Nie tylko „Oburzonym” pod rozwagę

„[S]ystem podatkowy powinien szczególnie wspomagać te indywidualne lub zbiorowe podmioty życia społeczno-gospodarczego, które więcej od innych wnoszą w dobro wspólne.”

Lesław Michnowski           

EKOHUMANIZM: partnerskie WSPÓŁDZIAŁANIE dla GLOBALNEGO DOBRA WSPÓLNEGO – CZYLI WSPÓLNEGO INTERESU wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysoko rozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ

WIZJA EKONOMIKI TRWAŁEGO ROZWOJU – ERY ZMIAN KLIMATYCZNYCH

System ekonomiczny jest głównym determinantem ludzkich postaw i zachowań. Nieadekwatny do aktualnego stanu uwarunkowań życia peł­ni on funkcję „struktury grzechu”, wymuszającej wzajemnie wyniszcza­jące patologiczne indywidualne i społeczne zachowania – przybliżające globalną katastrofę.

System ekonomiczny, który ulegnie – wraz ze zmianami w uwarun­kowaniach życia ludzi i przyrody – moralnej degradacji, staje się głów­nym czynnikiem ogólnoludzkiej i przyrodniczej destrukcji. prowadzącej do globalnej katastrofy.

Pojawienie się – wraz z rozwojem nauki i techniki – Stanu Zmian i Ryzyka spowodowało moralne zdegradowanie, dotąd dominującego, socjal-darwinistycznego systemu ekonomicznego, stymulującego rozwój poprzez śmiertelną konkurencję prowadzącą do eliminowania słabszych podmiotów życia społeczno-gospodarczego. A także, poprzez maksymalizowanie często­kroć zbędnej, a nawet ekospołecznie szkodliwej, konsumpcji .

Nowy system ekonomiczny – niezbędny dla trwałego przezwycięże­nia globalnego kryzysu – powinien pełnić funkcję mechanizmu stymu­lowania ekospołecznie użytecznej aktywności społeczno-gospodarczej (Michnowski 2003a, 2006d, Sadowski 2006, Bojarski, 2009a). Powinien on szczególnie stymulować ekospołecznie użyteczny postęp naukowo-techniczny, przyczyniający się do eliminowania środowiskowych zagro­żeń, w tym będących skutkiem zmian klimatycznych.

Adekwatny do współczesnych uwarunkowań życia system ekono­miczny powinien być jakościowo nowym mechanizmem rozwojowej se­lekcji. Powinien on preferować w dostępie do zasobów życia (także kon­sumpcji), te dojrzałe podmioty życia społeczno-gospodarczego, które są bardziej od innych skuteczne w eliminowaniu różnorodnych zagrożeń życia lub podtrzymywaniu rozwoju zarówno społeczności lokalnych, jak i światowej społeczności oraz jej środowiska przyrodniczego.

Głównym zadaniem ekonomiki trwałego rozwoju powinno zatem być preferowanie w dostępie do czynników życia, w tym środków jego regeneracji, tych podmiotów życia społeczno-gospodarczego, które wię­cej od innych swą pracą (lub w inny sposób) wnoszą w podtrzymywania życia układu; światowa społeczność – przyroda.

Równie istotnym zadaniem poprawnego systemu ekonomicznego powinno być stwarzanie możliwości doprowadzenia do ubogacającej sys­tem światowy ekospołecznie użytecznej aktywności twórczej tych części światowej społeczności, które z różnych – w tym obiektywnych – przyczyn pozostały w rozwoju w tyle lub które dotąd nie zdają sobie sprawy z ko­nieczności (także dla ich dobra własnego) zmiany postawy z egoistycznej na egoaltruistyczną, czyli dobra wspólnego/wspólnego interesu.

Podstawę ekonomiki trwałego rozwoju powinien stanowić paradyg­mat deflacyjny w miejsce dotychczasowego paradygmatu inflacyjnego. Poprzez ściśle kontrolowaną monetarną politykę deflacyjną, ten nowy paradygmat przyczyniałby się w pierwszym rzędzie do zmiany na eko­oszczędny modelu konsumpcji. Stwarzając możliwość zakupienia tego samego towaru w przyszłości za niższą cenę, stymulowano by racjonali­zowanie konsumpcji.

Aby skutkiem takiej, odpowiednio kontrolowanej, deflacji nie było generalne powstrzymywanie produkcji, a wraz z tym, spowodowanie kryzysu bezrobocia, przeto wdrożenie takiej polityki monetarnej powin­no być sprzęgnięte z mechanizmami intensywnego stymulowania eko­społecznie użytecznego postępu naukowo-technicznego.

Świadomość, iż za te same pieniądze będzie można w następnym roku kupić ten sam wyrób taniej – lub nawet o wyższej jakości, o bardziej użytecznych cechach funkcjonalnych – będzie powodowało tak współ­cześnie potrzebne racjonalizowanie konsumpcji.

