Czy Business Ethics można uczyć?

Z Cezarym Mechem,Prezesem Agencji Ratingu Społecznego rozmawia Marta Gwizdak

 

 

Posiada Pan bogaty życiorys zawodowy. Pracował Pan m.in. w Polskiej Akademii Nauk, pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, był zastępcą szefa Kancelarii Sejmu, występował Pan także w roli doradcy Prezesa Narodowego Banku Polskiego Sławomira Skrzypka. Teraz jest Pan Prezesem Agencji Ratingu Społecznego. Co spowodowało, że właśnie w tej funkcji postanowił się Pan spełniać?

 

 

Moje doświadczenie zawodowe a także przygotowanie naukowe (studia doktoranckie w IESE) związane jest z szeroko rozumianymi rynkami finansowymi i wyceną instrumentów finansowych. Jako Prezes Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi czyli UNFE przez 4 lata nadzorowałem bardzo istotny segment polskiego rynku kapitałowego. Jako wiceminister finansów i zastępca Szafa Kancelarii Sejmu uczestniczyłem w pracach nad utworzeniem zintegrowanego nadzoru nad rynkiem finansowym, który udało się wprowadzić przed rozpoczęciem kryzysu. Kryzys, którego kolejne odsłony obserwujemy w ciągu ostatnich miesięcy pokazał, że czynniki tradycyjne brane dotychczas pod uwagę przez zarządzających aktywami są już niewystarczające do pełnej oceny emitentów papierów wartościowych w sytuacji dynamicznie zmieniającego się otoczenia w jakim przychodzi im działać. Dotyczy to także metodologii stosowanych przez agencje ratingu kredytowego. Przy ocenie spółek w obecnej sytuacji należy przeanalizować także pozafinansowe aspekty ich działalności co pozwala na ograniczenie ryzyka oraz wychwycenie podmiotów mających większe szanse rozwoju w przyszłości. Doświadczenie zawodowe, jak i przygotowanie teoretyczne spowodowały, że postanowiłem powrócić do pracy na rynku kapitałowym: w agencji ratingu społecznego – działającej na rzecz efektywności rynku kapitałowego w czasie kryzysu.

 

Agencja Ratingu Społecznego czyli … ?

 

Możliwość budowy portfeli inwestycyjnych opartych na efektywności rynku kapitałowego przy wykorzystaniu ratingów etycznych, w celu umożliwienia zarządzającym aktywami inwestowania odpowiedzialnego społecznie i przyciągnięciu na polski rynek kapitałowy inwestorów wykorzystujących w swych decyzjach kryteria odpowiedzialności społecznej.

 

Jaki wpływ na polskie agencje ratingowe ma powstanie Agencji Ratingu Społecznego?

 

Tradycyjne agencje ratingowe nadają ratingi kredytowe, badają czynniki finansowe, my pozafinansowe. Inny też jest nasz model biznesowy. O ile tradycyjne agencje ratingów kredytowych działają na zlecenie emitentów papierów wartościowych, dla nas klientami są zarządzający aktywami w szczególności TFI, PTE, banki, domy maklerskie czy ubezpieczyciele oraz firmy asset management. Nasze oceny dokonywane są wyłącznie w oparciu o informacje publicznie dostępne.

 

Partnerem biznesowym Agencji Ratingu Społecznego jest firma ECPI z Luksemburga. Dlaczego właśnie z nią podjęto współpracę?

ECPI jest wiodącym, niezależnym dostawcą zrównoważonych ratingów i rozwiązań ideksowych. Nasi partnerzy dostarczają inwestorom narzędzia pozwalające na dokonywanie decyzji inwestycyjnych w zgodzie ze społeczną odpowiedzialnością i kryteriami etycznymi.

Ratingi i indeksy ESG ECPI od 1997 roku pomagają inwestorom połączyć wartości, zrównoważenie i nietradycyjne czynniki ryzyka do głównego nurtu ilościowej analizy finansowej.

Dzięki współpracy z ECPI możemy wykorzystać metodologię sprowadzoną na świecie, choć oczywiście dostosowaną do polskich warunków. Zapewnia to dużo wyższą wiarygodność nadawanych przez nas wspólnie ratingów i dokonywanych przez nas ocen.

