Keemun, czyli skromne początki znakomitej herbaty.

Na poczatek kilka zdań o samej herbacie. Keemun (Qimen) w Chinach określana jest jako qímén hóngchá (czerwona herbata Qimen), co nie zmienia faktu, że Keemun poza krajem pochodzenia nie ma nic wspólnego z herbatą Pu-erh, znaną na Zachodzie jako herbata czerwona. W Chinach czarna herbata zawsze była mniej popularna niż zielona czy herbaty typu Oolong. Tym bardziej godny odnotowania jest fakt, że Keemun – jako jedyna czarna herbata – jest zaliczany przez samych Chinczyków do Sławnych Herbat Chin. Oprócz tego, że doceniona przez mieszkańców swej ojczyzny, herbata Keemun zdobyła też uznanie ludzi Zachodu.

Miejscem uprawy herbaty Keemun jest powiat Qimen w prefekturze Huangshan, na południu prowincji Anhui. Okolica ta słynie z niezwykle malowniczych gór Huangshan. Ich skaliste granie i zawieszone nad przepaściami drzewa iglaste z gatunku Pinus hwangshanensis to ulubiony temat dawnych chińskich mistrzów pędzla, jak i wielu współczesnych artystów fotografików. Ale nie o pięknie krajobrazu będziemy dziś mówić. Jak na wysoko cenioną herbatę, Keemun ma stosunkowo krótką historię. Wytwarzanie tej herbaty zapoczatkował w 1875 r. Yu Quianchen. Ten zapalony miłośnik złocistego naparu po utracie pracy urzędnika przybył do prowincji Fujian, położonej na południowym wschodzie Chin (naprzeciw Tajwanu), by poznać tajniki produkcji czarnej herbaty, z których prowincja ta była znana. Ale w Anhui absolutny prym dzierzyła herbata zielona. Jakim sposobem Keemun stał sie jedną z wizytówek tej prowincji?

Nie znamy zbyt wielu szczegółów z życia Yu Quianchena. Szukając w otchłani internetu nie znalazłem żadnego zdjęcia tego człowieka. Wiemy, że był niezamożny, toteż po przybyciu do Fujianu pracował na swoje utrzymanie jako dekarz. Równocześnie poznawał sekrety powstawania czarnej herbaty od miejscowych mistrzów herbacianego fachu. Oprócz zgłębiania tej wiedzy, jego umysł nurtowała inna kwestia, mianowicie gdzie znaleźć teren nadający się do uprawy możliwie najlepszej herbaty. W Fujianie najlepsze miejsca na uprawe herbaty dawno były zajęte przez farmerów. Dlatego Yu wybrał się w podróż, by znaleźć najlepsze miejsce do lokalizacji herbacianych ogrodów. Nie bylo to łatwe zadanie, jednak Yu miast załamywać ręce, działał z iście chińską determinacją i wytrwałością. W końcu natknął się na teren, który wydał się idealny do uprawy. Było to miejsce pokryte wzgórzami, położone dostatecznie wysoko, by dać pożądany  smak i aromat, a jednocześnie dostatecznie nisko, by uniknąć mrozu mogącego zaszkodzić uprawom w miesiącach zimowych. Miejsce to było nazywane Qimen. W dawnej zachodniej transkrypcji jego nazwę zapisywano jako Keemun, stąd pisownia ta przyjęła się do dziś. Wybór lokalizacji okazał się przysłowiowym strzałem w dziesiątkę. Jakość herbaty z Qimen nie tylko przekroczyła oczekiwania pana Yu, ale też szybko przyniosła jej popularność w Wielkiej Brytanii. Keemun stał się najznakomitszym składnikiem droższych wersji tamtejszej mieszanki śniadaniowej (English Breakfast Tea). Jest też – wraz z innymi chińskimi herbatami – elementem innej brytyjskiej mieszanki – Prince of Wales Tea (nie należy jej mylić z pośledniejszymi mieszankami typu One Prince of Wales Tea, zawierającymi herbaty indyjskie i cejlońskie), której nazwa wzięła się z tego, że w 1921 r. firma Twinings skomponowała ją dla księcia Walii, późniejszego króla Edwarda VIII, po czym otrzymała pozwolenie, by sprzedawać ową mieszankę pod tą nazwą. Mieszankę tę Brytyjczycy zwykli pijać po południu. Oczywiście Keemun jest też sprzedawany bez dodatków innych herbat. Zajmuje ważne miejsce w ofercie firmy Twinigs i wielu innych szanujących się brytyjskich firm herbacianych.

Tyle odnośnie kariery herbaty Keemun na Wyspach Brytyjskich. Ale jakie wlaściwości sprawiły, ze stała się tak ceniona? Otóż cechuje ją owocowy aromat o posmaku czekolady, ananasa, suszonej śliwki, z nutką kwiatową. Te cechy nadają Keemun bardzo elegancki, świeży, zrównoważony, a jednocześnie zdecydowany smak. Nutka aromatu orchidei sprawia, że niektórzy nazywaja Keemun „chińską słodką herbatą”. W zależności od procesu obróbki herbata niekiedy jednak może mieć smak nieco bardziej gorzki. Cechy te Keemun zawdzięcza nie tylko położeniu upraw. Ma na nie wpływ także proces dojrzewania oraz fakt, że czas utleniania trwa dwa razy dłużej niz w wypadku innych czarnych herbat. Po zwijaniu, liście są umieszczane w dużych bambusowych koszach spoczywających w pomieszczeniu wypełnionym parą.

Co ciekawe, Chińczycy – w przeciwieństwie do Brytyjczyków – z reguły piją Keemun tak jak herbatę zieloną, czyli bez mleka i cukru. Osobiście jestem milośnikiem tej herbaty od kilkunastu lat i przekonałem się, że bez względu na to, jak piję Keemun, z cukrem czy gorzką, z mlekiem czy bez – zawsze przyjemnie działa na moje kubki smakowe.

A teraz kilka zdań na temat odmian herbaty Keemun.

– Keemun Gongfu (Congou) – wytwarzana z niezwykłą pieczołowitością („gongfu”), cięta w cienkie paski, przy czym listki nie mogą być łamane.

– Keemun Mao Feng – wytwarzana jedynie z lekko skręconych młodych listków i czasem oceniana jako bardziej gładka w smaku. Dłuższe zaparzanie (do 7 minut) w opinii wielu smakoszy wzbogaca ją smakowo.

– Keemun Xin Ya – kolejna wersja Keemun, oceniana jako mniej gorzka od Mao Feng.

– Keemun Hao Ya – sporządzana z wysokiej jakości młodych listków, czasem z widocznymi srebrzystymi koniuszkami tychże. Jest to najlepsza odmiana Keemun. Podobno jest to też ulubiona herbata królowej Elżbiety II. Niektórzy specjaliści dzielą ją na grupy A i B, przy czym A jest wyżej oceniana.

– Hubei Keemun – nie jest to Keemun w pełnym znaczeniu, gdyż jak mowi nazwa, herbata ta pochodzi z prowincji Hubei, położonej na zachód od Anhui. Niemniej jest również ceniona za właściwości zbliżone do pierwowzoru z prowincji Anhui.