Bez kategorii

Partie Monarchistyczne – tradycja, nacjonalizm czy sposób na byt polityczny?

10/04/2012

834 Wyświetlenia

0 Komentarze

36 minut czytania

Czy partie monarchistyczne mają byt racjonalny w obecnej strukturze demokracji parlamentarnej.

Najistotniejszą współczesną ogranizacją monarchistyczną jest działający od 7 marca1988 Klub Zachowawczo-Monarchistyczny, do którego należą m.in. znani politycy i publicyści.
polska organizacja o charakterze tradycjonalistycznym, kontrrewolucyjnym, konserwatywnym i katolickim, założona 7 marca 1988 r., zarejestrowana jako stowarzyszenie. Doktryna KZ-M łącząca te elementy, nazywana jest konserwatyzmem integralnym. KZ-M jest organizacją metapolityczną i ideową, nie zajmuje się bieżącą polityką, a stawiającą za główny cel promowanie idei konserwatywnych w życiu społecznym, założeń wolnorynkowych w gospodarce oraz tradycjonalizmu katolickiego w polskim narodzie. KZ-M uważa się za ideowego i organizacyjnego spadkobiercę założonego w Krakowie 7 marca 1926 r. Klubu Zachowaczo-Monarchistycznego, którego poprzednikiem było założone 29 października 1922 r. Stronnictwo Zachowawcze.
Organem klubu jest kwartalnik: Pro Fide Rege et Lege i Portal Myśli Konserwatywnej – konserwatyzm.pl. Obecnie redaktorem naczelnym portalu jest Adam Wielomski. Klub Zachowawczo – Monarchistyczny współpracuje z pismami "Najwyższy Czas!" i "Myśl Polska".

Organizacja Monarchistów Polskich

powstała 16 listopada 1989, zarejestrowana jest jako stowarzyszenie zwykłe (do 16 października 1990 działała pod nazwą Międzystanowa Organizacja Monarchistyczna)[1]. Jest organizacją tradycjonalistyczną, kontrrewolucyjną i antysocjalistyczną, mającą na celu przywrócenie monarchii katolickiej[2]. Do 1994 współpracowała z KZM. Liczy kilkudziesięciu członków. Organizację charakteryzują w dużym stopniu legitymizm i tradycjonalizm katolicki[1]. Część jej członków jest sedewakantystami. Od początku powstania OMP jej prezesem jest wieloletni działacz Unii Polityki Realnej (od 2011 związany z Kongresem Nowej Prawicy) Adrian Nikiel[3]. Od listopada 1999 do grudnia 2011 funkcję Strażnika Praw (przewodniczącego Sądu Honorowego) pełnił Norbert Wójtowicz[4]. Członkami honorowymi OMP są Jacek Bartyzel i Tomasz Gabiś[1]. Działalność OMP obejmuje głównie publicystykę[5]. OMP wydaje pismo "Rojalista. Pro Patria"[1]. W listopadzie 2009 OMP ustanowiła dwa odznaczenia: Krzyż Jubileuszowy OMP[6] i Krzyż Świętego Kazimierza Królewicza[7].
OMP posiada kilka oddziałów regionalnych. W 2008 w wyniku konfliktu z organizacji wyłamał się powołany w 2003 oddział lubelski, także rejestrując się (8 maja 2008, jako stowarzyszenie) pod nazwą Organizacja Monarchistów Polskich. Prezesem lubelskiej OMP został Łukasz Kluska (syn Romana Kluski)[8][9]. Ugrupowanie, w przeciwieństwie do OMP Adriana Nikiela, odcina się od sedewakantyzmu i innych ruchów niezgodnych z aktualną doktryną Kościoła katolickiego[10].
30 sierpnia 1991 została zarejestrowana partia Polski Ruch Monarchistyczny, której założycielem, przywódcą i regentem jest samozwaniec Leszek Wierzchowski. Ugrupowanie działa zarówno na terenie Polski, jak i w środowiskach polonijnych w różnych krajach. Liczy ponad 1000 członków. Jego siedziba mieści się w Katowicach. Hasłem partii jest "Bóg-Król-Honor-Ojczyzna". PRM przypisuje sobie prawo do potwierdzania starych tytułów szlacheckich i arystokratycznych oraz nadawania nowych. Nadaje również własne ordery i odznaczenia monarchistyczne[15], których jest 12. Opowiada się za państwem rządzonym przez dziedzicznego króla w systemie monarchii konstytucyjnej[16]. Za fundament swoich działań uważa Konstytucję 3 maja[17]. Przy partii działają Fundacja "Polska Korona" i Zakon Rycerzy Polskiej Korony. Organem prasowym PRM jest "Nowa Monarchia"[15]. Od 2008 partia współpracuje z Ogólnopolskim i Polonijnym Konwentem Monarchistycznym w ramach Porozumienia Monarchistycznego[
Dane ze strony Wikipedia

