Wieści z Grodu Trzech Kozłów. Pocztówka z Koźla

Aby odetchnąć nieco od gorącej atmosfery Górnego Śląska, warto odwiedzić kilka ciekawych miejsc naszych sąsiadów na Śląsku Opolskim.

Koźle – miasto liczące 58 749 mieszkańców (dane z 31. grudnia 2015 r.), wzmiankowane jest od roku 1104. Prawa miejskie otrzymało w roku 1281 i zalicza się do najstarszych miejscowości śląskich. Mianuje się to miasto dawną stolicą księstwa piastowskiego, a położone jest w malowniczych okolicach nad rzeką Odrą u ujścia Kanału Gliwickiego.

Warowny podówczas gród leżał na ważnym szlaku handlowym, wiodącym z Opavy do Opola; trakt handlowy wiódł także z Pragi poprzez Bytom do Krakowa. Koźle było także grodem o dużym znaczeniu militarnym. Z nazwą  Twierdza Kozielska – spotykamy się często jeszcze dziś. Ślady umocnień warownych i popadającego, niestety, w ruinę okazałego zamku, który znajduje się w centrum miasta. Przybysza wprawić mogą w zakłopotanie sypiące się tynki i przerażające oczodoły ciemnych czeluści okien. Okazały zamek mógłby spełniać rolę nie tylko muzeum tej bogatej w historię ziemi. Mogłoby tam także znaleźć schronienie wiele organizacji czy stowarzyszeń. Szkoda tego okazałego dowodu na bogactwo naszej historii. Liczne, dobrze zachowane baszty obronne i wieżyczki, świadczą o obronnym znaczeniu tego obiektu.

MAMY NADZIEJĘ, ŻE CAŁY ZAMEK OŻYJE I ODŻYJE W NIM DAWNA – JAKŻE PIĘKNA I BOGATA – HISTORIA NASZEGO MIASTA

Jak przystało na gród o wiekowej historii, nie brak wśród mieszkańców miasta pasjonatów, którzy skupiają się wokół wielu stowarzyszeń historycznych czy kulturalnych.

POMIESZCZENIA BASZTY, W KTÓREJ MIEŚCI SIĘ MUZEUM I SIEDZIBA TOWARZYSTWA ZIEMI KOZIELSKIEJ. WIDOCZNA JEST SYMBOLIKA GODŁA MIASTA

Towarzystwo Ziemi Kozielskiej powstało w 1963 roku. W jego materiałach reklamowych czytamy między innymi: TZK pragnie skupić w swoich szeregach wszystkich, którzy kochają Ziemię Kozielską, chcą poznać jej dorobek gospodarczy i kulturalny […]. TZK zajmuje się między innymi badaniami nad przeszłością Ziemi Kozielskiej, gromadzeniem materiałów historycznych Kędzierzyna–Koźla i regionu, zajmuje się także dokumentowaniem bieżących wydarzeń. Towarzystwo prowadzi także akcje, popularyzujące aktywność kulturalną, artystyczną, organizuje także spotkania, mające na celu popularyzowanie wiedzy o historii miasta i Ziemi Kozielskiej […].

STROJE REGIONALNE Z OKOLIC KĘDZIERZYNA – KOŹLA. JAK WIDAĆ – STROJE ŚLĄSKA OPOLSKIEGO POSIADAJĄ WIELE CECH WSPÓLNYCH ZE STROJAMI GÓRNEGO ŚLĄSKA

Ważną częścią działalności stowarzyszenia jest ochrona i gromadzenie pamiątek historycznych. Dzięki inicjatywie członków TZK w latach 60. XX w. został wyremontowany fragment kozielskiego zamku, a wnętrze gotyckiej baszty przeznaczono na potrzeby muzeum. Tam też mieści się siedziba Towarzystwa, czytamy w ulotce reklamowej. Warto dodać, że Towarzystwo prowadzi także działalność naukową. Kędzierzyn–Koźle nie posiada na swoim terenie uczelni wyższej, ale jest jednym z dwóch miast w Polsce, gdzie odbywają się seminaria naukowe. Do tej pory wydano 15 tomów, zawierających materiały ludzi nauki, podejmujących tematykę Kędzierzyna–Koźla i okolic. Warto podkreślić, iż publikacje książkowe i szkice wydawane są dzięki darowiznom a także mecenasom Towarzystwa Ziemi Kozielskiej.

WYSTAWA „KOŹLE ŚREDNIOWIECZNE”

Stałymi ekspozycjami w Muzeum TZK są: wystawa archeologiczna Koźle średniowieczne, dawne narzędzia i przedmioty codziennego użytku, rzeźby, ikony, obrazy, medale, tablice pamiątkowe i wiele innych… Jak przystało na miasto, na którego terenie miały miejsce wydarzenia, związane z Powstaniami Śląskimi, odwiedzających wita wykonany w drewnie Powstaniec Śląski. (Więcej na www.tzk.alfsoft.net / t z k / news. Php www.kk. pl / moje – foto / 01 – baszt – 04. html) W programie zwiedzania miasta nie powinno zabraknąć odwiedzin w muzeum, mieszczącym się w odrestaurowanej baszcie, wcześniej jednak należy ustalić porę zwiedzania. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej www.tzk.alfsoft.net .