Deflacyjne racjonalizowanie konsumpcji polegało by zatem na po­wodowaniu dokonywania zakupów tych dóbr konsumpcyjnych, które faktycznie przyczyniają się do wzrostu sprawności i jakości życia kon­sumentów, zmniejszania zasobochłonności ich metod działania, wzrostu efektywności regeneracji zdrowia, lub gromadzenia poprawnych rezerw materialnych i intelektualnych zasobów życia – „na wszelki wypadek”.

Zaoszczędzone w ten sposób środki finansowe powinny być na od­powiedni procent powierzane „rzetelnym” bankom i wykorzystywane do stymulowania ekospołecznie użytecznego postępu naukowo-techniczne­go, a wraz z tym racjonalnego podtrzymywania stymulującej aktywność gospodarczą tendencji popytu.

System bankowy ekonomiki trwałego rozwoju powinien zatem mieć radykalnie odmienne od dotychczasowych zadania. Powinien to być ele­ment globalnego układu dalekowzrocznego finansowego stymulowania innowacyjnej, ekospołecznie-użytecznej, społecznej i indywidualnej, aktywności twórczej. Podstawą takiej, na dobro wspólne ukierunkowa­nej, aktywności finansowej odpowiednio wyspecjalizowanych banków, powinna być dostępność wiedzy pozyskiwanej globalnym systemem in­formacyjnym (typu GRID, terytorialnie rozproszonym), w tym monito­ringiem dynamicznym (i jego ostrzegawczymi prognozami). Przy czym – takim monitoringiem dynamicznym sygnalizowane – spowolnianie tempa rozwoju społeczno-gospodarczo-przyrodniczego, powinno być także traktowanie jako istotne zagrożenie życia danej społeczności.

Wyniki omawianego monitoringu dynamicznego byłyby równolegle z systemem bankowym analizowane przez globalny, i lokalne (w tym mię­dzynarodowe, jak UE) ośrodki strategii trwałego rozwoju. W przypadku, gdyby system bankowy nie był w stanie samodzielnie podejmować odpo­wiednich działań, niezbędnych dla eliminowania tak prognozowanych zagrożeń, wówczas, te – na zasadzie pomocniczości działające – ośrodki strategicznego nadzoru podejmowałyby odpowiednie działania, pośrednio lub bezpośrednio stymulujące konieczną aktywność obronno-rozwojową.

Gromadzone w systemie bankowym środki finansowe powinny być w pierwszym rzędzie wykorzystywane dla eliminowania, systemem pro­gnostycznym rozpoznawanych, nadchodzących zagrożeń. Służyłyby one do wypracowywania i realizacji dla „trójfilarowego” trwałego rozwoju niezbędnych, zwłaszcza wieloletnich, programów rozwoju nauki i tech­niki lub przyspieszania rozwoju społecznego słabszych społeczności. Równie istotnym zadaniem systemu bankowego powinno być przyczy­nianie się do gromadzenia rezerw zasobów materialnych i intelektual­nych „na wszelki wypadek”, niezbędnych dla eliminowania zagrożeń mo­nitoringiem dynamicznym odpowiednio wcześnie nie przewidzianych

Wśród takich rezerwowych zasobów powinny być zarówno dorobek rozwoju aktualnie nieprzydatnej praktycznie nauki i techniki, jak i m.in. nadmiarowy rozwój elastycznej (komputerowej) automatyzacji wspo­magania ludzkich działań, umożliwiającej szybkie eliminowanie nieprze­widzianych zagrożeń. A także odpowiedni, także „nadmiarowy” – po­wszechną mądrość kształtujący – system edukacyjny.

Zadaniem systemu finansowego powinno być również gromadzenie rezerw niezbędnych w przypadku pojawienia się także prawdopodob­nych zagrożeń życia, jak na przykład na skutek ewentualnego podniesie­nia się wraz z ociepleniem klimatu poziomu oceanów, zmniejszania do­stępności wody pitnej, konsekwencji różnorodnych naturalnych katastrof (meteorologicznych, epidemiologicznych, sejsmicznych, np tsunami, wulkanicznych, kosmicznych, itp.). A także, aby w przypadku oziębiania się klimatu można było – m.in. poprzez odpowiedni postęp naukowo-techniczny – kształtować możliwość życia w takich nowych warunkach.

Kolejnym zadaniem systemu finansowego ery Stanu Zmian i Ryzyka, w tym zmian klimatycznych, powinno być stymulowanie – drogą odpowied­niego systemu podatkowego – ekospołecznie użytecznej aktywności twórczej szczególnie posiadaczy kapitału lub przeciwstawianie się ich destrukcyjnej aktywności społeczno-gospodarczej. A więc: „mieć” aby „być” i efektywnie na rzecz dobra wspólnego wykorzystywać swe „posiadanie” (CA p. 43).