”Monarchiczna partia Rosji”została założona w ubiegłą sobotę podczas zjazdu w Moskwie. Na jej czele stał były deputowany do Dumy Państwowej Anton Bakow.
„Głowa Domu Romanowów, wielka księżna Maria Władimirowna, wielokrotnie podkreślała, że carski dom nie uczestniczy w żadnych walkach politycznych, jego głównym zadaniem jest zachowanie tradycji, łączących naród” – oświadczył szef biura prawnego Domu Romanowów, German Łukjanow.

Russia Voice

Analiza
Współcześnie istnieje na świecie około 200 organizacji monarchistycznych różnego typu: od partii politycznych poprzez ośrodki formacyjne i metapolityczne po stowarzyszenia o charakterze zupełnie apolitycznym – historyczne, heraldyczne, genealogiczne, bractwa rycerskie etc.; w wielu krajach ruch monarchistyczny jest podzielony wskutek różnych interpretacji zasad dziedziczenia, prawa dynastycznego oraz sympatii do poszczególnych panujących lub pretendentów; dzielą go także głębokie różnice ideowe i doktrynalne, wynikające ze związków poszczególnych odłamów z filozofiami politycznymi bądź ideologiami – najczęściej konserwatyzmu, nacjonalizmu lub liberalizmu, ale niekiedy także innymi, nawet radykalnymi i lewicowymi; najogólniejszy podział biegnie pomiędzy ugrupowaniami kontrrewolucyjnymi, tradycjonalistycznymi i legitymistycznymi a liberalnymi i demokratycznymi, akceptującymi konstytucyjno-parlamentarny model "ukoronowanej demokracji"; w świecie zachodnim pokrywa się on w zasadzie z podziałem na o. m. stojące na gruncie teologii politycznej monarchii chrześcijańskiej i godzące się z sekularyzacją państwa; wielość form instytucjonalnych i często ożywiona działalność wielu o. m. jest, często desperacką, próbą przezwyciężenia oczywistej słabości idei monarchicznej w nieprzyjaznym jej, a przede wszystkim pozbawionym słuchu na duchowy wymiar polityki, świecie.
E u r o p a W s c h o d n i a.
Na obszarze L i t w y i Białorusi (z siedzibą w Mińsku) działalność próbuje rozwijać Liga Monarchistyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego (Liga Monarchica Magni Ducati Lithuanie), której "marszałkiem" jest Aleksander Jan Stralcou Karwacki; również na U k r a i n i e wiadomo jedynie o istnieniu Klubu Młodych Monarchistów; w R o s j i natomiast ruch monarchistyczny cierpi raczej na nadmiar skłóconych ze sobą zarówno w kwestii osoby prawowitego pretendenta i sposobu restauracji monarchii, jak i na płaszczyźnie ideowo-programowej, ugrupowań, których jest aż kilkanaście, w tym: Wszechrosyjskie Centrum Monarchistyczne Michaiła Kisieliowa, Wszechrosyjska Partia Centrum Monarchistycznego Wiaczesława Awtsinowa, Rosyjska Liga Monarchistyczna Aleksandra Suszczenki, Zgoda Prawosławno-Monarchistyczna Nikołaja Smirnowa w Sankt-Petersburgu, Sankt-Petersburskie Centrum Monarchistyczne Aleksandra Morgunowa, Prawosławna Konstytucyjno-Monarchistyczna Partia Rosji księcia Siergieja Jurkowa-Engelhardta w Moskwie, Chrześcijańsko-Monarchistyczna Unia Rosji Aleksandra Zakatowa, Kurska Organizacja Religijno-Patriotyczna Olega Fisenki, Zakon Cesarski Unii Rosyjskiej Nikołaja Brauna.

