Mniej wolności, więcej podatków na 2012 rok!

Rząd i Sejm intensywnie pracowały przez cały 2011 rok i dzięki temu z dniem 1 stycznia weszły w życie przepisy aż 57 różnych ustaw. Inwencja rządu i posłów może przyprawić o prawdziwy zawrót głowy!

Rząd i Sejm intensywnie pracowały przez cały 2011 rok i dzięki temu z dniem 1 stycznia weszły w życie przepisy aż 57 różnych ustaw. Wśród nich 8 ustaw to zupełnie nowe akty prawne, 10 to świeże nowelizacje, a kolejnych 39 to ustawy, których część przepisów już obowiązuje, a część weszła w życie z nowym rokiem. Ponadto od 1 stycznia obowiązuje kilkadziesiąt nowych rozporządzeń.

Wśród tych aktów prawnych jest wiele takich, które ograniczają nasze wolności, nakładają nowe obciążenia i wprowadzają elementy centralnego planowania. Warto przyjrzeć się chociaż wybranym regulacjom – inwencja rządu i posłów może bowiem przyprawić o prawdziwy zawrót głowy!

Ograniczenia dla narciarzy

Dnia 1 stycznia 2012 weszła w życie ustawa o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich, w której Sejm wprowadza następujące restrykcje dla narciarzy:

• narzuca narciarzom poniżej 16 roku życia obowiązek jeżdżenia w kasku
• daje możliwość karania rodziców (opiekunów) narciarzy bez kasku karą grzywny
• upoważnia Ministra Spraw Wewnętrznych by wydał rozporządzenie, które ograniczy maksymalną ilość narciarzy, jaką wolno wpuszczać na stok

Ograniczono dostęp do informacji publicznej

Dnia 29 grudnia 2011 weszła w życie kontrowersyjna nowelizacja ustawy o dostępie do informacji publicznej. W założeniu miała być ona realizacją dyrektywy UE ułatwiającej powtórne wykorzystanie informacji publicznej. Rząd jednak swoim projektem pogłębił chaos prawny i rozmnożył przeszkody.

• Stworzono nowe przepisy umożliwiające odmowęudostępnienia informacji „ze względu na ochronę ważnego interesu gospodarczego państwa”. Decyzję co jest „ważnym interesem” będą arbitralnie podejmować urzędnicy.

Rozwiązanie powyższe jest kuriozalne dlatego, że instrumenty niezbędne do chronienia strategicznych informacji przez państwo są już stworzone przez przepisy znacznie ważniejszej ustawie o ochronie informacji niejawnych.

Poza udostępnianiem informacji ustawa miała ułatwiać jej powtórne wykorzystanie. Chodzi o możliwość przetwarzania i publikowania danych przez serwisy internetowe monitorujące np. działania administracji. W rzeczywistości ustawa daje urzędnikom całą masę pretekstów aby utrudnić ten proces.

Powtórne wykorzystanie informacji zostało uregulowane tak, że może być ograniczane poprzez:

• stawianie warunków wykorzystania informacji (dotyczących formy publikacji)
• wymaganie składania odrębnych wniosków o wykorzystanie informacji za każdym razem w przypadku informacji publikowanych cyklicznie
• żądanie opłat za przekazanie informacji, jeśli przygotowanie informacji będzie „wymagało poniesienia dodatkowych kosztów”
• przekazanie informacji na warunkach, które „przewidują wyłączność korzystania”
• odmawianie ponownego wykorzystania informacji z powodu przysługujących komuś praw autorskich
• odmawianie ponownego wykorzystania informacji, jeśli „spowoduje to podjęcie nieproporcjonalnych działań przekraczających proste czynności”! (art. 23g pkt 9. odsyłający do 23f pkt 2.)

Ustawa przeniosła również rozstrzyganie sporów dotyczących powyższych regulacji sprzed sądów powszechnych przed sądy administracyjne, co trudno uznać za poprawę sytuacji obywateli.

