Imperium Cywilizacji Polskiej (7)

Instytucje Cywilizacji Polskiej

Ważną kwestią stanowiącą wyróżnik cywilizacyjny, są instytucje i organizacje życia społecznego charakterystyczne dla danej cywilizacji. To zarówno prawa, jak i  kultywowane obyczaje.

Co można specyficznie w Cywilizacji Polskiej wyróżnić?

–         Rodzina, z równorzędną, acz pozostającą w cieniu, rolą kobiety, co kompensowane jest szacunkiem i atencją kontaktów bezpośrednich. To na tym tle rozwinął się kult maryjny specyficzny dla polskiej pobożności.

–         Wolna Elekcja – wybór króla, jako strażnika praw społecznych i obyczajowych; mediatora w tych dziedzinach, ale pozbawionego samodzielnego kreowania praw.

–         Kościół, wspólnota religijna, jako nauczyciel i interpretator prawa w jego zgodności z Prawami Miłości.

–         Elity (szlachta) – reprezentujące społeczeństwo przy stanowieniu prawa, gdzie przestrzeganie i egzekwowanie prawa jest  ich obowiązkiem i honorem.

Inne instytucje specyficzne cywilizacji polskiej.

Dokonując porównań cywilizacyjnych warto zwrócić uwagę na inne instytucje społeczne stanowiące o polskiej odrębności. Takimi są (były) zapomniane, czy też nieużywane zasady prawne – mir domowy, co skutkowało powstaniem specyficznej formy budownictwa jaką jest dwór polski; infamia i banicja – wskazujące zasadę, że nie ma miejsca w społeczeństwie polskim dla tych, którzy nie chcą przestrzegać Jej praw, czy obecnie traktowany tylko folklorystycznie – kulig.

Specyficzną rolę pełni Wigilia Bożego Narodzenia – zadziwiająca swą odrębnością, bo zwyczajem dzielenia się opłatkiem ze zwierzętami (w Wigilię mówią „ludzkim głosem”), a nawet zwracaniem się do drzew i  roli  – nawiązująca do idei współistnienia i dostrzeganie „bliźniego” w całej otaczającej przyrodzie. .

To także egalitaryzm w prawach rozwoju indywidualnego – zwłaszcza materialnego i przystosowania do pełnienia funkcji publicznych. Ale też instytucje pomocy wzajemnej w sytuacjach trudnych.

Kilka słów o rodzinie…

To najmniejsza i podstawowa komórka społeczeństwa. Zasady jej funkcjonowania rzutują, ale i są obrazem idei cywilizacyjnej.

W rodzinie rolą mężczyzny jest zbudować dom, a kobiety  – ten dom wypełnić.

Polska idea cywilizacyjna opiera się na  zasadzie, którą można określić jako współżycie ludzi równych. Równych w prawach, obowiązkach i odpowiedzialności.

Te zasady są też podstawowe w doktrynie chrześcijańskiej.

W odniesieniu do rodziny przełożeniem jest równorzędne partnerstwo obojga małżonków, ale z zaznaczeniem pełnienia w związku różnych ról.

Bo równorzędne partnerstwo nie oznacza , że w polskich rodzinach obie strony mają obowiązek wykonywania wspólnie, czy też naprzemiennie, tych samych czynności.

Tradycyjnie mężczyzna reprezentował rodzinę wobec świata zewnętrznego; jego też troską było bezpieczeństwo zarówno socjalne jak i ochrona przed czynnikami zewnętrznymi. Kobiecy zakres obowiązków obejmował funkcjonowanie rodziny i dbałość o potomstwo, a także troskę o zdrowie.

Wydaje się, że stanowi to przykład najbardziej funkcjonalnie działającego podziału obowiązków. Wyraźnie zaznaczone działy funkcjonowania – dają poczucie odrębności i pewnej niezależności decyzji.

 Ważne w przypadku nieuchronnych konfliktów – pozwala „schronić się” we własnej domenie. Także przy zaistniałej różnicy poglądów – daje możliwość widzenia celu – trwałości związku, jako funkcji trwania, istotnej dla stabilności psychicznej potomstwa.

To ważna konstatacja. „Wspólne” wykonywanie tych samych obowiązków – przy nawet drobnym konflikcie, rozdziela związek już na tym poziomie.

„Siła” rodziny wynika więc w znacznej mierze z komplementarnego podziału obowiązków. Jest przy tym oczywiste, że „środek ciężkości” tych obowiązków jest przesuwany w zależności od osobistych predyspozycji partnerów. Całość powiązań tworzy sytuację społeczną, gdzie kobiety otaczane są szczególnym szacunkiem.

Prawa kobiet w społeczeństwie polskim zwyczajowo były bliskie prawom męskim, acz wyłączały je z niektórych dziedzin (często uciążliwych) życia. I nawet przy zafałszowaniach w preparowaniu zarzutów, ruchy feministyczne nie są w stanie wykazać istotnych ograniczeń praw kobiet w prawodawstwie polskim.

Warto zwrócić uwagę na aspekt ekonomiczny tego rozwiązania. Otóż wychowanie w rodzinie jest najtańszym sposobem kształtowania potomstwa, zarówno pod względem materialnym, jak społecznym.

Drugim aspektem społecznej ekonomii rodziny jest opieka nad odchodzącym pokoleniem, czyli zabezpieczenie starości.

Trzecim wreszcie – opieka zdrowotna; wszak zawsze pierwszym „lekarzem” i kontrolerem stanu zdrowia dzieci – jest matka. Pomoc zewnętrzna , jeśli jest potrzebna, organizowana jest dopiero po jej wstępnej diagnozie.

Co można dodać na zakończenie?

Chyba tylko przekonanie, że wartości występujące jeszcze w Polsce i przez polskość niesione, dają nadzieję na utworzenie bardziej sprzyjających człowieczej doli struktur organizacyjnych społeczeństw.

Świat w potrzebie takiej idei.

Całość opracowania będzie dostępna na portalu polacy.eu.org

Wykorzystanie tej publikacji w różnych aspektach – tylko za zgodą autora z uwagi na potrzebę uniknięcia zafałszowań idei.

Autor nie rości sobie praw i roszczeń innego typu.

CDN.