Z ZUS do MFW

Mechanizm skoku na nasze pieniądze w ZUS-ie

 

W piątek rząd podjął decyzję dotyczącą podniesienia wieku emerytalnego do 67 lat, bez działań prorodzinnych mających na celu zniwelowanie 3,5 milionowego deficytu dzieci do prostej zastępowalności pokoleń. Jeśli zestawić fakty – w miejsce polityki prorodzinnej wspólnym mianownikiem jest dążenie do obniżenia świadczeń emerytalnych. Jest to kolejny etap procesu mającego na celu przejęcie pieniędzy emerytów znajdujących się na kontach ZUS, a których obecnie jest 2,1 bln zł.  Proces ten rozpoczęto od przerzucenia składki z OFE do ZUS i podniesienia składki rentowej pod pretekstem deficytu w funduszu rentowym  Zgodnie z logiką reformy emerytalnej każdy miał pobierać świadczenie w wysokości zgromadzonych składek, a renta była dodatkowym ubezpieczeniem na wypadek braku wystarczających środków na koncie i stąd dodatkowa składka rentowa. Jeśli pracownik przechodzi na rentę to jego środki emerytalne czekają z przeznaczeniem na jego świadczenie emerytalne, ewentualnie rentę dla kogoś z jego rodziny.  

 

Otóż takich odłożonych i niewykorzystywanych środków emerytalnych osób które nabyły prawa do renty w roku 2010 było w ZUS 9,3 mld. zł. Było też 8,4 mld. zł. środków, które już nie czekały na wypłatę emerytury, ponieważ uprawnieni umarli nie doczekawszy świadczenia, a które to środki przejęło państwo. I właśnie w obecnych propozycjach przesuwających wiek emerytalny chodzi właśnie o to, aby więcej osób umarło zanim będą mogli skorzystać ze odłożonych przez siebie środków. Podczas debaty nad podniesieniem składki rentowej nie zaliczono tych środków do funduszu rentowego, w ogóle o nich nie wspomniano. Dyskutowano jedynie o 17-to miliardowym deficycie funduszu rentowego jako różnicy między wysokością wydatków na renty a przychodów ze składki bez uwzględnienia zgromadzonych środków na rachunkach. „Zapomnienie” o kwocie 8,4 mld zł na kontach osób które nie doczekały się emerytury ma daleko idące konsekwencje finansowe. Dlaczego? Gdyż zastosowano wybieg polegający na tym, że fundusze, które powinny być przeznaczone na renty, zostały umorzone. Wymyślono mechanizm  przejmowania miliardowych środków odłożonych w ZUS, tym wyższych im wyższy jest wiek emerytalny. 

Gdyby teoretycznie  przesunąć wiek emerytalny do 100 lat, to  nikt nie dożyje emerytury, a wtedy ponad 2 bln zł. długów emerytalnych ZUS-u  zwyczajnie wyparuje.  Jeśli jednocześnie w funduszu rentowym będzie wykazywane tylko to, co pochodzi ze składek, to pieniędzy będzie stale za mało i trzeba będzie coraz bardziej podnosić składki rentowe, coraz bardziej podwyższać koszty pracy. W ten sposób rząd dostał do rąk nowy podatek i zarazem możliwość przechwytywania oszczędności emerytalnych. I na tym polega to finansowe perpetuum mobile.

 

Podniesienie wieku emerytalnego będzie wypychać ludzi na renty, a jeśli będzie wzrastała liczba rencistów to będą podnoszone składki, wzrosną koszty pracy, liczba miejsc pracy będzie malała, młodzież będzie emigrowała. Pojawią się zatem naciski na ograniczenie wypłaty rent. Może dojść do tego, że przy przyznawaniu renty trzeba będzie przynieść zaświadczenie od lekarza, że się umrze najdalej w ciągu pół roku i przyznana renta będzie rentą okresową. Taki mechanizm oznacza w praktyce, że będziemy odkładać środki w ZUS bez możliwości skorzystania z nich, a na koniec będą one przejmowane przez państwo.

Uznanie składki do ZUS jako nowego podatku spowoduje, że nikomu nie będzie się opłacało wnosić wysokich składek na ZUS. Dochody będą ukrywane, wzrośnie nacisk ograniczenie ich płacenia przez wpływowe grupy zawodowe, poszerzy się szara strefa, co będzie jeszcze bardziej pogłębiać kryzys finansów publicznych i zmniejszać nasze świadczenia. Równocześnie spowoduje zaognienie konfliktów społecznych gdyż silne grupy zawodowe będą chciały zachować prawa do emerytur kosztem nie przyznania ich innym co już wystąpiło w debacie o przywilejach służb mundurowych, sędziów i rolników.

 

Dr Cezary Mech

Były zastępca szefa Kancelarii Sejmu, wiceminister finansów i prezes UNFE