Instytucjonalizacja „kapitalizmu sojuszników”

Albo będzie Polska z gospodarką dobrosąsiedzką, albo nie będzie jej wcale.

Kontynuacja do Spółki dorazowe – ma być prościej niż myślicie

       Definiując klaster produktowy jako „Co najmniej kilkadziesiąt wyspecjalizowanych technologicznie (na ogół komplementarnych) samodzielnych przedsiębiorstw, które wypracowały wspólną trajektorię rozwojową i zbudowały instytucje wspierające organizację opartą o więzi formalne i nieformalne”¹ użyłem pojęcia „instytucji” w sensie prawnym, tak jakby to rozumieli Svetazar Pejovich czy Douglass North w swej doktrynie neoinstytucjonalnej. Zatem przez ”instytucje” będziemy rozumieli „administracyjne lub zwyczajowe zasady regulujące powtarzające się ludzkie interakcje”².

       Ze względów praktycznych (jak już wielokrotnie pisałem) zrezygnowałem z posługiwania się pojęciem „klastra produktowego” gdyż użycie dodatkowego przymiotnika nie ratowało tej koncepcji do wrzucania jej do wspólnego worka z klastrami porterowskimi. Ponieważ z patologią nie chcę mieć niczego wspólnego, więc jeśli nawet użyję z przyzwyczajenia słowa klaster, będzie to oznaczało, że mówię o „stowarzyszeniu do poszczególnych czynności handlowych na wspólny rachunek”.

       Dlaczego ludzie tworzą instytucje a nie polegają na swobodzie umów? – dobre pytanie zwłaszcza dla wolnorynkowców. Otóż podstawową funkcją instytucji jest zwiększenie przewidywalności ludzkich zachowań w konkretnych sytuacjach. Instytucje stają się znanymi markami prawnymi i wokół nich tworzy się cały, szeroko rozumiany system kompetencji.

       W stowarzyszeniach do poszczególnych czynności handlowych na wspólny rachunek występują dwie instytucje a to:

1. instytucja samego stowarzyszenia, oraz

2. instytucja autonomicznej spółki dorazowej.

Ad.1

        Według projektu ustawy samo stowarzyszenie nie jest obligatoryjne i może zostać założone jedynie dla wygody wspólników. Sens powoływania stowarzyszenia występuje tylko wtedy, gdy wspólnicy zamierzają powoływać wiele, cyklicznie odradzających się spółek dorazowych. Można wtedy ustalić ogólne zasady powoływania, prowadzenia i rozliczania wspólnych przedsięwzięć. Może to także pomagać w wypromowaniu wspólnej marki. Takie stowarzyszenie może być zawiązane zgodnie z prawem obowiązującym dla stowarzyszeń zwykłych. Żadne nowe zmiany prawne nie są potrzebne.

Ad. 2.

        Gdybyście Państwo przypadkiem uczestniczyli w jakimś „szkoleniu promującym klastry”, a pieniądze na ten cel utylizuje się w Polsce szerokim strumieniem”, to w warstwie administracyjnej zaproponują Wam umowę konsorcjum. Tragedia!!!

        W tym momencie zwykle przedsiębiorcy, którzy już coś o tych „klastrach produktowych” słyszeli, opuszczają salę trzaskając za sobą drzwiami. Wszystkie rodzaje spółek oraz umowy konsorcjum mają w jednym paluszku o czym zwykle „uczony” z pobliskiej uczelni nie wie. Przyjdzie mi zatem powiedzieć kilka słów o tym gdzie skuteczna jest umowa konsorcjum, a dla jakich sytuacji biznesowych adresowana jest spółka dorazowa.

Zacznijmy od podobieństw. Tu możemy wyróżnić następujące atrybuty:

• Zarówno konsorcjum jak i spółka dorazowa są zawiązywane na określony czas i w określonym celu. Po osiągnięciu celu rozwiązują się.

• Zarówno konsorcjum jak i spółka dorazowa nie są podmiotami gospodarczymi, więc nie muszą być rejestrowane, nie muszą mieć określonej nazwy czy siedziby.

I tu podobieństwa się kończą. Zaczynają się różnice:

• Konsorcja, w przeciwieństwie do spółek dorazowych nie są przedsięwzięciami prowadzonymi na „wspólny rachunek”. W konsorcjach całe ryzyko biznesowe przejmuje na siebie „lider konsorcjum”.

• Konsorcja zwykle zawiązują się, gdy jest znany zleceniodawca ogłaszający przetarg. Sytuacje, w których grupa przedsiębiorców zawiązuje konsorcjum, aby działać na szeroko rozumianym rynku są tak rzadkie, że aż trudno o podanie przykładu. No może niektóre przedsięwzięcia deweloperskie w budownictwie mieszkaniowym. Jednak i w tych przypadkach nie są to przedsięwzięcia „na wspólny rachunek”.

• Spółka dorazowa przewidziana jest dla sytuacji, w której brakuje spersonalizowanego odbiorcy, a jest nim „rynek” ze wszystkimi swoimi kaprysami. Ryzyko biznesowe jest zdecydowanie większe niż w sytuacjach obsługiwanych przez konsorcja. Spółka dorazowa jest przewidziana zatem do sytuacji, w której grupa przedsiębiorców spisuje „kontrakt z rynkiem”.

• W instytucji konsorcjum nie przyjęto zasady „przeniesienia sprzedaży kosztów wszystkich kooperantów na moment sprzedaży produktu końcowego”. Nie było takiej potrzeby. Kwoty umów są w tym przypadku znane i możliwe do wyegzekwowania na drodze prawnej i komorniczej.

• W spółce dorazowej, w sytuacji braku „spersonalizowanego” odbiorcy, a zatem braku możliwości prawnego wyegzekwowania kontraktu, muszą być zastosowana rozwiązania księgowe gwarantujące rozłożenie ryzyka. Zatem nie może być zastosowany typowy „łańcuch poddostawców” do księgowej ewidencji zdarzeń gospodarczych, gdyż on – w sensie prawnym – wyklucza rozłożenie ryzyka i przenosi go na podmiot, który dokonuje sprzedaży.

        Nie mogę odpowiadać, za „zwyczajowe” interakcje w jakie będą wchodzili uczestnicy spółek dorazowych. To będzie ich sprawa. Interakcje administracyjne powinny być jednak określone prawnie i przypominam jakie w tym względzie zostały poczynione propozycje.

Więcej…

Akcja rozwija się dobrze. Kontynuujemy procesję po biurach poselskich.