Legenda Prawdziwego Krzyża

Bazylika San Francesco w Arezzo, zbudowana została w XIII wieku, w 1447 roku rodzina Bacci, najbogatsza w mieście, zleciła artyście wystrój ich rodzinnej kaplicy. Pracował tam w dwóch fazach. Większość chóru ukończył w pierwszej połowie lat 1450, następnie zostawił współpracowników, którzy pracowali według jego kartonów nad lunetami i sufitem, a sam udał się do Rzymu. Zetknął się tam z dziełami hiszpańskimi i flamandzkimi, zdobywając nową wiedzę o realizmie w malarstwie, szczególnie jeżeli chodzi o tzw. perspektywę powietrzną, wspomagającą pokazywanie głębi. Wrócił do Arezzo i w dalszych scenach śmielej eksperymentował. 

 

Freski są rozmieszczone na trzech poziomach na ścianach bocznych, nie mają porządku chronologicznego, na korzyść symetrycznych korelacji między scenami.  

 

 

powiększenie 

 

Opowiadają „Legendę Prawdziwego Krzyża”, wykraczającą poza to, co wiemy z Pisma Świętego, opierającą się popularnych w średniowieczu legendy, które to z kolei miały swoje korzenie w starożytnych pismach apokryficznych. Trudno tu wskazać jedno konkretne źródło, jest to kompilacja wiadomości o drzewie. Wiele z motywów zabrano w popularne wówczas w środowisku franciszkańskim książce „Złota Legenda” Jakuba de Voragine, napisanej w połowie XIII wieku. Znalezienie Krzyża Świętego jako motyw pojawiło się też wcześniej m.inn w innym kościele franciszkańskim, w chórze kościoła Św Krzyża we Florencji, zaprojektowanym malarsko przez Agnolo Gaddi w 1380 roku.

 

 

Program ikonograficzny

 

I:. Śmierć Adama, Adam umiera, jego trzeci syn Set idzie do archanioła Michała do bram raju, aby otrzymać nieśmiertelność dla ludzi. Nie otrzymuje jej, lecz dostaje ziarna (lub gałązkę) z Drzewa Życia, rosnącego Edenie, jako sadzonkę do złożenia w ustach zmarłego Adama, aby zadośćuczynić grzechowi pierworodnemu i zlikwidować jego najgorszy skutek – śmierć. Tu należy uważać, zeby nie pomylić Drzewa Życia z Drzewem Wiadomości Dobrego i Złego, są to zupełnie inne rośliny. 

 

"Na rozkaz Pana Boga wyrosły z gleby wszelkie drzewa miłe z wyglądu i smaczny owoc rodzące oraz drzewo życia w środku tego ogrodu i drzewo poznania dobra i zła." Rodz.2.9

Po czym Pan Bóg rzekł: "Oto człowiek stał się taki jak My: zna dobro i zło; niechaj teraz nie wyciągnie przypadkiem ręki, aby zerwać owoc także z drzewa życia, zjeść go i żyć na wieki" Rodz. 3.22

Wygnawszy zaś człowieka, Bóg postawił przed ogrodem Eden cherubów i połyskujące ostrze miecza, aby strzec drogi do drzewa życia. Rodz. 3.24

 

   

 

 

II: Królowa Saba i Salomon czczą Święte Drzewo. Królowa Saby klęka przed mostem na rzece Siloe, i odmawia się poruszać, bo przewiduje, że most wykonany jest ze Świętego Drzewa i będzie służył do ukrzyżowania największego króla 

 

 

 

III: Wykradniecie i ukrycie Świętego Drzewa. Salomon uważa, że ​​"największy z Królów" jest to on, więc ukrywa most, aż Rzymianie go odnajdą.  

 

 

 

IV:  Śmierć Chrystusa na Krzyżu wykonanym z odnalezionego drewna (nie na fresku, ale wiszący przed freskami krucyfiks, który był już w kościele przed rozpoczęciem malowania na ścianach )

 

 

 

V: Sen Konstantyna, widzącego krzyż i głos mówiący: "W tym znaku zwyciężysz” i wzywający go do pokonania pogaństwa.

 

 

VI: Zwycięstwo Konstantyna przy Moście Mulwijskim

 

 

VII: Tortury z hebrajskiego lewity Judasza, który był przez 7 dni głodzony przez Św Helenę, aby wyjawił gdzie jest ukryty Krzyż. 

 

 

 

VIII: Odkrycie i Wywyższenie Prawdziwego Krzyża. Helena, matka Konstantyna, znalazła krzyż w Jerozolimie. Następuje próba, który krzyż z trzech odnalezionych jest tym prawdziwym. 

 

 

IX: Bitwa o Krzyż z cesarzem bizantyjskim Herakliuszem, jego porażka i ścięcie (pocz. VII w)

 

 

Odcinek X: Powrót Krzyża do Jerozolimy

 

 

Do cyklu należą też scena Zwiastowania, wizerunki proroków, które nie należą bezpośrednio do cyklu, dla tego je pominęłam. Można je zobaczyć na filmie

 

 

 

 

Freski z Arezzo były słynne w renesansie, poświęcił im nieco uwagi kronikarz życia artystycznego tej epoki Giorgio Vasari: „Bardzo piękne wyobrazenia zasługują na uwielbienie: jak, na przykład sukienki dam Królowej Saby, wykonane w sposób świeży i nowy, portrety wielu osób brane z życia, starożytne i żywe  stosowanie korynckich kolumn”  (…) W tej historii wyraził skutecznie walkę z lękiem, wrogością, umiejętności siłę, i wszystkie inne emocje jakie mogą pojawić się w ludziach …”

 

Ten cykl fresków jest uważany za jedno z arcydzieł malarstwa renesansowego przez odzyskał swoją pierwotną wartość artystyczną po trwających 10 lat pracach restauracyjnych rozpoczętych w 1990 roku. 

 

M.P na podstawie http://www.casasantapia.com/art/pierodellafrancesca2.htm