 

W ramach umowy z luksemburskim partnerem mają Państwo współpracować na terenie całej Europy Środkowej i Wschodniej, czy rozpoczęto już działania w tym zakresie?

 

 

Oczywiście. W wyniku tej współpracy przebadaliśmy spółki wchodzące w skład WIG 20 i WIG40 na GPW w Warszawie. W oparciu o te ratingi powstały 2 indeksy ECPI ESG LIDERS i ECPI ESG POLAND. Zostały także przeanalizowane spółki wchodzące w skład głównych indeksów giełd w Pradze i Budapeszcie i nadano im stosowne ratingi. Na ich podstawie nasz partner opracuje indeksy środkowoeuropejskie uwzględniające na początku Polskę, Czechy i Węgry – skonstruowane w sposób bardzo podobny do indeksów stworzonych dla Polski.

Nasze analizy powinny też pomóc w stworzeniu indeksu paneuropejskiego obejmującego zarówno Europę Zachodnią, jak i Europę Środkową i Wschodnią. Dziś, przy konstrukcji indeksów uznaje się bowiem, że Europę tworzą jedynie rozwinięte gospodarki krajów Europy Zachodniej.

 

Gdyby miał Pan wymienić pięć najważniejszych korzyści płynących ze współpracy Banków Spółdzielczych z Agencją Ratingu Społecznego to …

 

Wykorzystanie informacji pozafinansowych branych przez nas pod uwagę przy ocenie podmiotów pozwala ograniczyć ryzyko. Banki Spółdzielcze wykorzystując nasze know-how nie muszą wyważać otwartych drzwi, lecz od razu mogą uzyskać dostęp do rozwiązań już sprawdzonych. Nie będą też musiały powielać analiz dokonywanych przez nas. Nasza znajomość rynku finansowego pozwoli im także na wykorzystanie naszych produktów, co powinno poprawić ich pozycję konkurencyjną, jest to szczególnie istotne w obecnym kryzysie.

 

Długoterminowo działalność agencji ratingowych oparta jest na zaufaniu. W czasie ostatniego kryzysu można było zaobserwować częste zmiany ocen agencji ratingowych. Gdyby Agencja Ratingu Społecznego funkcjonowała w tamtym okresie także poddała by się podobnemu trendowi?

 

 

Dane naszego partnera ECPI pokazują, że od 2001r. o 70% zredukowali oni ryzyko ratingu inwestycyjnego z wyprzedzeniem wykluczając podmioty zanim popadły one w kłopoty finansowe. Przy czym ich ocena oparta była właśnie na czynnikach pozafinansowych. Zmiany ocen związane są z pojawianiem się informacji dotyczących kwestii środowiskowych, społecznych oraz ładu korporacyjnego.

Najważniejszym celem procesu analizy jest dotarcie do najbardziej wiarygodnych danych i informacji, które są publicznie dostępne.

 

Porównania Ethical Indeks Euro z FTSE Eurytop 300 wskazują, że spółki inwestujące etycznie i odpowiedzialne społecznie osiągają wyższe stopy zwrotu. Dlaczego więc w Polsce obserwujemy tak małe zainteresowanie etycznym inwestowaniem?

 

Na razie w Polsce działają dwa fundusze deklarujące wprost w swoich statutach wykorzystywanie informacji ESG – są to ETYCZNY i ETYCZNY 2 utworzone przez TFI SKOK. Na świecie coraz więcej inwestorów z  tzw. „mainstreamu” rozważa wykorzystanie informacji pozafinansowych w swoich decyzjach inwestycyjnych. Jest to trend nie tylko światowy, ale także zaczyna być widoczny i w Polsce.

Coraz więcej analiz pokazuje bowiem, że wykorzystanie w działalności inwestycyjnej ocen ESG pozwala ograniczać ryzyko inwestycyjne, a także daje szansę na wyższe stopy zwrotu. A skoro tak, to zaczyna to być interesujące narzędzie dla zarządzających aktywami.

 

 

Zapotrzebowanie ze strony inwestorów zagranicznych na etyczne ratingi różni się od zapotrzebowania ze strony polskich inwestorów. Z czego to wynika?