Zatem system podatkowy powinien szczególnie wspomagać te indy­widualne lub zbiorowe podmioty życia społeczno-gospodarczego, któ­re więcej od innych wnoszą w dobro wspólne. A więc dla przykładu, te przedsiębiorstwa, które obniżają kompleksowy koszt jednostkowy wytwarzanej przez nie techniki, lub – wdrażając techniki nowe – również przyczyniają się do rozwoju społeczno-gospodarczego. Zarazem system ten powinien znie­chęcać do działalności bezwzględnie degradującej dane społeczeństwo lub jego środowisko społeczno-przyrodnicze.

Szczególnie system podatkowy powinien aktywizować te podmioty życia społeczno-gospodarczego, które posiadają duże zasoby finansowo-materialne, aby te ich zasoby przyczyniały się do rozwoju społeczno-go­spodarczego, a nie były na przykład spekulacyjnym czynnikiem spowalniania rozwoju lub destrukcji ich społeczno-przyrodniczego środowiska. Wszak naturalną rzeczą jest dążenie do maksymalizowania stanu posiadania. System finansowy po­winien przeto powodować, aby to dążenie przyczyniało się do intensyfi­kowania na dobro wspólne ukierunkowanej aktywności twórczej.

Szczególnie ważnym problemem niezbędnym do rozwiązania w ra­mach kształtowania – opartego na ekohumanistycznej zasadzie „rozwo­ju razem ze środowiskiem” – społeczeństwa dostosowanego do życia w Stanie Zmian i Ryzyka, w tym zmian klimatycznych, jest problem praw własności wiedzy naukowej oraz innowacyjnej. Niezbędna w rozpozna­waniu i eliminowaniu zagrożeń wiedza nie powinna być – obecnym sys­temem patentowym lub praw autorskich – powstrzymywana w rozpo­wszechnianiu. Powinna ona być powszechnie dostępna.

Lecz zarazem powinny zostać stworzone warunki do materialnego stymulowania i wspomagania twórców wiedzy naukowej oraz technicz­nej. Zatem twórcy tej wiedzy oraz organizacje naukowo-wytwórcze, przy­czyniające się do jej wypracowania, powinni mieć zapewnione finanso­we wspomaganie niezbędne dla kontynuowania takiej ich intelektualnej aktywności. Powinni oni ponadto czerpać także dodatkowe i znaczące materialnie korzyści na zasadzie „post factum”, czyli po ekospołecznie użytecznym wdrożeniu ich poznawczo-innowacyjnego dorobku do prak­tyki społeczno-gospodarczej – także przez inne podmioty życia społecz­no-gospodarczego na terenie świata.

Za takim uspołecznieniem wiedzy niezbędnej w przewidywaniu i wy­przedzającym eliminowaniu zagrożeń, oraz niedopuszczaniu do groź­nego spowalniania tempa rozwoju społeczno-gospodarczego światowej społeczności przemawiają izomorficzne własności wiedzy lub rozwiązań technicznych. Dostęp do tej wiedzy może skutkować ekospołecznie uży­tecznym postępem naukowo-technicznym w odmiennych obszarach ży­cia społeczno-gospodarczego lub zastosowań osiągnięć nauki i techniki.

Tekst powyższy zawiera rozwinięcie tez tekstu: „Kryzys globalny: integracja działań dla wspólnego dobra”: http://ekonomiapolityczna.nowyekran.pl/post/30501,kryzys-globalny-integracja-dzialan-dla-wspolnego-dobra

Jest to fragment tekstu pt: Ekonomika ery zmian klimatycznych, opublikowanegow: Transformacje– Pismo interdyscyplinarne, 2010 (64-6): http://www.pte.pl/pliki/2/12/26.03.2010_EKONOMIKA_ERY_ZM_Klim.pdf

oraz w:

Ekohumanizm w przezwyciężaniu globalnego kryzysu, Episteme 103, Instytut Ekologii i Bioetyki UKSW, Warszawa 2011: http://www.kte.psl.pl/episteme103-skr.pdf .

Dotyczące antykryzysowej przebudowy systemu bankowo-finansowego tezy zawarte są m.in. w prezentacji referatu pt: Obecny kryzys: istota, przezwyciężanie, Ujęcie cybernetyczne, podczas Konwersatorium "O lepszą Polskę" przy Polskim Lobby Przemysłowe im Eugeniusz Kwiatkowskiego, w dn. 13 października 2011 r. w Warszawie: http://www.kte.psl.pl/PLP-k13X11+.ppt, http://www.plp.info.pl/?str=dokumenty.html .

Lesław MICHNOWSKI – cybernetyk rozwoju – jest b. (1993-2011) członkiem Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus" przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Publikacja za zgodą Autora. Wybrane publikacje Autora: http://www.kte.psl.pl/wpubllm.htm

EkonomiaPolityczna.pl