Bohaterowie Rzeczypospolitej. Generał Władysław Sikorski

GEN WŁADYSŁAW SIKORSKI. ROCZNICA ŚMIERCI.

Premier rządu RP na uchodźstwie i Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1939–1943. Zginął 4 lipca 1943 r. w katastrofie koło Gibraltaru. Razem z Gen Sikorskim w katastrofie samolotu Liberator II AL523, który spadł do morza o godzinie 23:07,16 sekund po wystartowaniu, zginęła jego córka Zofia (według wersji oficjalnej) i szef sztabu Naczelnego Wodza, Tadeusz Klimecki oraz 7 innych osób. Ciała córki i 3 innych osób mających znajdować się na pokładzie nigdy nie odnaleziono.
Sama śmierć Sikorskiego i okoliczności katastrofy, pozostają w sferze spekulacji, czy był to tylko wypadek, czy zaplanowan e zabójstwo. Istnieją bowiem wątpliwości związane z przebiegiem katastrofy.

Władysław Sikorski urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym, w ówczesnym zaborze austriackim (obecnie Podkarpacie). Pochodził ze średnio zamożnej rodziny. Ojciec był organistą i nauczycielem, matka (zwłaszcza po śmierci męża) zajmowała się szyciem i roznosiła przesyłki.

Miał brata Stanisława i 2 siostry: Eugenię i Helenę. W zdobyciu mu wykształcenia pomogli Władysław Jędrzejewicz i Julian Zubczewski, późniejszy teść generała. Przez pewien czas uczęszczał do Seminarium Nauczycielskiego w Rzeszowie.
W 1902 r ukończył Gimnazjum Klasyczne we Lwowie i zdał maturę. Studiował na Politechnice Lwowskiej na Wydziale Inżynierii Dróg i Mostów. Ukończył ją w 1908 r. Po studiach pracował na terenie Galicji m.in. przy pracach regulacyjnych Sanu, a także w przemyśle naftowym.

Władysław Sikorski zetknął się z wojskiem w trakcie studiów, ochotniczo zgłaszając się na roczną służbę wojskową w armii austriackiej. W trakcie edukacji wojskowej uzyskał dyplom oficera i został podporucznikiem rezerwy.
Na początku XX w zaangażował się również w ruchy niepodległościowe i działalność polityczną. Był związany między innymi z Polską Partią Socjalistyczną czy Polskim Stronnictwem Postępowym. Poznał wówczas m.in. Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego.

W trakcie I wojny światowej Sikorski walczył po stronie Austrii. Był również jednym z twórców Legionów Polskich na tamtych terenach, zajmował się m.in. rekrutacją nowych żołnierzy do korpusu.
W 1916 r. doszło do konfliktu między Piłsudskim a Sikorskim, dotyczącym stopnia współpracy z Austro-Węgrami i działań niepodległościowych. W wyniku różnych zawirowań Władysław przez pewien czas przebywał w więzieniu, oskarżony o zdradę stanu. W 1918 r. po wyjściu na wolność zaangażowany był w tworzenie Wojska Polskiego na terenie Galicji.
Umiejętności dowódcze Sikorskiego ujawniły się w pełni w trakcie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. Dowodził wtedy 5 Armią, która skutecznie utrzymała front i ostatecznie przyczyniła się do pokonania Bolszewików. Rok 1920 był też dla Władysława Sikorskiego czasem nominacji generalskiej.

W II Rzeczpospolitej Sikorski pracował jako polityk. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza 16 grudnia 1922 r. został premierem i ministrem spraw wewnętrznych.Następnie piastował urząd Generalnego Inspektora Piechoty, a w rządzie Władysława Grabskiego był przez pewien czas ministrem spraw wojskowych. Wchodził również w skład Rady Wojennej. Końcem 1925 r. Sikorski został dowódcą Okręgu Korpusu VI we Lwowie. Po przewrocie majowym z 1926 r. zachował neutralność, jednak jego polityczni przeciwnicy, którzy doszli wówczas do władzy pozbawili go stanowiska dowódczego dwa lata później.

