Wolna wola, czyli co musisz robić

Biblia mówi, że Bóg stworzył człowieka na swój ‛obraz i podobieństwo’, a jednym z przymiotów samego Boga jest swoboda wyboru. Podejmujemy samodzielne decyzje jako indywidua ale również zawieramy kompromisy na wszelkich szczeblach życia społecznego zaczynając od Rodziny. Związek dwóch osób nie przetrwa bez wzajemnych ustępstw. Boża ‘swoboda wyboru’ determinuje, mniej lub bardziej, ich świadome zawieranie, gdyż jest z definicji wpisana w „wybór”. Możemy ale nie musimy. Sprawa dosyć oczywista.

Klasyczna sprawy wyboru to przerywanie ciąży, który można sprowadzić do wizji dwóch ginekologów, profesorów Chazana i Dębskiego. Oboje uważają, że aborcja jest złem ale pierwszy z nich prezentuje stanowisko iż ciąży nigdy nie można przerwać, drugi mówi o tzw. mniejszym ‘żle” czyli przypadkach które uzasadniają jej zastosowanie. Stanowisko prof. Dębskiego zgodne jest z przepisami prawa, natomiast prof. Chazan aborcji nie wykonuje w żadnym wypadku, nawet jeżeli jest uzasadniona względami zdrowotnymi matki  i również nie podaje informacji gdzie jej można dokonać. Stanowisko pryncypialne odwołujące się do klauzuli własnego sumienia i zgodne z nakazami kościelnymi lecz nie uwzględniające medycznej sytuacji zagrożenia zdrowia. Prof. Dębski nie zajmuje pryncypialnego pod każdym względem stanowiska lecz aborcji u Alicji Tysiąc podjąć się nie chciał. Według niego nie była uzasadniona względami lekarskimi.

Dwa światy pojęciowe. ‘Konflikt’ własnego sumienia a właściwie wolna wola lekarza decyduje, lub może decydować, o cierpieniu matki i dziecka w wypadku, kiedy szokujące zdjęcia zdeformowanego płodu są zbyt drastyczne aby pokazywać je telewidzom. Przykazanie ‘nie zabijaj’ jest stawiane ponad lekarskie fakty: „To jest dziecko, które nie ma połowy głowy, ma mózg na wierzchu, ma wiszącą gałkę oczną, ma rozszczep całej twarzy, nie ma mózgu w środku”.Własna’ wolna wola’ lekarza ma zadecydować co matka musi robić, jej wola jako dającej nowe życie, jakiekolwiek ono będzie dla dziecka, nie ma znaczenia. Ktoś za nią zdecydował, podjął decyzję zgodną z własnym sumieniem i nie dopuszcza innego, medycznego rozwiązania czyli Po Prostu aborcji. Wolna wola silniejszego? Znającego prawdę? Liczącego się z własnymi przekonaniami ale czy również w jakimś stopniu z uczuciami osób, którym ma pomagać?

Polskie prawo nie dopuszcza aborcji. Zezwala na odstępstwa od reguły ochrony poczętego życia w ściśle określonych i nielicznych wypadkach. Po medycznych konsultacjach, szczegółowych badaniach i wydanych pozwoleniach. Tak jak w większości krajów na świecie jest osiągniętym kompromisem wielu grup społecznych. Rozwiązaniem nie idealnym, gdyż takie w realnym świecie się nie zdarzają, ale akceptującym najważniejsze punkty widzenia. I Kościoła i osób niewierzących. Pozwala na ochronę życia ale również na reagowanie na jego zagrożenia. Mogą być interpretacyjne polemiki ale osiągnięty consensus pozwala i na uwzględnienie własnych, światopoglądowych przekonań jak również na liczenie się z innymi opiniami zgodnymi z obowiązującym prawem. Reguła ‘wolnej woli’ jest zachowana.

Dyskusje na temat decyzji prof. Chazara odmawiającego skierowania do ginekologów reprezentujących inne niż On światopoglądy, nie mówiąc zresztą o prawie do „second opinion” przynależącym każdemu pacjentowi, będą jeszcze długo powodować zacięte polemiki. Nie da się ich uciszyć gdyż aborcje będą zawsze skrajnymi przypadkami związanymi z naturą człowieka, jego rozrodczością i sposobami w jaki do niej się odnosi, będą związane z tematem środków antykoncepcyjnych czy uświadamiania seksualnego. Będą powodowały konflikty, głównie między Kościołem a niewierzącymi ale również w jego łonie.

Konfliktów nie da się wyciszyć, gdyż świat zmienia się w tempie na jaki człowiek jest coraz mniej przygotowany a pojawiające się egzystencjonalne pytania związane z ciągle rozwijającą się technologią, również medyczną, nie dają czasu na ich gruntowne przemyślenie.

Pytanie czy ‘wolna wola’ człowieka jest decydującym czynnikiem w rozwiązywaniu konfliktów czy raczej jej pogodzenie z szeroko rozumianym „dobrem społecznym” pozostanie zawsze aktualne.