Jak stosować rosliny lecznicze?

Nalewki ziołowe są alkoholowymi wyciągami z wysuszonych surowców. Owoce muszą być bardzo dojrzałe. Te, które zawierają mało miąższu (jarzębina, tarnina) należy zbierać po pierwszych przymrozkach lub przechowywać przez kilka dni w zamrażalce. Owoce pestkowe trzeba wydrylować.

Najlepiej przygotowywać nalewki w gąsiorze lub dużym słoju. Zioła(powinny zajmować maksymalnie 1/3 jego objętości) należy zalać spirytusem. Po kilku dniach wyciąg taki nadaje się do spożycia, zwykle w ilości kilkunastu kropli na kieliszek wody 2-3 razy dziennie. W przypadku stosowania tych wyciągów zewnętrznie, np. do okładów czy płukania śluzówek, należy je rozcieńczać odpowiednią ilością wody.

Inną postacią wyciągów alkoholowych jest stabilizowane alkoholemwyciąg ze świeżych ziół. Uzyskuje się je przez zalanie rozdrobnionego surowca roślinnego lub soków tych roślin gorącym alkoholem, który unieczynnia enzymy rozkładające substancje czynne zawarte w tym zielu.

Inhalacja, parówka

Inhalacje łagodzą katar, parówki ułatwiają oczyszczanie cery.

Zioła zalewa się wrzątkiem i pozostawia na 15 min. pod przykryciem do naciągnięcia.

Przy domowej inhalacji i parówce należy pochylić się nad naczyniem z naparem w odległości 30-40 cm i nakryć głowę ręcznikiem, tak, by para nie wydostawała się na zewnątrz.

Syrop

Syropy to wyciągi z suszonych lub świeżych ziół gotowanych w roztworze cukru aż do zgęstnienia.

Rozdrobnione zioła zalewa się letnią wodą i gotuje na wolnym ogniu. Gdy woda zacznie wrzeć, dodaje się miód lub cukier (zazwyczaj 2-4 łyżki na 2 1/2 l odwaru). uzyskany płyn podgrzewa się nie doprowadzając do wrzenia, aż zgęstnieje. Po przestudzeniu syrop należy zlać do ciemnych butelek i przechowywać w lodówce.

Syropy są szczególnie przydatne w leczeniu kaszlu.

Macerat

Macerat to wodny wyciąg na zimno. Rozdrobniony surowiec należy zalać odpowiednią ilością zimnej wody i odstawić na 6-10 godzin w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej. Następnie przecedzić, dokładnie odciskając i wypić w ciągu tego samego dnia. W przypadku twardych i trudno pęczniejących surowców korzystne jest krótkotrwałe ich podgrzanie.

Napar (herbatka)

Napar jest jedną z najczęściej stosowanych form wyciągów z ziół.

Po rozdrobnieniu odpowiedniej ilości suszonych ziół, zalewamy je wrzątkiem i odstawiamy pod przykryciem na 10-15 minut. Napary można także podgrzewać, ale nie powinny się gotować.

Napary z ziół są nietrwałą postacią leków i powinny być spożyte w dniu przyrządzenia.

Odwar

Odwar sporządza się głównie z twardych części roślin, jak korzenie, kora, nasiona. Odpowiednią ilość surowca po uprzednim rozdrobnieniu zalewamy wodą i podgrzewamy aż do wrzenia, a następnie gotujemy przez kilka (3-5) minut. W przypadku roślin zawierających trudno rozpuszczalne substancje czas gotowania należy wydłużyć do 10 i więcej minut. Odstawiamy odwar na ok. 10 minut i po przecedzeniu możemy pić.

Odwary podobnie jak napary powinny być użyte w tym samym dniu.

Kompres i kataplazm

Kompresy i kataplazmy przykłada się na ciało w celu złagodzenia bólu, pobudzenia krążenia i leczenia schorzeń skóry.

Do przygotowania kompresu (okładu) potrzebny jest odwar lub napar (w zależności od potrzeb ciepły lub zimny). Czystą lnianą albo bawełnianą serwetkę zamacza się w ziołowym płynie i przykłada na skórę. Gorący kompres okrywa się dodatkowo folią i kocem. By zbyt szybko nie ostygł, można również położyć na nim butelkę z gorącą wodą.

Kataplazmy podobne są do okładów, jednak w tym wypadku zamiast odwaru czy naparu stosuje się całe części roślin. Zioła zalewa się odrobiną wrzątku, a gdy lekko przestygną, nakłada się na skórę i przykrywa gazą. Kataplazmy są bardziej skuteczne od kompresów.

Nasiadówka

Nasiadówki są pomocne w leczeniu stanów zapalnych okolic intymnych.

Tak samo jak przy inhalacji, zalać zioła wrzątkiem i pozostawić na 15 min. pod przykryciem do zaparzenia.W przypadku nasiadówki należy przykucnąć nad miską. Zabieg powinien trwać 10-15 min.

Sok

Soki wyciskane przy pomocy np. sokowirówki mogą być spożywane same, a także z miodem, cukrem, dżemem, dodawane do galaretek, kisieli, napojów lub stabilizowane alkoholem.

Ziołomiody

Substancje zawarte w ziołach mogą wzmocnić dobroczynne właściwości miodu (wzmacniają odporność, łagodzą kaszel). Prawdziwe ziołomiody są wytwarzane przez pszczoły karmione pożywką z dodatkiem ziół.

Samodzielnie można przygotować domową wersję. Łyżeczkę ziół miesza się z taką samą ilością miodu, np. spadziowego czy akacjowego.

Sałatka

Wiele roślin leczniczych może być spożywanych w postaci sałatek.
Pamiętać trzeba zawsze o wcześniejszym ich umyciu.

Olejek

W warunkach domowych trudno jest uzyskać olejki eteryczne z ziół. Otrzymuje się je metodami laboratoryjnymi i przemysłowymi przez destylację parą wodną. Olejki te można kupić w aptekach, wchodzą one w skład wielu leków ziołowych i produktów spożywczych.

Ach po co, po co, po co nam żyć,
kiedy nie będzie wolno nam pić
herbatki, herbatki…
Bo póki, póki ciebie nam pić,
póty jak w niebie, jak w niebie nam żyć…

Jeremi Przybora, Kabaret Starszych Panów

Źródło: Apteczka Ziołowa, L. M. Krześniak, Wyd. Sport i Turystyka