Pamiętamy – mord w Podgajach

31 stycznia 1945 roku w trakcie walk o Wał Pomorski 35 żołnierzy lub jak podają inne źródła 37 żołnierzy Wojska Polskiego z 4. kompanii 3. pułku piechoty 1 Dywizji WP ppor. Alfreda Sofki zostaje przechwycona przez 15 Dywizję Grenadierów SS.

Żołnierze podczas przesłuchań byli bici i torturowani. Podejmują jednak próbę ucieczki. Niemcom udaję się zatrzymać 32 żołnierzy ( zbiec udało się prawdopodobnie tylko dwóm żołnierzom  porucznikowi Zbigniewowi Frugałe i kapralowi Bondziureckiemu ).

W odwecie, pozostali polscy żołnierze zostali związani drutem kolczastym, wrzuceni do stodoły i spaleni żywcem w Podgajch. Podgaje było umocnionym punktem obronnym Wału Pomorskiego (Die Pommerstellung). Miasteczko bronione przez Kampfgruppe Elster załogę złożoną z  Niemców i Łotyszy. Dziś w miejscu tragedii stoi pomnik symbolizujący płomienie płonącej stodoły.

Spis poległych żołnierzy:

1. Szer. Bernacki Zygmunt, ur. 1913 r
2. Kpr. Bondarczuk Grzegorz, ur. 1917 r.
3. Szer. Bujewicz Feliks, ur. 1897 r.
4. Szer. Ciecieląc Stanisław, ur. 1923 r.
5. Szer. Darmorus Stefan, ur. 1909 r.
6. Szer. Deputat Henryk, ur. 1924 r.
7. Szer. Dziadas Marian, ur. 1925 r.
8. St. Szer. Hanalak Włodzimierz, ur. 1925 r.
9. Szer. Kotwicki Stanisław, ur. 1902 r.
10. Plut. Leśniewski Walenty, ur. 1905 r.
11. Szer. Lewsza Piotr, ur. 1925 r.
12. Kpr. Łożowski Józef, ur. 1915 r.
13. Szer. Maciejowski Karol, ur. 1918 r.
14. St. Szer. Michalski Tadeusz, ur. 1924 r.
15. Szer. Miksza Albin, ur. 1922 r.
16. Szer. Mordan Aleksander, ur 1908 r.
17. Kpr. Nowakowski Włodzimierz, ur. 1916 r.
18. Szer. Nowosad Maksymilian, ur. 1923 r.
19. Chor. Pilawa Zdzisław, ur. 1924 r.
20. Szer. Piątek Stanisław, ur. 1921 r.
21. Szer. Podles Tadeusz, ur. 1923 r.
22. Szer. Przypis Józef, ur. 1911 r.
23. St. Szer. Raczyński Józef, ur. 1921 r.
24. St. Szer. Sołowiej Antoni, ur. 1912 r.
25. Szer. Skóra Jan, ur. 1921 r.
26. Szer. Sutek józef, ur. 1924 r.
27. Szer. Szpigun Antoni, ur. 1907 r.
28. St. Szer. Todorowicz Aleksander, ur. 1910 r.
29. St Szer. Waksberg Otto, ur. 1916 r.
30. Szer. Wilk Henryk, ur. 1926 r.
31. Szer. Właskowicz Edmund, ur. 1923 r.
32. Szer. Woźniak Julian, ur. 1926 r.

W 1979 roku został nagrany film fabularny o zbrodni w Podgajach pod tytułem „Elegia”.

– http://pl.wikipedia.org/wiki/15_Dywizja_Grenadier%C3%B3w_SS_%281_%C5%82otewska%29

–  http://pl.wikipedia.org/wiki/Podgaje_%28wojew%C3%B3dztwo_wielkopolskie%29

– http://www.historia.wzp.pl/index.php?treeid=269

– http://mpn.poznan.uw.gov.pl/podgaje-pomnik-upamietniajacy-smierc-32-zolnierzy-z-ii-wojny-swiatowej