HENRYK ANDRZEJ GAERTNER LWOWIANIN LEKARZ HISTORYK MUZYK

PROFESOR MEDYCYNY LWOWIANIN HISTORYK MUZYK HENRYK ANDRZEJ GAERTNER

ALEKSANDER SZUMAŃSKI

HENRYK ANDRZEJ GAERTNER LWOWIANIN LEKARZ

                         HISTORYK MUZYK

Profesor Henryk Gaertner lekarz, historyk i muzyk urodził się 23 marca 1922 roku w Lublinie. Ojciec Henryk Karol, wywodzący się z krakowskiej rodziny prawniczej, był profesorem filologii polskiej. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. Był też zamiłowanym muzykiem – uczniem Józefa Śliwińskiego, Lalewicza i Egona Petri. Matka, Anna Bachleda Curuś, absolwentka polonistyki UJ, pochodziła ze znanego, liczącego ponad cztery stulecia, góralskiego rodu.

– Chciałem być dobrym lekarzem i porządnym człowiekiem i mam nadzieję, że mi się to udało – mówi prof. Henryk Gaertner, który w marcu 2012 r. obchodził jubileusz dziewięćdziesięciolecia urodzin.

"Harmonia i siła są w nas, gdy nasze myślenie i działanie stanowią jedność" – podkreśla Profesor, przywołując słowa swojego mistrza Alberta Schweitzera – muzyka, teologa, filozofa i lekarza.

 Podczas uroczystości jubileuszowej, w Domu Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego przy ul. Radziwiłłowskiej, dostojny Jubilat obdarowany został szczególnymi wyróżnieniami: otrzymał Medal 600-lecia odnowienia UJ, profesor Maria Rybakowa wręczyła mu dyplom i medal założyciela Towarzystwa Lekarskiego – Aleksandra Kremera, a dyrektor Andrzej Kosiniak-Kamysz – medal Józefa Dietla. Do kwiatów i najlepszych życzeń od licznie zgromadzonych na uroczystości gości swój wyjątkowy prezent dodała też prof. Kaja Danczowska – zaprezentowała bowiem trzy utwory Kreislera: "Cierpienia miłosne", "Kaprys wiedeński" i "Walc" oraz "Kujawiaka" Wieniawskiego.

Szkołę podstawową i gimnazjum Henryk Gaertner ukończył we Lwowie. Do liceum natomiast uczęszczał już w Krakowie. Po zdaniu egzaminu maturalnego, w 1939 roku, wahał się z wyborem kierunku studiów, ale ostatecznie wpisał się na Wydział Lekarski UJ. Studiów jednak rozpocząć nie zdołał. Plany pokrzyżował wybuch drugiej wojny światowej.

6 listopada 1939 roku, podczas słynnej Sonderaktion Krakau, tylko szczęśliwy zbieg okoliczności sprawił, że uniknął aresztowania. Podczas wojny pracował w Zakopanem jako sprzedawca, księgowy i portier hotelu.

W 1942 roku został aresztowany przez Gestapo i tylko dzięki interwencji przyjaciela rodziny prof. Rudolfa Weigla udało się go uwolnić. Po powrocie do Krakowa został zatrudniony jako laborant i karmiciel wszy w instytucie przeciwtyfusowym przy ul. Czystej. Równocześnie rozpoczął studia na tajnym wydziale lekarskim UJ.

Absolutorium uzyskał w 1948 roku, a trzy lata później dyplom lekarza i doktorat medycyny na Klinice Hematologicznej u prof. Aleksandrowicza. Podtrzymując tradycje rodzinne niemal równocześnie rozpoczął studia muzykologiczne na UJ. I choć prawdziwym wyzwaniem dla pełnego energii i zaangażowania prof. Gaertnera stała się medycyna – muzyka zawsze była tuż obok. Stała się tematem zainteresowań medycznych Profesora – zajmował się wykorzystywaniem jej w terapii, m.in. przy uśmierzaniu bólu.