Analiza cześć – Polska

W POLSCE
1. W o k r e s i e p o r o z b i o r o w y m. Ustrój monarchiczny, panujący we wszystkich trzech państwach zaborczych (i w całej Europie, wyjąwszy Szwajcarię oraz od 1875 Francję), był oczywistością także dla całego polskiego obozu konserwatywnego w XIX wieku, a w sposób otwarty kwestionowały go – jako model ustrojowy przyszłej Polski – jedynie najbardziej skrajne odłamy lewicy, najpierw rewolucyjno-demokratycznej, a później socjalistycznej; niemniej, jedyna zinstytucjonalizowana postać polskiego ruchu monarchistycznego w tym stuleciu pojawiła się wyłącznie na niepodległościowej "Wielkiej Emigracji" po klęsce powstania listopadowego, w ramach szerszego obozu arystokratyczno-konserwatywnego, skupionego wokół księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, zwanego potocznie Hotel Lambert, jako utworzone 1839 T o w a r z y s t w o M o n a r c h i c z n e 3 M a j a (właściwie: Towarzystwo Insurrekcyjno-Monarchiczne Fundatorów i Przyjaciół Trzeciego Maja); jego inicjator i główny ideolog (Rzecz o monarchii i dynastii w Polszcze, Paryż 1839) – Janusz W o r o n i c z -Werner (1805-1874), prezes – Narcyz hr. Olizar (1794-1862) i redaktor organu prasowego "Trzeci Maj" – poeta Ludwik Orpiszewski (1810-1875) dążyli do wypracowania polskiego legitymizmu dynastycznego poprzez proklamowanie księcia Adama "królem de facto" Adamem I, propozycja ta jednak została przyjęta chłodno nawet przez środowisko Hotel Lambert, toteż po kilku latach działalność Towarzystwa zamarła.
Ponowny impuls do zorganizowania ruchu monarchistycznego dał dopiero w czasie I wojny światowej akt dwóch cesarzy: austriackiego Franciszka Józefa I i niemieckiego Wilhelma II, proklamujący 5 XI 1916 utworzenie Królestwa Polskiego; monarchiczną formę ustroju przyszłego państwa aż do X 1918 przyjmowały jako fakt dany wszystkie ugrupowania "aktywistyczne" (tj. opowiadające się za współpracą z państwami centralnymi), nie wyłączając PPS, ideowo jednakże z pełnym przekonaniem postulat restaurowania Polski w kształcie monarchii głosiły jedynie dwa niewielkie ugrupowania z "Kongresówki": Stronnictwo Narodowe i Centrum Narodowe oraz galicyjskie (konserwatywne) Stronnictwo Prawicy Narodowej, które II 1918 utworzyły Związek Budowy Państwa Polskiego, a 4 VII 1918 wyłoniły 15-osobowy K l u b M o n a r c h i s t y c z n o – K o n s t y t u c y j n y w Radzie Stanu, którego prezesem został Wojciech hr. R o s t w o r o w s k i (1877-1952).
2. W I I R z e c z y p o s p o l i t e j. W okresie międzywojennym ruch monarchistyczny istniał w postaci dwutorowej: autonomicznych o. m., uznających restytucję monarchii za główny cel swojego działania, a ideowo czerpiących zarówno z doktryny konserwatywnej, jak nacjonalistycznej, z drugiej zaś strony jako jeden z punktów programowych niektórych stronnictw konserwatywnych oraz środowisk i ugrupowań działających na obrzeżach ruchu narodowego bądź sanacyjnego.
1o. Nurt pierwszy (stricte monarchistyczny) został zainicjowany przez młodzież akademicką; z Akademickiego Koła Jedności Narodowej IV 1920 wyłoniła się Organizacja Młodzieży Narodowo-Zachowawczej, która w pierwszym punkcie swojej deklaracji programowej zgłosiła postulat przywrócenia monarchii; działalność OMNZ po kilku miesiącach zamarła, bowiem niemal wszyscy jej członkowie wstąpili do wojska, a w bitwie warszawskiej zginął 21 VIII 1920 prezes, Zdzisław ks. Massalski; ugrupowanie to odrodziło się dopiero 11 III 1922, na zjeździe w Poznaniu, już