21 czerwca 1919 roku – prawdziwy koniec Wielkiej Wojny

Realizując postanowienia traktatu o zawieszeniu broni (podpisanego 11 listopada 1918 roku)  19 listopada 1918 roku druga co do wielkości flota wojenna świata opuściła zatokę Jade i skierowała się do Firth of Forth.

 21 listopada flota niemiecka wpłynęła do Firth of Forth. Tam, otoczona przez okręty brytyjskie pod dowództwem adm. Beatty’ego, została poddana inspekcji.

Spuszczono również banderę cesarską.

1.

W dniach 22-26 listopada 1918 roku flota została przeprowadzona do bazy brytyjskiej w Scapa Flow.

Dowódca niemiecki, wiceadm. von Reuter, był przekonany, że po zawarciu traktatu pokojowego flota zostanie Niemcom zwrócona.

Dlatego też wykonywał ściśle polecenia brytyjskie.

Do marca 1919 roku dwukrotnie zredukowano liczebność załóg.

Von Reuter wykorzystał to do wysłania w pierwszej kolejności elementu niepewnego, grożącego w każdej chwili buntem przeciw jego rozkazom.

2. 

Prawdopodobnie już w marcu 1919 roku niemiecki dowódca doszedł do wniosku, że zwrot floty jest mało prawdopodobny.

Z początkiem czerwca na jego wyraźne życzenie odesłano blisko 3000 marynarzy, którzy byli zbyt mocno zarażeni „wirusem bolszewizmu”.

3. 

20 czerwca 1919 roku brytyjska prasa podała, że rząd niemiecki zaproponował odsprzedanie floty aliantom.

4. 

21 czerwca podano do publicznej wiadomości, że Ententa odrzuciła niemiecką propozycję.

Jednocześnie zażądano wydania całej floty.

5.

Termin wygaśnięcia zawieszenia broni upływał 21 czerwca 1919 roku i do tego dnia Niemcy mieli się zgodzić na warunki przedstawione im w Paryżu (później został przesunięty o 48 godzin, na południe 23 czerwca, ale nikt nie poinformował o tym dowódcy internowanej floty). Tego dnia admirał Reuter zaplanował wydanie ostatecznego rozkazu. Okolicznością sprzyjającą był fakt, że pilnująca internowanych okrętów 1. Eskadra Okrętów Liniowych pod dowództwem wiceadmirała sir Sydneya Fremantle rankiem 21 czerwca wypłynęła na dawno nie wykonywane ćwiczenia na pełnym morzu. Na wodach Scapa Flow pozostały jedynie pełniące dozór niewielkie jednostki.

Około godziny 10.00. na maszt sygnałowy krążownika „Emden” zostały wciągnięte flagi kodu sygnałowego, nakazujące dowódcom oczekiwać kolejnych rozkazów. Około 11.20. na okręcie admiralskim pojawiła się flaga Z, wywieszana następnie przez kolejne jednostki. Oznaczała ona rozkaz: Paragraf 11: wykonać. Dowódca internowanej floty. Załogi wykonały rozkaz o samozatopieniu, otwierając i niszcząc zawory denne, zawory skraplaczy i wyloty podwodnych wyrzutni torpedowych. Schodząc z okrętów do łodzi ratunkowych marynarze pozostawiali za sobą otwarte drzwi w grodziach wodoszczelnych i iluminatory. Na internowanych jednostkach pojawiły się po raz ostatni, wbrew brytyjskim rozkazom, cesarskie bandery wojenne (rozkaz ten był już złamany wcześniej, 31 maja, w rocznicę bitwy na Skagerraku).

Brytyjczycy nie zwrócili początkowo uwagi ani na powtarzane sygnały, ani na zwiększony ruch na okrętach. Zaalarmowało ich dopiero około południa powolne tonięcie byłego okrętu flagowego, pancernika „Friedrich der Große”, który wkrótce potem przewrócił się na prawą burtę i zatonął. O 12.20. zawiadomiono admirała Freemantle, który w ciągu następnego kwadransa nakazał swojej eskadrze przerwanie ćwiczeń i powrót na pełnej prędkości do Scapa Flow, gdzie dotarł około 14.30..

