Nie tędy droga.

Prawica Rzeczypospolitej i Unia Polityki Realnej zawarły porozumienie, zakładające wspólny start w wyborach, i wspólne cele programowe w tym:

„wzmocnienie w polityce państwa wolnej przedsiębiorczości i praw rodziny, co chcemy zrealizować przede wszystkim przez zdecydowaną reformę podatkową (zastąpienie dochodowych podatków PIT i CIT – podatkiem od funduszu płac w firmie i podatkiem obrotowym) wraz ze zwrotem ryczałtowym dla rodzin części VAT na każde wychowywane dziecko.”

Cele brzmią dobrze, ale nie tędy droga. Zastąpienie podatków dochodowych podatkiem od funduszu płac i podatkiem obrotowym to olbrzymi krok wstecz w stosunku do obecnego, jakże niedoskonałego systemu podatkowego. Likwidacja podatku dochodowego od osób fizycznych i obciążenie funduszu płac to powrót do czasów komunizmu, gdy takiego podatku nie było, a obciążano właśnie fundusz płac. Likwidacja podatku dochodowego od osób fizycznych to także pozbawienie milionów Polaków statusu podatników, a więc ponowne ich uprzedmiotowienie w relacjach z Państwem. Tymczasem status podatnika wzmacnia pozycję obywatela w relacjach z Państwem i jego aparatem. Podatek ten wyraźnie wskazuje związek między obciążeniami nakładanymi na obywateli a realizacją zadań państwa. Gdy obciążenia rosną obywatel ma szansę zareagować choćby poprzez akt głosowania. Przeniesienie obciążeń na pracodawcę (fundusz płac, podatek obrotowy) sprawia, że obywatel obciążeń tych nie widzi. Państwo traci też możliwość realizacji pozafiskalnych celów przez system podatkowy (skala podatkowa, ulgi podatkowe, zwolnienia poszczególnych rodzajów dochodów itp.).

Podatek obrotowy też znamy z czasów komunizmu. W gospodarce rynkowej jego wprowadzenie zamiast podatku dochodowego prowadzi do zróżnicowania poziomu obciążeń podatkowych ze względu na strukturę organizacyjną przyjętą w procesie produkcji. Praktycznie podatek ten wymusza koncentrację całego procesu produkcji w jednym podmiocie, gdyż wtedy zapłacony podatek będzie najniższy – zapłacony jednorazowo od obrotu przy sprzedaży finalnego produktu. Oznacza to, że podatek obrotowy wyeliminuje z obrotu gospodarczego poddostawców, dostawców, outsorcing itp. (a przynajmniej pogorszy ich sytuację konkurencyjną). Przy podatku obrotowym nie opłaca się być małym i nie opłaca się pracować na małej marży zysku. W efekcie przewagę konkurencyjną zyskują duże podmioty (w większości wchodzące w skład zagranicznych grup kapitałowych), a traci właśnie „wolna przedsiębiorczość”, która miałaby być wspierana.

Likwidacja podatku dochodowego od osób fizycznych likwiduje też możliwość wprowadzenia prostych mechanizmów prowadzenia polityki prorodzinnej, takich jak proponowana m.in. na Nowym Ekranie przez Ministra Mecha „ulga” prorodzinna na każde dziecko.

Likwidacja podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzi też do problemów z konstrukcją składek na ubezpieczenia społeczne, które obecnie są uwzględniane w rozliczeniach podatku dochodowego od osób fizycznych. Komunikat nie porusza tej kwestii. Podobny problem rodzi składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Choć zatem deklarowane cele brzmią szczytnie, to zaproponowane rozwiązania zdecydowanie nie umożliwiają realizacji wskazanych celów. Dziwi też, że partie deklarujące się jako prawicowe, sięgają do rozwiązań stosowanych w gospodarce centralnie planowanej (by nie napisać wprost: komunistycznej) oraz promują rozwiązania sprzyjające koncentracji w gospodarce zamiast tworzenia klimatu sprzyjającego małym podmiotom.

Istotnym brakiem jest pominięcie w komunikacie stosunku proponowanych zmian do tak istotnych elementów powiązanych z systemem podatkowym jakimi są system ubezpieczeń społecznych w tym system emerytalny oraz system ubezpieczeń zdrowotnych.

A w pogarszającej się sytuacji demograficznej rola obu tych systemów w obciążeniach gospodarki polskiej będzie rosła, ze względu na zwiększającą się liczbę pobierających świadczenia, wzrost kosztów opieki zdrowotnej oraz spadającą liczbę pracujących.

Paweł Pelc

radca prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Pawła Pelca

Wiceprezes Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE

15.06.02011