pod nazwą O r g a n i z a c j a M ł o d z i e ż y M o n a r c h i s t y c z n e j; w Postulatach programowych OMM deklarowano, że jej głównymi wyznacznikami ideologicznymi będą nacjonalizm, monarchizm i katolicyzm, "jako czynniki ściśle ze sobą związane"; pierwszym prezesem Zarządu OMM został konserwatysta Jan M o s z y ń s k i (1902-1943), drugim (od 30 I 1924) – b. działacz Związku Ludowo-Narodowego, Stefan Gruchała, a trzecim (od 5/6 V 1926) ponownie Moszyński; postacią nr 1 i tej organizacji, i całego polskiego rojalizmu okresu międzywojennego, był płodny publicysta (Monarchia i nacjonalizm, Warszawa 1923; Monarchia Narodowa jako hasło XX-go wieku, Warszawa 1934), Leszek G e m b a r z e w s k i (1899-1944); czołowymi aktywistami OMM byli również: brat Leszka – poeta Miłosz Gembarzewski, Zbigniew Dobiecki, Jerzy de Virion, Jan Wydżga, Józef Bolesław Robakowski, Franciszek Bocheński i Kazimierz Prószyński.
Również na zjeździe w Poznaniu, 2-4 V 1925, została utworzona, już ponadpokoleniowa, O r g a n i z a c j a M o n a r c h i s t y c z n a, na której czele stanął, jako prezes Rady Naczelnej, były marszałek Tymczasowej Rady Stanu, Wacław N i e m o j o w s k i (1864-1939); do OM przystąpili in corpore działacze OMM, zaś Gruchała został prezesem jej Zarządu Głównego, a także liczni luminarze obozu konserwatywnego, jak były członek Rady Regencyjnej, Zdzisław książę L u b o m i r s k i (1865-1941), S. Mackiewicz, K.M. Morawski i H. hr. Tarnowski oraz generałowie: Józef Dowbor-Muśnicki (1867-1937) i Kazimierz Raszewski (1864-1941); niski poziom reprezentowało natomiast pismo OM – "Polak Monarchista", które XI 1926 zaczęli wydawać Lucjan Długokęcki, Walerian Dobiecki i J.B. Robakowski.
Drugim ugrupowaniem rojalistycznym był, po części zakonspirowany, O b ó z M o n a r c h i s t ó w P o l s k i c h, założony 7 VIII 1925 przez środowisko skupione wokół wydawanego od VI 1924 tygodnika (faktycznie wychodzącego trzy razy w miesiącu i przez pewien czas noszącego podtytuł: organ inteligencji monarchistycznej i faszystowskiej) "P r o P a t r i a", który redagowali: Henryk O l s z e w s k i (?-1960) oraz były redaktor "Myśli Narodowej", dramaturg oraz znawca problematyki żydowskiej i masońskiej – Ignacy O k s z a – G ra b o w s k i (1866-1933), a jego czołowymi publicystami byli: Julian B a b i ń s k i (1900-1943), Juliusz Bończa, Gembarzewski i Moszyński; prezesem Rady Naczelnej OMP został biolog i teoretyk monarchizmu (Demokracja i monarchia, Warszawa 1925) – prof. Szymon Dzierzgowski (1866-1928), a prezesem Zarządu Głównego – Mirosław Obiezierski (1876-1933).
20 II 1926 OM i OMP dokonały fuzji, tworząc Z j e d n o c z e n i e M o n a r c h i s t ó w P o l s k i c h, którego prezesem Zarządu Głównego został działacz SChN, prof. Stefan D ą b r o w s k i (1877-1947), a Rady Naczelnej – W. Niemojowski; wg nie potwierdzonych informacji faktyczne kierownictwo ZMP miała sprawować Komenda Główna, której podlegała Wojskowa Organizacja Faszystowska, oparta wraz z innymi jeszcze organizacjami tajnymi (Zakon Rycerzy Prawa, Braci Polaków, Zakon Faszystów, Zakon Obrony Idei Monarchicznej) o jawne struktury Związków: Hallerczyków i Dowborczyków; zapewne te pogłoski, jak również udział licznych działaczy monarchistycznych w obronie legalnego rządu W. Witosa podczas rokoszu majowego, spowodowały, iż ZMP nie uzyskało od władz sanacyjnych zgody na rejestrację; w tej sytuacji, 1 VIII 1926 anulowano akt połączenia OM z OMP, a na zebraniu likwidacyjnym 12 VIII wszystkie aktywa przekazano z powrotem Organizacji Monarchistycznej; wprawdzie grupa byłych członków OMP z Dzierzgowskim na czele, szczególnie wrogo nastawionych do nowego reżimu, wskrzesiła także OMP, jednak działalność obu ugrupowań w ogóle zamarła na przełomie 1926/27, a 22 IX 1927 OM zgłosiła akces do prosanacyjnej M o n a r c h i s t y c z n e j O r g a n i z a c j i W s z e c h s t a n o w e j.