Generał mimo czynnej służby wojskowej pozostawał bez przydziału do jednostki aż do września 1939 r.Po odsunięciu od władzy przez pewien czas przebywał za granicą, pisał publikacje na temat wojskowości i perspektywy wybuchu nowej wojny.
Mimo starań w trakcie kampanii wrześniowej nie otrzymał przydziału frontowego. W połowie września przedostał się do Rumunii, a stamtąd dalej na zachód, aż dotarł do Paryża.
Otrzymał, w zastępstwie za marszałka Rydza-Śmigłego, zadanie formowania Polskich Sił Zbrojnych. Pod koniec września został również mianowany na premiera RP i ministra spraw wojskowych. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie początkowo stacjonował we Francji, po jej kapitulacji w czerwcu 1940 r., ewakuował się do Wielkiej Brytanii. W 1941 r. generał dążył do odbudowy stosunków dyplomatycznych z ZSRR. Pakt znany potem jako układ Sikorski-Majski zakładał (bez powodzenia) odzyskanie granic kraju sprzed 17 września 1939 r. oraz poprawę bytu Polaków przebywających na okupowanych terenach.

Dzięki układowi z ZSRR udało się ocalić 114 tys. ludzi (w tym 30 tys. cywilów), tworzących później tzw. Armię Andersa, czyli Polskie Siły Zbrojne w ZSRR.W 1909 r. ożenił się z Heleną Zubczewską. Mieli córkę Zofię, która w trakcie wojny była bliskim współpracownikiem ojca. Prywatnie generał wyróżniał się z swoim wyglądem zewnętrznym i postawą. Był ceniony zarówno przez przyjaciół, jak i przeciwników za swoją pracowitość, inteligencję i energię. W trudnych chwilach potrafił być stanowczy i zdecydowany. Krytykowano go jednak za zbytnie zaufanie do najbliższych i otaczanie się niewłaściwymi ludźmi.

ZAMACH CZY KATASTROFA?
Leciał liberatorem przebudowanym na salonkę dla VIP-ów. Maszynę prowadził doskonały czeski pilot, kapitan Eduard Prchal. Tamtej nocy także bez problemu poderwał samolot, który 16 sekund później runął z wysokości około 100 m do morza.
Na lotnisku ogłoszono alarm. Zapalono reflektory oświetlające tonącą przez osiem minut maszynę. Z portu wypłynęły ratownicze motorówki. Zanim dotarły na miejsce katastrofy, liberator leżał na dnie podwoziem do góry. Na falach w kamizelce ratunkowej unosił się tylko pilot. Wszyscy pasażerowie i reszta załogi zginęli.Z wraku wydobyto jedynie zwłoki Sikorskiego i 5 innych osób. Większości ofiar, także córki generała, jego osobistej szyfrantki Zofii Leśniowskiej (z przypiętą do przegubu torbą tajnych dokumentów), nigdy nie odnaleziono. Generał zginął w katastrofie lotniczej na Gibraltarze 4 lipca 1943 r. Sama śmierć Sikorskiego, jak i okoliczności katastrofy, pozostają w sferze spekulacji, czy był to tylko wypadek, czy zaplanowane zabójstwo. Istnieją bowiem wątpliwości związane z przebiegiem katastrofy.

Przykładowo, jeden z pilotów założył na ten rejs kamizelkę ratunkową, której nigdy wcześniej nie używał. Jego zeznania nie pokrywają się też z ustaleniami śledczych. Podobne kontrowersje budzi fakt zaginięcia córki generała, która również miała znajdować się na pokładzie samolotu. W późniejszym czasie przeprowadzano badania dotyczące np. trajektorii lotu maszyny, które wykluczyły oficjalną wersję, jaką przedstawili Brytyjczycy po katastrofie.
Nie wykluczono jednak jednoznacznie, czy doszło do sabotażu samej maszyny. Bezpośrednio po katastrofie nie przeprowadzono sekcji zwłok, jedynie je sfotografowano. 4 lipca 1943 r o godz 23:07. Trumnę z ciałem gen. Sikorskiego przewieziono na pokładzie ORP ,,Orkan”. ,,Niszczyciel ruszył 8 lipca z Gibraltaru. Ciało Naczelnego Wodza zostało przewiezione do Portsmouth w Wielkiej Brytanii. Nastrój był ponury. Na twarzach nie było uśmiechów, nie słychać było dosadnych określeń marynarskich. Nic nie było takie, jak zawsze.

