Helmut Schoeck

Recenzja książki śp.Helmuta Schoecka „Zawiść” opóźniła się z naturalnej przyczyny: nie mogłem jej szybko przeczytać.

 Nie mogłem z dwóch powodów:
1) Jest to książka poruszająca trudny, skomplikowany problem – w dodatku Autor nie prowadzi jasno swojej myśli
2) Tłumaczenie…
Jasnem było dla mnie, że niejasność spowodowana jest po części przez  tłumacza. Poczatkowo myślałem, że przyczyną jest to, że Autor pisze po niemiecku – a język ten ma skomplikowaną składnię, w dodatku niemieccy autorzy bardzo sprawy komplikują. Np. przekłady dzieł Hegla są arcydziełem niejasności – nie da się ich jasno przełożyć, gdyż oryginał jest niezrozumiały.

Jednak tu jest gorzej: p.Karol Nowacki tłumaczył to z przekładu amerykańskiego – co niemal podwoiło problem. Tłumacz najwyraźniej starał się tłumaczyć w miarę dosłownie – i osiągnął to. Niestety: aż się prosi, by ktoś to na nowo napisał po polsku, własnymi słowami!
Tak więc: tłumaczenie jest wierne i myśl Autora można zrozumieć – wymaga to jednak wysilku i czasu.
Przechodząc do meritum: jest banalnym twierdzenie, że socjalizm to ustrój oparty o zawiść. Autor jednak omawia problem zawiści szeroko i głęboko – w sposób budzacy zastrzeżenia. Co bowiem wspólnego z „zawiścią” ma to, że niektóre angielskie związki zawodowe nie dopuszczają do fachu ludzi z mniejszości etnicznych lub wręcz spoza rodzin swoich członków (jak w Polsce Izby Adwokackie…) – to nie „zawiść” lecz zwykły egoizm; interes…

Zawiść jest bezinteresowna.
Ciekawe są rozważania o kibucach. Autor twierdzi, że kibuce padły m.in. dlatego, że nie można było znaleźć kierowników: żaden kibucnik nie chciał być kierownikiem, bo narażał się na zawiść innych kibucników – i, co więcej, nie miał za to żadnej finansowej kompensaty, a musiał na kierowniczym stanowisku poświęcać na pracę więcej czasu.
Książka ta wymaga tego, by ktoś ją naposal po polsku po raz drugi, bezczelnie zrzynając myśli Autora, a jednocześnie obcinając to, co nien powinno się w niej znaleźć. Bo jest to dzieło dużej klasy – książka na miarę Veblena „Klasy próżniaczej”.
Może ktoś to zrobi…