Rodowód MOW, utworzonej I 1926 i noszącej początkowo (do 26 V 1927) nazwę: Monarchistyczna Organizacja Włościańska, był nietypowy, bowiem jej twórcą był secesjonista z radykalnego PSL-Wyzwolenie, poseł Aleksy Ć w i a k o w s k i (1895-1953), a jej pierwotny program, wyrażany hasłem: władza dla króla, ziemia dla ludu, sprawiedliwość dla wszystkich, nosił znamiona populizmu; już jednak od Kongresu w Częstochowie (8 IX 1926) we władzach MOW znaleźli się nacjonaliści i konserwatyści, w tym Moszyński, Gruchała jako sekretarz generalny i Aleksander książę Drucki-Lubecki jako przewodniczący Rady Naczelnej; MOW była jedyną formacją rojalistyczną w historii Polski, która przez pewien czas sprawiała wrażenie posiadania masowej bazy społecznej, lecz w wyborach wiosną 1928 jej lista uzyskała zaledwie 53 609 głosów, co nie dawało żadnego mandatu; w następstwie klęski wyborczej, Ćwiakowskiego zastąpił 13 X 1929 na stanowisku prezesa Andrzej książę Sapieha, mimo to od XII 1930 działalność MOW zamarła. Efemerydami okazały się także pisma MOW: "Polska Monarchistyczna" i "Nowa Polska", przetrwał jedynie, wychodzący w Częstochowie od 10 I 1926 "G ł o s M o n a r c h i s t y", będący zrazu tygodnikiem adresowanym do ludności wiejskiej, co zmieniło się zasadniczo od objęcia (1932) redakcji przez L. Gembarzewskiego, który przekształcił go w poważny miesięcznik teoretyczny.
Gembarzewski był również inicjatorem stowarzyszenia Związek Monarchistów, jednak 31 III 1937 Komisariat Rządu na m. st. Warszawa odmówił jego rejestracji, motywując odmowę brakiem "pożytku społecznego" oraz twierdzeniem, iż "szerzenie idei monarchii narodowej sprzeciwia się demokratycznemu ustrojowi Państwa Polskiego", zaś "idea monarchizmu może być tolerowana w ramach osobistych upodobań niektórych osób, lecz bez prawa wyprowadzania jakiejkolwiek propagandy w tym kierunku"; w odwołaniu wnioskodawcy podnieśli błąd logiczny w umotywowaniu tej decyzji, jako że ustrój monarchiczny nie jest przeciwieństwem ustroju demokratycznego, lecz republikańskiego, zaś panujący w Polsce, od uchwalenia Konstytucji Kwietniowej, ustrój też nie jest demokratyczny, ani w literze prawa, ani w intencjach jego twórców, co podpierano stosownymi cytatami z Józefa Piłsudskiego i referenta Komisji Konstytucyjnej, Stanisława Cara; poskutkowało to jedynie, dokonaną przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, zmianą motywacji odmowy rejestracji na stwierdzenie, iż cel stowarzyszenia: propagowanie monarchii narodowej, siłą rzeczy musiałby oznaczać szerzenie haseł podważających sens i zasady panującego ustroju republikańskiego. Identyczne niepowodzenie spotkało kolejną próbę (tej samej grupy osób) zarejestrowania w starostwie grodzkim Klubu im. Króla Bolesława Chrobrego.
