Opis
Skrzyp polny jest rośliną wieloletnią o rozbudowanym, wielopoziomowym systemie podziemnych rozłogów i kłączy. Przez co traktowany jest jako chwast, którego zwalczanie przysparza wielu problemów.
Roślina wczesną wiosną wytwarza bezlistne pędy zarodnikowe osiągające do 25 centymetrów wysokości. Mają one barwę piaskową lub brunatną i zwieńczone są jajowatym kłosem. Z punktu widzenia ziołolecznictwa są bezużyteczne.
Gdy kłosy wypuszczą zarodniki zasychają ustępując miejsca nowemu, zielonemu pędowi letniemu. Osiąga on nawet 40 centymetrów wysokości, jest rozgałęziony okółkowo a swoim wyglądem przypomina miniaturową choinkę. Z powodu znacznej zawartości krzemionki jest kruchy i szorstki, a podczas zgniatania skrzypi (stąd nazwa tej rośliny).
Znanych jest ponad 50 gatunków skrzypów, niektóre z nich są trujące, a tylko skrzyp polny wykorzystywany jest w fitoterapii. Dlatego dla początkowych zbieraczy ziół kluczowym jest nauczenie się odróżniania skrzypu polnego od innych. Pomyłka w najlepszym przypadku kończy się zanieczyszczeniem surowca i wyrzuceniem całych zbiorów.
Tylko skrzyp polny i skrzyp olbrzymi (trujący!) wytwarzają najpierw pęd zarodnikowy. Skrzyp olbrzymi jednak jest znacznie większy od swojego kuzyna (dochodzi do metra wysokości) i rośnie głównie w wilgotnych lasach. Pęd zarodnikowe u obu usychają.
Pędy zarodnikowe skrzypu leśnego i łąkowego (nie mylić z polnym!) zazieleniają się po wysianiu zarodników, wytwarzają długie, delikatne, zwisające okółkowe rozgałęzienia.
Pozostałe rodzaje skrzypów wytwarzają oba rodzaje pędów w tym samym czasie.
Uprawa
Skrzyp polny występuje na całym świecie w strefach podzwrotnikowych i umiarkowanych. W Polsce jest rośliną pospolitą, porastającą zakwaszone gleby. Bez problemu można go spotkać na polach, nieużytkach, łąkach, w rowach i nad brzegami rzek.
Surowcem zielarskim jest ziele skrzypu polnego zebrane w pogodne dni od czerwca do sierpnia. Zbiera się jedynie zieloną, górną część dobrze rozwiniętych pędów pozostawiając brunatną, dolną część pędu. Na zebranych roślinach nie powinno być rosy, ponieważ podczas suszenia zaczernieją.
„Choinki” skrzypu można suszyć rozłożone cienką warstwą w suszarniach naturalnych. Nie należy ich jednak wystawiać na ekspozycję promieni słonecznych, ponieważ utracą swoją barwę.
W ogrzewanej suszarni (do 40 stopni Celsjusza) zioło schnie bardzo szybko, ale łatwo się kruszy.
Pełnowartościowy surowiec zachowuje swoją zieloną barwę. Niedopuszczalne są jednak zanieczyszczenia innymi roślinami oraz innymi gatunkami skrzypu.
Podstawowe substancje czynne
Ziele skrzypu polnego obfituje w sole mineralne, a zwłaszcza w związki krzemu(6-10%) z czego 20% to rozpuszczalna w wodzie krzemionka. Zawierają one również flawonoidy, kwasy organiczne, saponiny, fitosterole i garbniki. Jest także źródłem witaminy C, karotenoidów i soli potasu.
Działanie i zastosowanie
Ziołolecznictwo ludowe wykorzystywało ziele skrzypu polnego do leczenia krwotoków z narządów wewnętrznych i chorób dróg moczowych. Płukanki ze skrzypu poprawiały stan włosów i zapobiegały ich wypadaniu.
Obecnie wiadomo, że uszczelnia naczynia krwionośne i poprawia krzepliwość krwi. Przyśpiesza przemianę materii i pomaga pozbyć się zanieczyszczeń z organizmu poprzez działanie moczopędne. Na organizm wywiera wpływ wzmacniający, przeciwzapalny i przeciwbakteryjny. Łagodzi bóle reumatyczne i przyśpiesza gojenie się ran.
Tabletki na poprawę stanu włosów i paznokci dostępne w każdej aptece często w swoim składzie zawierają skrzyp polny.
Napar ze skrzypu polnego
Do szklanki wrzątku wsypać łyżkę ziela i odstawić pod przykryciem na 15 minut. Następnie przecedzić.
Napar spożywa się 3 razy dziennie w przypadku dolegliwości związanych z nietrzymaniem moczu i przerostem gruczołu krokowego, a także w czasie leczenia zapalenia dróg moczowych. Przyśpiesza również gojenie się ran i pomaga w leczeniu hemoroidów.
Odwar z ziela skrzypu
Do 0,5 litra ciepłej wody wsypuje się dwie łyżki ziela skrzypu polnego, a następnie gotuje się przez 15 minut. Po tym czasie odwar ściąga się z palnika, odstawia na 10 minut i przecedza.
Odwar spożywany jest po pół szklanki 3 razy dziennie w celu poprawienia przemiany materii i pobudzenia ustroju do produkcji moczu. W celu zapobieżenia krwotokom dawkę zwiększa się dwukrotnie (po szklance 3 razy dziennie). W przypadku gruźlicy lub krwotoków płucnych odwar przygotowuje się nieco mocniejszy (z 3 łyżek ziela) i spożywa się po kilka łyków przez cały dzień.
Kąpiel z skrzypem polnym
Kąpiel z wyciągiem ze skrzypu polnego przynosi ulgę w trakcie bólów reumatycznych i odmrożeń. W celu przygotowania takiej kąpieli najpierw należy przygotować wyciąg z zioła. W tym celu do litra wrzątku wsypuje się 100 gram ziela i odstawia na godzinę pod przykryciem. Gotowy wyciąg dodaje się do kąpieli.
Źródło: http://poznajziola.pl/ziola/skrzyp-polny-217.html