 

Na świecie już około 10% aktywów zarządzanych jest z wykorzystaniem informacji uwzględniających czynniki ESG. Stąd inwestorzy zagraniczni przyzwyczajeni są do korzystania z ratingów ESG, a ich klienci chcą inwestować w fundusze wykorzystujące te informacje. Nasi zarządzający aktywami są dopiero na początku tej drogi, tak jak i ich klienci.

Coraz większe znaczenie zyskuje etyka biznesu zarówno ze względu na wewnętrzne korzyści przedsiębiorstw, jak i zewnętrzną efektywność – przede wszystkim w pozyskiwaniu klientów i partnerów.

Oceny pozafinansowe  pozwalają dokładniej oceniać spółki poprzez eliminowanie dodatkowych czynników ryzyka i podejmowanie racjonalnych decyzji inwestycyjnych. Zatem inwestorzy korzystający z ocen etycznych mają szansę uzyskać przewagę konkurencyjną nad tymi, którzy w swoim procesie decyzyjnym nie biorą tych czynników pod uwagę.

 

 

Klasyczny model agencji ratingowej ogranicza się jedynie do badania ryzyka kredytowego. Czy chcąc określić innowacyjny zasięg badanej działalności taki model jest optymalny?

 

Sadzę , że w obecnej sytuacji kryzysu gospodarczego niezbędne jest uzupełnienie ratingów kredytowych nadawanych przez tradycyjne agencje ratingu kredytowego, także ocenami nadawanymi przez agencje ratingu społecznego. Raport „Financial Markets 2020” sporządzony przez IBM Institute for Business Value ukazuje konieczność restrukturyzacji całej branży zarządzających aktywami. W ten trend wpisuje się także nowe podejście do decyzji inwestycyjnych związane z kwestiami szeroko pojętej społecznej odpowiedzialności biznesu. Czynniki te można analizować opierając się na metodologii ESG, czyli ocenie kwestii związanych ze środowiskiem naturalnym (E od Environmental), zaangażowania społecznego (S od Social) i ładu korporacyjnego (G od Governance).

 

Jak w Pana ocenie wypadł pierwszy rating przygotowany przez zespół analityczny Agencji Ratingu Społecznego dotyczący 60 spółek notowanych na GPW S.A?

 

Jesteśmy bardzo zadowoleni z rezultatów dokonanych przez nas ocen. Sprawdziła się metodologia opracowana przez ECPI – bez istotnych problemów można ja było zastosować do spółek notowanych na GPW w Warszawie.

Nasi analitycy, dzięki dostępowi do informacji publikowanych po polsku (czy ukraińsku w odniesieniu do spółek ukraińskich notowanych na GPW) mogli znacznie lepiej ocenić spółki, niż analitycy opierający się wyłącznie na informacjach dostępnych w języku angielskim.

 

Paolo Sardi – dyrektor naczelny, szef działu sprzedaży międzynarodowej ECPI w jednym z wywiadów podkreślił, że nowa idea ratingu dostarcza nowego zestawu istotnych informacji o spółkach i może pomóc w przyciągnięciu dodatkowych inwestycji ze strony zagranicznych inwestorów. Zdaniem Sardiego dzięki temu polskie przedsiębiorstwa staną się lepiej widoczne. Jakie jest Pana stanowisko w tej kwestii ?

 

Mamy nadzieję, że tak właśnie się stanie. Nasza działalność jest także szansą na większe otwarcie naszego rynku na długoterminowych, stabilnych inwestorów uwzględniających w swoich decyzjach także czynniki ESG.

 

Agencja Ratingu Społecznego jest swoistego rodzaju prekursorem na polskim rynku. Jak będzie wyglądał jej rozwój w najbliższych latach?

 

Zamierzamy być zaufanym dostarczycielem pozafinansowych ocen dla inwestorów. Nasza misja odpowiedzialnego inwestowania wpisuje się w założenia, które stają się bardzo ważne dla biznesu. Stary model inwestowania okazał się niewystarczający, co zaobserwowaliśmy w związku z nadejściem kryzysu i sądzę, że na poważnie należy rozważyć model odpowiedzialnego inwestowania uwzględniającego czynniki ESG.