Szykan administracji uniknęło natomiast, podejmujące 1937 działalność w formule partii politycznej, S t r o n n i c t w o N a r o d o w y c h M o n a r c h i s t ó w, którego założyciele wywodzili się z niewielkiego ugrupowania narodowo-radykalnego, działającego uprzednio pod nazwą Front Nacjonalistyczny i wydającego od III 1936 czasopismo "Stalowy Miecz", redagowane przez Józefa Kwellę i Romana Cieślaka; 15 VII 1938 przekształciło się ono w miesięcznik "Monarchia Narodowa", którego redaktorem został Edward hr. Saryusz-Stokowski (1895-?), będący jednocześnie prezesem Zarządu Głównego SNM oraz prezesem Związku Szlachty Polskiej; prezesem Rady Naczelnej SNM został natomiast konserwatysta i publicysta pism katolickich, Władysław hr. Tyszkiewicz.
2o. Najstarsze ugrupowanie konserwatywne: Stronnictwo Prawicy Narodowej, stojąc na gruncie legalizmu republikańskiego, zrezygnowało po 1918 z wysuwania postulatów monarchistycznych; nie głosiła go oficjalnie także, utworzona po przewrocie majowym przez propiłsudczykowskie środowisko wileńskich "żubrów", Polska Organizacja Zachowawczej Pracy Państwowej, niemniej ideę monarchiczną szerzył wytrwale na łamach "Słowa" jeden z animatorów POZZP, najbardziej znany polski monarchista – Stanisław M a c k i e w i c z (1896-1966), pseud. Cat. Monarchistami byli także secesjoniści SPN – Kazimierz Marian M o r a w s k i (1884-1944) i Hieronim hr. Tarnowski (1884-1945), którzy wraz z Konstantym hr. Platerem (1872-1927) zainicjowali 1922 utworzenie S t r o n n i c t w a Z a c h o w a w c z e g o; brali też aktywny udział w działalności OM i ZMP – Morawski jako członek Zarządu Głównego obu organizacji, a Tarnowski jako prezes koła krakowskiego OM; 8 IX 1925 doprowadzili oni do podjęcia uchwały Walnego Zebrania SZ wyrażającej pogląd o konieczności zmiany ustroju na monarchiczny drogą legalnej ustawy konstytucyjnej, opatrzonej jednak (pod naciskiem grupy konserwatystów lwowskich) klauzulą czasowego utajenia.
Dwuznaczne stanowisko w kwestii monarchizmu zajmowało trzecie (sympatyzujące z endecją) ugrupowanie konserwatywne: S t r o n n i c t w o C h r z e ś c i j a ń s k o – N a r o d o w e, którego Rada Naczelna podjęła wprawdzie 27 II 1926 uchwałę zapowiadającą dążenie do przywrócenia monarchii, lecz wskutek gwałtownego oporu ze strony Stanisława Strońskiego nie była ona w praktyce wykonywana.
Po autolikwidacji SZ, które II 1926 zostało wchłonięte przez SChN, Morawski, Tarnowski i Plater, odmawiając przystąpienia do SChN, wykonali rezolucję koła warszawskiego SZ z 23 I 1926, zalecającą powołanie pisma "P r o F i d e R e g e e t L e g e " (ukazały się trzy zeszyty), a 7 III 1926 utworzyli (działający do 1928) K l u b Z a c h o w a w c z o – M o n a r c h i s t y c z n y, którego prezesem został Stanisław hr. Czacki.
W 1938 postulat intromisji regenta, jako etapu przejściowego do instauracji Królestwa Polskiego, znalazł się w Wytycznych Ustrojowych Z w i ą z k u P o l s k i e j M y ś l i P a ń s t w o w e j, założonego 12 XII 1934 przez byłego sekretarza generalnego SPN – Jana B o b r z y ń s k i e g o (1882-1951), który nie pogodził się z dokonaną 1933 federacją stronnictwa stańczykowskiego z innymi grupami dzielnicowymi pod nazwą Zjednoczenie Zachowawczych Organizacji Politycznych (od 1937 – Stronnictwo Zachowawcze).
Okresowo i fragmentarycznie postulaty monarchistyczne pojawiały się także w dyskusjach programowych działaczy odłamu Obozu Narodowo-Radykalnego, zwanego potocznie ONR-ABC (Juliusz Sas-Wisłocki, Jan Korolec) oraz marginalnych grup nacjonalistycznych: Związku Nacjonalistów Polskich, Radykalnego Ruchu Uzdrowienia i Stronnictwa Wielkiej Polski.
