Nagroda Nobla z astronomii

W tym roku Nagroda Nobla z fizyki przypadła astronomom.

W tym roku Nagroda Nobla z fizyki przypadła astronomom. Dwa zespoły niemal jednocześnie odkryły, że tempo rozszerzania wszechswiata wzrasta. Oba projekty badały supernowe typu Ia. Wszystkie supernowe tego typu osiagają bardzo podobną maksymalną jasność dzieki temu znajdują zastosowanie jako tzw. świece standardowe. Na podstawie ich jasności mierzonej z Ziemi można bardzo precyzyjnie wyznaczyć ich odległość od naszej planety. Z kolei badając tak zwane widmo, czyli po prostu barwę obiektu, można określić jego prędkość. Zestawienie tych danych pozwale na stwierdzenie, który z możliwych teoretycznie modeli wszechświata jest bliższy prawdzie. Przyspieszanie ekspansji zostało potwierdzone później inną metodą, poprzez pomiary tzw. promieniowania reliktowego tła.

Można zapytać, po co nam taka wiedza? Czy sposób w jaki rozwija się Wszechświat ma jakikolwiek wpływ na nasze życie? Przecież mówiemy o zjawiskach rozgrywających się na przestrzeni miliardów lat, wobec których cała historia ludzkości jest mniej niż chwilą. Zamiast odpowiedzi pragnę wyrazić swój zachwyt nad potegą ludzkiego rozumu, dzięki któremu nie ruszając sie z Ziemi potrafimy badać rzeczy oddalone o dziesiatki miliardów parseków i zaglądać na miliardy lat wgłąb czasu.

Przy okazji warto odnotować, że Polska zamierza rozpocząć starania o wstąpienie do Europejskiego Obserwatorium Południowego ESO – European Southern Observatory. Jest to potężna międzynarodowa organizacja posiadająca miedzy innymi trzy wielkie obserwatoria na pustyni Atacama w Chile. Czy przynależność do ESO przyniesie korzyść naszej nauce? Na pierwszy rzut oka wydaje się, że polscy astronomowie uzyskają dzieki temu dostęp do najnowocześniejszych instrumentów. Czy jednak nie będziemy w ESO tylko ubogimi krewnymi? Przecież decydować będą wielcy. Czy polscy badacze bedą w stanie uzyskać dla siebie czas na teleskopach? Czy więc nie lepiej przeznaczyć pieniadze na jakiś własny projekt? Na początku lat 90 Polska zdobyła sie ma budowę teleskopu w Chile. Urządzenie wprawdzie nie jest wielkie ale dzięki niemu od blisko 20 lat uzyskujemy bezcenne dane o olbrzymim znaczeniu dla światowej astronomii. Jest to prawdopodobnie najbardziej liczący sie na swiecie polski projekt badawczy.

Zdjecie: Kombinacja zdjęć pozostałości po supernowej SN 1572 (gwiazda Tychona) typu Ia, wykonanych przez teleskopy kosmiczne Chandra i Spitzer.