(www.zmn.org.pl)