Wszyscy, którzy mogli, zbierali się wokół radiostacji, by słuchać nowych informacji o katastrofie – wspominał kpt. Witold Poray-Wojciechowski, marynarz na ORP ,,Orkan”.Transport ciała na pokładzie okrętu był wydarzeniem niezwykłym także ze względu na marynarski przesąd. Przewożenie trumny odczytywano jako zły omen, zmarłych należało oddawać falom.Dlatego kapitan ,,Orkana”, Stanisław Hryniewiecki, nie zgodził się na zabranie trumien z ciałami pozostałych ofiar katastrofy. Uroczystości żałobne odbyły się w Katedrze Westminsterskiej w Londynie. Wieczorem 13 września 1993 r. zwłoki poległego gen. Sikorskiego zostały ekshumowane. Zgodnie z brytyjskimi przepisami wydobycie trumny nastąpiło po zmierzchu. W trakcie prac ekshumacyjnych było obecnych około dwudziestu osób, m.in. konsul RP oraz mecenas Andrzej Kamieniecki, który 50 lat wcześniej zapieczętował trumnę. Całą procedurę udokumentowano fotograficznie i filmowo. Dziś materiały te znajdują się w archiwach Kancelarii Prezydenta RP.

Jedną z najbardziej kontrowersyjnych kwestii związanych z pierwszym pogrzebem gen. Sikorskiego jest pochowanie go bez munduru generalskiego. Ciało złożono do trumny, tak jak zostało odnalezione we wraku samolotu, w koszulce i spodenkach oraz zawinięte w koc. Po wejściu na pokład gen. Sikorski bowiem rozebrał się, ponieważ chciał zasnąć. Fakt ten przez wiele lat był jednym z elementów teorii na temat zamordowania Sikorskiego przed wejściem do samolotu, a następnie upozorowania katastrofy lotniczej.

POGRZEB GEN. SIKORSKIEGO OSTATNIE POŻEGNANIE NACZELNEGO WODZA
50 lat później, staraniem polskich władz, szczątki Władysława Sikorskiego zostały sprowadzone do kraju. Sekcja i dokładne przebadanie zwłok odbyło się dopiero w listopadzie 2008 r., dzięki działaniom Instytutu Pamięci Narodowej.
Prochy generała przetransportowano do Warszawy. 16 września 1993 r trumnę przywieziono do Krakowa, gdzie odbyły się dwudniowe uroczystości żałobne. Przez całą noc i poranek trumna spoczywała w Bazylice Mariackiej.
W asyście warty honorowej Wojska Polskiego oraz harcerzy hołd gen. Sikorskiemu składały liczne delegacje organizacji społecznych, politycznych i kombatanckich. Przybyły także tysiące osób prywatnych z całej Polski. Kolejka oczekujących ciągnęła się do pobliskiego kościoła św. Wojciecha. Po godz. 10. 00 trumnę wyniesiono z bazyliki i umieszczono na lawecie armatniej. Rozległy się hejnał mariacki i sygnał Wojska Polskiego.

