Zmiany w regulacji dotyczącej funkcjonowania KNF

Jedną z ostatnich ustaw przyjętych przez Sejm poprzedniej kadencji była ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. nr 199, poz. 1175). Ustawa ta implementuje do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego. Ustawa wprowadza także inne zmiany. Należy do nich nowa regulacja dotycząca funkcjonowania Komisji Nadzoru Finansowego – w zakresie zastępowania Przewodniczącego KNF, wyłączania go od udziału w postępowaniu, skutków niemożności załatwienia sprawy przez KNF w razie wyłączenia od udziału w postępowaniu jej członków, dostępu do informacji chronionych posiadanych przez członków KNF oraz należności z tytułu wpłat od podmiotów finansujących KNF .

Art. 166 ustawy o usługach płatniczych wprowadza bowiem zmiany w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. nadzorze nad rynkiem finansowym, wykraczające poza kwestie nadzoru nad podmiotami świadczącymi usługi płatnicze.

Nowa regulacja przewiduje, że w razie wygaśnięcia kadencji Przewodniczącego KNF do czasu powołania jego następcy obowiązki Przewodniczącego KNF pełni jego zastępca wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów. Taką samą konstrukcję wprowadzono także na wypadek przejściowej niemożności pełnienia obowiązków przez Przewodniczącego, jeżeli nie upoważnił on żadnego z zastępców do pełnienia jego obowiązków. Upoważnionemu do pełnienia obowiązków Przewodniczącego zastępcy Przewodniczącego przyznano także głos rozstrzygający w razie równości głosów. Wprowadzono także możliwość podpisywania uchwał Komisji przez zastępcę Przewodniczącego nie upoważnionego przez Przewodniczącego do ich podpisania. Ta ostania zmiana spowodowana jest wprowadzeniem konstrukcji zastępcy upoważnionego do pełnienia obowiązków Przewodniczącego przez Prezesa Rady Ministrów, jednak uznać ją należy za niezbyt szczęśliwą, bo za szeroko określa ona uprawnienia zastępcy Przewodniczącego, upoważniając go w każdej sytuacji do samoistnego podpisywania uchwał Komisji, nawet jeżeli Przewodniczący Komisji wykonuje swoje obowiązki. W efekcie prowadzi to do ograniczenia roli Przewodniczącego KNF w procesie wprowadzenia do obrotu prawnego uchwał Komisji oraz rodzi potencjalne ryzyko podpisania przez Przewodniczącego i jego zastępców różniących się między sobą uchwał, które będą miały taką samą moc prawną.
Dodatkowo uregulowano kwestię wyłączania Przewodniczącego Komisji, jego Zastępcy lub członków Komisji od udziału w postępowaniu. Dotychczas do wyłączenia od udziału w postępowaniu tych osób stosowały się (na mocy art. 11 ust. 5 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym) przepisy kodeksu postępowania administracyjnego (art. 24-27 KPA). Ze względu na usytuowanie Komisji Nadzoru Finansowego jako organu nie mającego organu wyższego stopnia regulacja tylko częściowo mogła być zastosowana do KNF. Nowa regulacja umożliwia wyłączenie od udziału w postępowaniu Przewodniczącego KNF przez Komisję bez jego udziału. Ponadto przewiduje ona możliwość wyznaczenia przez Prezesa Rady Ministrów do załatwienia sprawy administracyjnej innego organu administracji publicznej, jeżeli wskutek wyłączenia członków Komisji nie może ona załatwić sprawy (czyli jeżeli po wyłączeniu nie ma wymaganego quorum – 4 członków, lub jeżeli wyłączeniu podlegał zarówno Przewodniczący jak i wszyscy jego zastępcy). Taka zmiana umożliwia zatem uniknięcia pata decyzyjnego.

Ponadto doprecyzowano przepisy dotyczące ochrony informacji, wprowadzając wyraźne upoważnienie do wymiany informacji chronionej między Przewodniczącym, jego zastępcami i członkami KNF. Ponadto wprost umożliwiono członkom Komisji udostępnianie informacji pracownikom obsługujących ich urzędów. Jest to doprecyzowanie zapisów art. 16 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, który dotychczas kwestię dostępu do informacji regulował w sposób ogólny – poprzez wprowadzenie zakazu udostępnia informacji chronionej osobom nieuprawnionym. Wykładnia tego przepisu w dotychczasowym brzmieniu nie powinna rodzić trudności w zakwalifikowaniu Przewodniczącego, zastępców i członków KNF oraz pracowników obsługujących ich urzędów jako osób uprawnionych. Ustawodawca jednak postanowił tę kwestię dodatkowo doprecyzować, co może jednak prowadzić do zmiany wykładni art. 16 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, że po nowelizacji wylicza ona kategorie osób uprawnionych do dostępu do informacji chronionej w sposób wyczerpujący.

Ustawodawca postanowił także rozszerzyć regulację dotyczącą sposobu finansowania KNF, poprzez wprowadzenie 3 letniego okresu przedawnienia wpłat od podmiotów nadzorowanych oraz poddanie ich przepisom Ordynacji podatkowej. Zmiana ta powinna zwiększyć z jednej strony pewność obrotu prawnego, a z drugiej umożliwić KNF skuteczniejsze dochodzenie, choć jedynie przez limitowany czas, należnych mu wpłat.

Nowe regulacje w większości nie wprowadzają fundamentalnych zmian w funkcjonowaniu KNF, raczej są próbą doprecyzowania regulacji lub usunięcia wykrytych luk w regulacji. Pewne problemy interpretacyjne rodzi konstrukcja zastępcy Przewodniczącego wyznaczonego przez Prezesa Rady Ministrów po wygaśnięciu kadencji Przewodniczącego KNF do pełnienia jego obowiązków (art. 8 ust. 3 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym). Regulację tę wprowadzono pozostawiając bez mian art. 7 ust. 2 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, zgodnie z którą Przewodniczący Komisji pełni obowiązki do dnia powołania swego następcy. Uznać należy, że art. 7 ust. 2 będzie miał zastosowanie jedynie w razie upływu kadencji, na którą Przewodniczący został powołany, a nie w przypadku wygaśnięcia kadencji z powodu jego odwołania. W przypadku wygaśnięcia kadencji (z powodu odwołania lub śmierci Przewodniczącego KNF) zastosowanie będzie miał nowy art. 8 ust. 3 Ustawy.

11 października 2011 r.
Paweł Pelc
Wiceprezes Agencji Ratingu Społecznego sp. z o.o.
Radca Prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Pawła Pelca