3. W I I I R z e c z y p o s p o l i t e j. Do wskrzeszenia ruchu monarchistycznego (zasadniczo w formule klubów ideowo-formacyjnych) doszło już w fazie rozkładu PRL; 7 III 1988 grupa młodzieży licealnej i studenckiej proklamowała w Warszawie wskrzeszenie K l u b u Z a c h o w a w c z o – M o n a r c h i s t y c z n e g o, a IX 1988 ukazał się pierwszy numer czasopisma "Pro Fide Rege et Lege" (do 2004 ukazało się 48 numerów, nadto 26 numerów "Biuletynu Monarchistycznego" do 1995); 8-9 XII 1990 KZM zorganizował w Warszawie Europejski Kongres Monarchistyczny; 9 X 1993 Stanisław Tarnowski, syn współzałożyciela KZM działającego 1926-28, przekazał reaktywowanemu Klubowi symboliczny tytuł do prawa użytkowania historycznej nazwy, symboli oraz tytułu pisma; 18 IV 1999 KZM dokonał na Jasnej Górze Aktu oddania się Jezusowi Chrystusowi poprzez ręce Najświętszej Maryi Panny; prezesem KZM (obecnie honorowym) od początku do 2005 był Artur G ó r s k i – od IX 2006 poseł na Sejm RP, a obecnie jest nim Ludwik Skurzak; wiceprezesem – Adam Wielomski, a przewodniczącym Straży – Jacek Bartyzel; ideowy pierwiastek monarchizmu absorbował także założony 15 IV 1989 Klub Konserwatywny w Łodzi (od 14 XII 1997 pełniący również funkcję Oddziału KZM) oraz nieistniejące już: wrocławski Klub Konserwatystów im. Aleksandra hr. Fredry (skupiony wokół pisma "Stańczyk") i katowicki Klub Konserwatystów i Monarchistów im. Stanisława hr. Tarnowskiego, który wydał trzy numery pisma "Graal". Od 16 XI 1989 istnieje też tradycjonalistyczna i legitymistyczna O r g a n i z a c j a M o n a r c h i s t ó w P o l s k i c h, wydająca we Wrocławiu pismo "Rojalista. Pro Patria" (do 2006 ukazały się 43 numery), której przywódcą jest Adrian N i k i e l, a wiceprezesem Zbigniew Polit; w swojej deklaracji twórcy OMP podkreślają, że nie są "zwolennikami jakiejkolwiek monarchii, a jedynie opartej na Prawie Boskim". Efemerydami okazały się natomiast: Unia Restytucji Monarchii oraz Konfederacja IV Rzeczypospolitej "Korona Polska"; z kolei działalność zarejestrowanego jako partia polityczna Polskiego Ruchu Monarchistycznego należy do folkloru politycznego, jeśli nie jest celową próbą ośmieszenia monarchizmu, zważywszy fakt uprzedniej przynależności jego lidera (używającego bezprawnie tytułów "regenta" i "wielkiego księcia", Leszka Wierzchowskiego) do PZPR oraz "nadawanie" naiwnym tytułów arystokratycznych.
M. Pawlicowa, O niektórych pomysłach monarchistycznych na emigracji (1831-1856), "Kwartalnik Historyczny" 1971, z. 27; J. Bartyzel, Kameloci Królewscy. Monarchizm w Drugiej Rzeczypospolitej, "Tygodnik Powszechny" 1983, nr 37; J.M. Majchrowski, W kręgu tronu i korony, "Zdanie" 1985, nr 3; J.M. Majchrowski, Ugrupowania monarchistyczne w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Wrocław 1988; A. Górski, Monarchiści II Rzeczypospolitej, "Nowy Świat" 3-4 X 1992, nr 233; P. Döerre, Konserwatywni i narodowi – Organizacja Młodzieży Monarchistycznej w II Rzeczypospolitej, "Pro Fide Rege et Lege" 1999, nr 2(34); N. Wójtowicz, Organizacja Monarchistów Polskich jako przejaw młodzieżowej skrajnej prawicy (1989-1998), "Acta Universitatis Wratislaviensis" 2179, Politologia XXVI, Wrocław 1999, 125-142; P. Döerre, "Bóg, Naród i Król" – Stronnictwo Narodowych Monarchistów (1937-1939), "Pro Fide Rege et Lege" 2001, nr 1(39); Klub Konserwatywny w Łodzi 1989-2001. Dokumenty i publicystyka, Łódź 2002; D. Pater, O Polskę Królewską – działalność akademicka monarchistów, cz. I (lata 1921-1926), "Pro Fide Rege et Lege" 2003, nr 4(47), cz. II (lata 1926-1930), tamże 2004, nr 1(48).
http://haggard.w.interia.pl/orgmon.html