Wprowadzono „podatek śmieciowy” i wywozowych monopolistów

Od 1 stycznia obowiązuje nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, którą Sejm rewolucjonizuje dotychczas funkcjonujący rynek wywozu śmieci.

Nowa ustawa zastępuje rynek samorządową centralizacją:

• właściciele nieruchomości tracą prawo organizacji wywozu swoich śmieci na rzecz gmin
• w miejsce konkurencji wielu firm wywożących odpady pojawi się monopolista wyłoniony w przetargu przez gminę
• wywożenie śmieci staje się branżą regulowaną, w której będą mogły działać wyłącznie firmy spełniające wymogi z rozporządzenia, które wyda Minister Środowiska
• samorządom zostają narzucone różne nowe obowiązki związane z organizacją przetargów, ustalaniem i pobieraniem opłat, planowaniem, sprawozdawczością i kontrolą, gospodarowaniem odpadami i recyklingiem

Ustawa powoduje następujące obciążenia dla obywateli:

• mieszkańcy zostaną obciążeni „podatkiem śmieciowym” odprowadzanym na rzecz gminy
• mieszkańcy mają obowiązek w ciągu 2 tygodni od zamieszkania złożyć do gminy deklarację o wysokości podatku, któremu będą poddani
• wraz z deklaracją mają obowiązek (jeśli gmina tak postanowi) złożyć dokumenty potwierdzające prawidłowość wyliczenia podatku,  dotyczące ilości mieszkańców lub powierzchni mieszkania lub ilość zużywanej wody (od tego może zależeć wysokość podatku)
• obywatel będzie obciążany wyższym podatkiem przez samorząd, jeśli władza nabierze „uzasadnionych wątpliwości” do przedłożonych deklaracji i dokumentów
• ustawa nakazuje mieszkańców niesegregujących śmieci obciążać wyższym podatkiem
• „podatek śmieciowy” ma pokryć nie tylko koszty „gospodarowania odpadami komunalnymi” (art. 6h), ale także koszty „obsługi administracyjnej tego systemu” (art. 6r)

Wprowadzono centralne planowanie cen leków

Od 1 stycznia 2012 roku obowiązuje nowa ustawa o refundacji leków. Mimo, że rząd nad nią pracował od 2010 roku to Ministerstwo Zdrowia listę kilku tysięcy leków refundowanych tworzyło w ostatnie dni grudnia,  a podało do wiadomości publicznej w nocy 30 grudnia 2011 r., na ok. 24 godziny przed rozpoczęciem jej obowiązywania. Mimo deklaracji o transparentności, ministerstwo nie przedstawiło żadnych uzasadnień zmian na liście leków refundowanych.

Nowa ustawa wprowadza następujące rozwiązania:

• centralne planowanie sztywnych cen leków refundowanych (dotychczas były ustalane ceny maksymalne)
• zakaz stosowania jakichkolwiek rabatów i promocji
• ograniczenie sumarycznej marży sprzedawców i pośredników do sztywnej wysokości 7%
• zakaz reklamy aptek, co prawdopodobnie jest sprzeczne z Konstytucją (wcześniej obowiązywał wyłącznie zakaz reklamy leków refundowanych)

 Rośnie podatek VAT na produkty dla dzieci

Od 1 stycznia 2012 roku wchodzą następujące zmiany w stawkach podatku VAT:

• VAT na ubranka i buty dla dzieci rośnie niemal trzykrotnie – z 8% do 23%.
• wchodzi VAT na dotychczas zwolnione z podatku usługi konserwatorskie – 23%
• planowany jest wzrost VAT na wszystkie produkty i usługi z 23% na 24%, jeśli rządowi zabraknie pieniędzy

Rosną składki dla młodych przedsiębiorców

Obecnie w Polsce dla osób pierwszy raz zakładających działalność gospodarczą (tzw. „samozatrudnienie”) przez pierwsze dwa lata obowiązują obniżone składki ubezpieczeń społecznych. Dotychczas suma tych składek, które nowy przedsiębiorca odprowadzał co miesiąc, wynosiła ok. 356 zł miesięcznie. W roku 2012:

