Malował polską wieś. Z pasją i sentymentem. Urodził się na wsi, a ona była dla niego świętością.
„Artysta ów zaklął w swoim malarstwie tajemnicę polskości” – pisał historyk sztuki Maciej Masłowski. Artystą tym był JÓZEF CHEŁMOŃSKI.
Józef Chełmoński urodził się 7 listopada 1849 roku we wsi Boczki niedaleko Łowicza w skromnej rodzinie ziemiańskiej. Tu spędził lata dzieciństwa. Malarstwo studiował w warszawskiej szkole Gersona.
Uwielbiał malować konie, dzikie polskie pola i lasy, a przede wszystkim życie wiejskie. Obrazy wsi były tęsknotą za sielankowym dzieciństwem. Życie dorosłe przyniosło Chełmońskiemu wiele rozczarowań.
Artysta miał niesamowitą pamięć fotograficzną. Znaczna część obrazów powstała na obczyźnie (Monachium, Paryż). Chełmoński malował z pamięci – epizody z powstań, życie codzienne polskich chłopów, polskie pola, stawy, krzyże na rozstajach dróg, żurawie, bociany…..
Powstańcy na postoju, 1875. Olej na płótnie. Własność prywatna.
Epizod z powstania, 1863, 1884-1885. Olej na płótnie. 45 x 81 cm. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Modlitwa przed bitwą. Racławice, 1906. Olej na płótnie. 172 x 244 cm. Muzeum Narodowe we Wrocławiu.
Przed karczmą-Pejzaż jesienny, 1882. Olej na płótnie. 70,8 x 130,6 cm. Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy.
Sobota na folwarku, 1869. Olej na płótnie. 53 x 67 cm. Muzeum Narodowe, Warszawa
Zaloty, 1887. Olej na płótnie. 54 x 86 cm. Własność prywatna.
Sielanka, 1885. Olej na płótnie. 71 x 117 cm. The Bowers Museum, Santa Ana (Kalifornia), USA.
Bociany, 1900. Olej na płótnie. 150,7 x 198,3 cm. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Jesień, 1897. Olej na płótnie. 95 x 124 cm. Muzeum Narodowe w Poznaniu.
Burza, 1896. Olej na płótnie. 107 x 163 cm. Muzeum Narodowe w Krakowie.
W ogródku, 1869. Olej na płótnie. 53,5 x 44,5 cm. Muzeum Sztuki, Łódź.
Wieczór na Polesiu, 1909. Olej na płótnie. 128 x 104,5 cm. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Pastuszkowie przy ognisku, 1895-1900. Olej na płótnie. 52 x 68,5 cm. Własność prywatna, sprzedane -02.06.1996, cena -27 306 USD
Jarmark na Kresach, 1883, olej na płótnie, 56,5 x 92 cm. Własność prywatna, sprzedaż -22.03.2009, cena -182 926 USD (rekord cenowy)
Noc księzycowa, 1877. Olej na płótnie. 76,5 x 145 cm. Własność prywatna.
Droga w lesie, 1887. Olej na płótnie. 59 x 81 cm. Muzeum Narodowe w Krakowie.
Droga w polu, 1889. Olej na płótnie. 45,5 x 55 cm. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Dworek w Kuklówce, Po 1889. Olej na płótnie naklejonym na tekturę. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Zima. Dworek o zmierzchu, 1906-1907. Olej na płótnie. 64 x 97,8 cm. Muzeum Śląskie w Katowicach.
Zachód słońca-Jeziora Świteź, 1898. Olej na płótnie. 116,5 x 212 cm. Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
Koncert żab, 1890. Olej na płótnie. 60,6 x 101,8 cm. Własność prywatna.
Świt. Królestwo ptaków, 1906. Olej na płótnie. 91.5 x 149 cm. Własność prywatna, sprzedaż -19.10.1997, cena -86 257 USD
Krzyż, 1905. Olej na płótnie. 79 x 122 cm. Muzeum Mazowieckie w Płocku.
Kurka wodna, 1894. Olej na płótnie. 133 x 198,5 cm. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Czwórka, 1881. Olej na płótnie. 275 x 660 cm. Muzeum Narodowe w Krakowie.