W ostatniej drodze gen. Sikorskiemu towarzyszyły kompania i orkiestra reprezentacyjna Wojska Polskiego. Później kondukt żałobny skierował się w stronę Wawelu.
W kondukcie prowadzonym przez prymasa Polski kard. Józefa Glempa i metropolitę krakowskiego kard. Franciszka Macharskiego szli prezydent Lech Wałęsa, premier Hanna Suchocka, małżonek brytyjskiej królowej Elżbiety II książę Edynburga Filip, marszałek Sejmu Wiesław Chrzanowski, ostatni prezydent Rzeczypospolitej na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, krewni Sikorskiego, generalicja, przedstawiciele rządu, politycy, duchowieństwo, kombatanci, rektorzy wyższych uczelni i tysiące innych przybyłych. W uroczystościach brał również udział jeden z ostatnich żyjących polityków władz RP z okresu II wojny światowej Adam Bień. Jako członek konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego „Roch” był zastępcą Delegata Rządu na Kraj w randze ministra w rządzie premiera Sikorskiego oraz członkiem Krajowej Rady Ministrów. Był jednym z oskarżonych w tzw. procesie szesnastu. Sowieckie więzienie opuścił w 1949 r. Zmarł w 1998 r.
Na wzgórzu wawelskim trumnę złożono na ustawionym na dziedzińcu katafalku obitym czerwonym suknem, ozdobionym orłem według wzoru z czasów Królestwa Polskiego oraz dwoma skrzyżowanymi szablami oficerskimi z okresu międzywojennego.

Na poduszkach spoczęły najważniejsze odznaczenia Naczelnego Wodza, m.in. Order Orła Białego i Krzyż Virtuti Militari. Wartę honorową zaciągnęli żołnierze wszystkich ówczesnych rodzajów sił zbrojnych.
Złożenie trumny w krypcie św. Leonarda odbyło się przy dźwiękach dzwonu Zygmunta i 12 salwach z 8 dział. Modlitwę odmówił kard. Macharski.
Na sarkofagu, w którym spoczęła trumna, kwiaty złożyli prezydent Wałęsa, premier Suchocka i książę Filip. Biało-czerwona flaga, która wtedy przykrywała trumnę gen. Sikorskiego, znajduje się dziś w zbiorach Muzeum Katedralnego.
Tajemnicy katastrofy nie udało się rozwiązać do dziś. Więcej światła na tę sprawę rzuciłyby akta znajdujące się w archiwum brytyjskim, jednak ich odtajnienie będzie możliwe najszybciej dopiero w 2033 r.
.
ORDERY I ODZNACZENIA
– Order Orła Białego (pośmiertnie, 14 lipca 1943)
– Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari nr 11 (19 grudnia 1923)
– Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (15 marca 1921)
– Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)
– Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (29 grudnia 1921)
– Krzyż Niepodległości
– Order Krzyża Grunwaldu I klasy (pośmiertnie, 2 lipca 1946)
– Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
– Złoty Krzyż Zasługi
– Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej (3 marca 1926)
– Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
– Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
– Wielki Oficer Orderu Leopolda (Belgia)
– Krzyż Wielki Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)
– Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1914–1918 (Czechosłowacja)
– Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 (Czechosłowacja)
– Order Krzyża Wolności I i II klasy (Estonia)
– Wielka Wstęga Orderu Legii Honorowej (30 grudnia 1924)
– Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej(28 maja 1921)
– Krzyż Wojenny (Norwegia, pośmiertnie, sierpień 1943)
– Wielki Oficer Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 1928)
– Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia)
– Komandor 1 Klasy Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia, 1922)
– Wielka Wstęga Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia)
– Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii (Rumunia)
– Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)
– Krzyż Wielki Orderu św. Sawy (Jugosławia) – 1924
– Krzyż Wielki Orderu Orła Białego (Jugosławia)
– Krzyż Wielki Orderu Korony Włoch (Włochy)
– Wielka Wstęga Orderu Orła Azteckiego (Meksyk, 1942)
– Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913 (Austro-Węgry)
– Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną (Austro-Węgry)

Cześć i Chwała Bohaterom
———————————-
https://ciekawostkihistoryczne…(link is external)
https://warhist.pl/biografie/w…(link is external)
https://www.mowiawieki.pl/inde…(link is external)
https://dzieje.pl/tag/katastro…(link is external)
https://warhist.pl/…/zamach-…(link is external)