• w związku z podniesieniem przez rząd płacy minimalnej składki na ZUS wzrosną o ok. 9 zł miesięcznie
• w związku z podniesieniem przez rząd składki rentowej z 6% do 8% od lutego składki wzrosną o kolejne 9 zł miesięcznie

Wynika z tego, że suma składek odprowadzanych w roku 2012 przez młodych przedsiębiorców nie będzie mniejsza niż 374 zł miesięcznie, a więc:

• kwota odprowadzanych składek rośnie o 5%
• przez dwa lata nowy przedsiębiorca odda do budżetu o 440 zł więcej

Rośnie akcyza na papierosy i tytoń

Od 1 stycznia 2012 rząd podniósł akcyzę na wyroby tytoniowe. Podatek akcyzowy składa się z części procentowej (31,41% maksymalnej ceny detalicznej) i części kwotowej, która właśnie uległa podwyższeniu:

• akcyza na 1000 papierosów rośnie ze 158,36 zł do 170,97 zł, a więc o ok. 8%
• akcyza na kilogram tytoniu do palenia rośnie z 102,32 zł do 115,86 zł, a więc o ok. 13%
• akcyza na 1000 cygar i cygaretek rośnie z 244,4 zł do 254,2 zł, a więc o ok. 4%

Z powyższego wynika, że od roku 2012 kupując cztery paczki papierosów oddamy kolejną dodatkową złotówkę do budżetu. Należy jednocześnie pamiętać, że już w roku 2011 kupując paczkę papierosów za 10 zł oddawaliśmy państwu nieco ponad 8 zł w podatkach pośrednich (VAT i akcyza) wliczonych w cenę papierosów.

Rośnie akcyza na paliwa

Z dniem 1 stycznia 2012 r. weszła w życie ustawa okołobudżetowa, w której rząd podnosi stawki akcyzy na paliwa. Następuje również inflacyjny wzrost opłaty paliwowej na benzynę i olej napędowy. Całkowite obciążenie podatkowe (uwzględniające akcyzę, VAT i opłatę paliwową) z początkiem 2011 r.:

• rośnie o ok. 20 gr na 1 litrze oleju napędowego
• rośnie o ok. pół grosza na 1 litrze benzyny

 Wchodzi akcyza na węgiel i koks

Od 1 stycznia 2012 r. akcyzie podlega także wcześniej zwolniony z niej węgiel i koks. Opodatkowanie węgla i koksu jest podobne do schematu opodatkowania olejów opałowych. W związku z tym:

• tona węgla może zdrożeć o ok. 30-40 zł, w zależności od jego kaloryczności
• stawka akcyzy na węgiel i koks  zależy od jego kaloryczności i wynosi 1,28 zł/gigadżul

Na sprzedawców koksu i węgla zostają nałożone nowe obowiązki:

• zarejestrowanie się w urzędzie celnym
• rozliczanie się z urzędem celnym (obok dotychczasowych rozliczeń z urzędem skarbowym)
• zorientowanie się w szerokim i skomplikowanym systemie zwolnień z akcyzy
• zbieranie od klientów oświadczeń o celu zakupu węgla, jeśli korzystają ze zwolnień
• płacenie akcyzy za klientów, którzy błędnie wypełnili oświadczenia

Z dniem 1 stycznia również w życie weszła ustawa o wspieraniu rodziny, która w sytuacji braku środków dla rodzinnych domów dziecka i pozarządowych organizacji adopcyjnych, obok dotychczasowych pracowników socjalnych stworzy tysiące nowych urzędniczych etatów tzw. „asystentów rodziny” i „koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej”.

Dumni z powyższego dorobku legislacyjnego możemy sobie życzyć: Pomyślności w 2012 roku!

Krzysztof Bosak

Wicedyrektor Centrum Analiz Fundacji Republikańskiej

Tekst ukazał się 4 stycznia 2012 r. wportalu Rebelya.pl .