Znajomość czterech języków obcych umożliwiła Profesorowi Gaertnerowi studiowanie na uczelniach zagranicznych. W latach 1960-61, jako stypendysta Fundacji Rockefellera, przebywał na Uniwersytecie w Milwaukee, kształcił się także w Paryżu u prof. prof.: Jeana Barnarda i Jacquesa Caëna oraz w Republice Federalnej Niemiec. Pozostając w bliskich związkach z uczelnią, a zwłaszcza z Kliniką Chorób Wewnętrznych i Kliniką Hematologii, w 1971 roku doc. Henryk Gaertner objął stanowisko ordynatora Oddziału Chorób Wewnętrznych w Szpitalu oo. Bonifratrów, noszącym wówczas nazwę Szpitala Miejskiego im. Edmunda Biernackiego.

W tym czasie obszarem jego inspiracji naukowej stała się filozofia i historia medycyny. W 1975 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a 12 lat później tytuł profesora zwyczajnego. W 1981 roku jego Oddział przeniesiono do Szpitala im. J. Dietla – po trzech latach nadano mu rangę uniwersyteckiej Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Medycyny Wsi. Na stanowisku kierownika tej właśnie Katedry prof. Gaertner pozostał do chwili przejścia na emeryturę, czyli do 1994 roku. Lista prac naukowych Profesora – publikowanych zarówno w kraju jak i zagranicą – skryptów, monografii, podręczników jest bardzo długa. Należy jednak zaznaczyć, że przedmiotem szczególnych zainteresowań cieszyła się hematologia (Krzepniecie krwi. Fizjologia i patologia układu hemostatycznego, Krzepniecie krwi i diagnostyka laboratoryjna jego zaburzeń, Hemostaza i krzepniecie krwi. Fizjologia i biochemia itd.). Mistrzem Profesora pozostał prof. Julian Aleksandrowicz.

Inne zainteresowania dotyczyły medycyny wsi i organizacji służby zdrowia, historii, etyki i filozofii medycyny. Ostatnio wydana książeczka autorstwa prof. Gaertnera nosi tytuł „U źródeł medycyny starożytnych Indii”. – Joga, akupunktura, medycyna chińska czy indyjska – wszędzie tkwią pewne nieznane do końca nauce pierwiastki – podkreśla Profesor. – A w leczeniu pod uwagę powinno brać się wszystko to, co przynosi pacjentowi ulgę.

Prof. Henryk  Gaertner jest członkiem wielu krajowych i zagranicznych towarzystw ogólnolekarskich, specjalistycznych i kulturalno-oświatowych m.in. Towarzystwa Internistów Polskich, Polskiego Towarzystwa Edukacji Psychosomatycznej, Stowarzyszenia Lekarzy Homeopatów, Polskiego Towarzystwa Psychosomatycznego.

Uczestniczy w trzech komisjach PAN (jest założycielem i przewodniczącym Komisji Historii i Filozofii Medycyny, PAU (Komisja Historii Nauk), Polskiej Akademii Medycyny oraz Światowej Akademii Medycyny im. A. Schweitzera.

Członek honorowy Haute Académie Internationale de Lutéce, Académie Européenne des Arts, Club des Intellectuels Français, i wielu innych. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, medalami Gloria Medicinae, Medicus Magnus.

Na Uniwersytecie Jagiellońskim uroczyście obchodzono odnowienie, po pięćdziesięciu latach, doktoratu profesora Henryka Gaertnera, który za swe osiągnięcia w czasie obchodów 20-lecia Szpitala im. J. Dietla otrzymał też honorowy Medal W. Witosa.

W ostatnio wydanej książce „Rodzinne rodowody i wspomnienia” Profesor opisując swoje bogate naukowe życie nadaje jej rytm: „prawdziwym życiem człowieka jest to, że żyje on w myślach innych ludzi”( Józef Conrad Korzeniowski).

Szczęśliwe lwowskie dzieciństwo Profesora i jego brata Włodzimierza precyzyjnie opisane w jego książce „Rodzinne rodowody i wspomnienia” po raz następny w historii opisu wielkich lwowian przypomina Profesora Henryka Andrzeja Gaertnera.

                                                                                  Aleksander Szumański

Literatura:

Rita Pagacz-Moczarska „Alma Mater”

Henryk Andrzej Gaertner „Rodzinne rodowody i wspomnienia”