Schodzący do łodzi niemieccy marynarze zostali w kilku przypadkach ostrzelani z karabinów maszynowych przez załogi patrolujących brytyjskich trawlerów, które chciały w ten sposób zmusić ich do powrotu na własne okręty. W wyniku ostrzału zginęło dziewięć osób, w tym dowódca pancernika „Markgraf”, zaś kilkanaście odniosło rany. Jednocześnie Brytyjczycy podjęli próby ratowania tonących jednostek i odholowania ich na mielizny. Udało im się to w przypadku kilku mniejszych jednostek: krążowników „Emden”, „Frankfurt” i „Nürnberg” (przy czym ten ostatni sam zerwał się z łańcuchów kotwicznych i zdryfował na płyciznę) oraz 18 kontrtorpedowców. Z dużych okrętów nie zatonął jedynie pancernik „Baden”. Jako ostatnie zatonęły pancernik „Markgraf” i o 17.00. krążownik liniowy „Hindenburg”, który jako jedyny osiadł na równej stępce z wystającymi z wody kominami i masztami. Nigdy wcześniej i nigdy potem jednego dnia nie zatopiono tak wielu okrętów.

Widząc kolejne tonące okręty, admirał Reuter rozkazał wreszcie zatopić także swój flagowiec, po czym udał się na ląd, by wymusić na dowódcach brytyjskich rozkaz wstrzymania ognia. Następnie powrócił na brzeg, a gdy w Scapa Flow pojawiły się ciężkie okręty admirała Freemantle, popłynął na HMS „Revenge”. Tam został oskarżony o złamanie warunków zawieszenia broni i akt piractwa, po czym aresztowany jako jeniec wojenny. Również marynarze niemieccy byli odtąd traktowani jako jeńcy wojenni i osadzeni w obozach jenieckich, skąd wyszli dopiero w styczniu 1920 roku.

(wikipedia) 

6.

23 czerwca 1919 roku parlament niemiecki ostatecznie wyraził zgodę na podpisanie traktatu wersalskiego, które nastąpiło pięć dni później. Zwycięskie państwa podzieliły między sobą okręty dawnej Kaiserliche Marine, przy czym Wielkiej Brytanii wliczono wszystkie jednostki zatopione w Scapa Flow. Marynarze niemieccy zostali zwolnieni z obozów dopiero, gdy ostatni okręt został wydany sprzymierzonym. Powracający do Niemiec byli witani jak bohaterowie, Ludwig von Reuter (Admiralicja ostatecznie odstąpiła od postawienia go przed sądem) został awansowany do stopnia wiceadmirała.

Dla Wielkiej Brytanii zniszczenie okrętów niemieckich miało pozytywny wydźwięk. Nie doszło do wzmocnienia konkurencyjnych flot Francji i Włoch a marynarka Republiki Weimarskiej, ograniczona postanowieniami traktatu wersalskiego, nie stanowiła realnego zagrożenia. Specjaliści z Royal Navy jako jedyni przebadali rozwiązania techniczne najnowocześniejszego niemieckiego pancernika „Baden”, uratowanego od zatopienia i mogli porównać je ze swoimi jednostkami (według Brytyjczyków porównanie to wypadło na korzyść typu Revenge). Następnie „Baden” został wykorzystany jako okręt-cel.

(ibid.)

7.

W historii wojen morskich trwałymi zgłoskami zapisał się sygnał podniesiony na okręcie liniowym Swobodnaja Rossija (ex „Impieratrica Jekatierina Wielikaya”) – Tonę, ale się nie poddaję.

Ponoć sygnał ten wywodzi się ze średniowiecznego okrzyku „rumpo non plecto”.

8.

Von Reuter ostatnim rycerzem w historii?

20.06 2013