EKSPONATY BARDZIEJ WSPÓŁCZESNE

Z pewnością jednodniowy pobyt to zbyt krótki czas, byśmy mogli poznać całą bogatą historię miasta i jego okolic. Warto jednakże poświęcić nieco czasu na zapoznanie się z działalnością Związku Kresowian, działającego na terenie Kędzierzyna-Koźla. Stowarzyszenie wnosi wiele zarówno do kultury jak i dbałości o zachowanie historii. Kresowianie chętnie podejmują współpracę z organizacjami, stowarzyszeniami i zespołami regionalnymi z Górnego Śląska. Amatorskie zespoły czy szkolne kabarety zapraszane są do Kędzierzyna, by tam – uczestnicząc w koncertach – promować kulturę i tradycje śląskie a przy tym poznawać kulturę kresową. Ma to ogromne znaczenie poznawcze, rówieśnicy zza wschodniej granicy z dawnych terenów Rzeczpospolitej (Ukraina), mają możliwość kontaktu z młodzieżą śląską, jest okazja do wymiany doświadczeń, a bywa, że owocuje to trwałą znajomością…

SZTANDAR STOWARZYSZENIA KRESOWIAN W KĘDZIERZYNIE KOŹLU, ODZNACZONO W 2010 ROKU…

…KRZYŻEM CZYNU ZBROJNEGO POLSKIEJ SAMOOBRONY NA KRESACH WSCHODNICH RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ. NADANY ZOSTAŁ PRZEZ ZWIĄZEK KOMBATANTÓW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ I BYŁYCH WIĘŹNIÓW POLITYCZNYCH, RADĘ KRAJOWĄ ŚRODOWISKA ŻOŁNIERZY POLSKICH ODDZIAŁÓW SAMOOBRONY Z KRESÓW POŁUDNIOWO WSCHODNICH II RP – ZA POPULARYZOWANIE I UTRWALANIE PAMIĘCI O LUDZIACH I ICH CZYNACH W WALCE O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ I PO JEJ ZAKOŃCZENIU ORAZ…

…KRZYŻEM II OBRONY LWOWA 1939 – 1944

5. czerwca stanie się kolejną okazją do wspólnego koncertowania zespołów kresowych i grup regionalnych z Górnego Śląska. Tym razem do Kędzierzyna–Koźla zawita kabaret Ślonske Kamraty, działający przy ZS Pilchowice. Młodzież przedstawi bogaty program, promujący tradycje, gwarę śląską, a wszystko z nutką ciętego śląskiego humoru.

Odwiedzając Ziemię Kędzierzyńsko-Kozielską nie wolno nam zapomnieć o zwiedzeniu byłego obozu hitlerowskiego na terenie miejscowości Sławięcice (obecnie dzielnica Kędzierzyna-Koźla). Wiele na ten temat mają do powiedzenia członkowie Stowarzyszenia Blechhammer – 1944. Swoją siedzibę Stowarzyszenie ma na terenie Blachowni, dziś dzielnicy Kędzierzyna-Koźla. Tam też mieści się muzeum, którego członkowie tegoż stowarzyszenia są gospodarzami. Można tam obejrzeć wiele bardzo ciekawych eksponatów z okresu II wojny światowej. Znajdują się tam między innymi bogate zbiory 15. Armii Powietrznej Stanów Zjednoczonych, a także wiele dokumentów z czasów, kiedy to na terenie Kędzierzyna – właśnie w Blachowni – Niemcy wytwarzali paliwo syntetyczne z węgla. Ciekawostką jest to, że stowarzyszenie utrzymuje kontakty praktycznie z całym światem, m.in. ich muzeum odwiedzają oficerowie wielu armii NATO.

PREZES STOWARZYSZENIA ,,BLECHHAMMER – 1944″ PODCZAS PRELEKCJI

 CZĘŚĆ ZBIORÓW MUZEUM W BLACHOWNI, KTÓRYM OPIEKUJĄ SIĘ I SĄ JEGO ZAŁOŻYCIELAMI CZŁONKOWIE STOWARZYSZENIA

Więcej na temat stowarzyszenia można przeczytać na stronie www.blechhammer1944.pl .

Trzy koźle głowy w herbie

HERB KĘDZIERZYNA – KOŹLA ZGODNY Z URZĘDOWYM WZOREM

Herb tak samo ciekawy, jak historia powstania grodu nad Odrą. A jak to w życiu bywa, wszystko co piękne i ciekawe, swój początek z legendy bierze.

Warto w kilku słowach przypomnieć historię, przekazywaną z ust do ust przez długie wieki, a opisaną pięknie przez pana S. Smolenia w Trybunie Opolskiej nr 115 z 1970 roku.

[…] Dawno temu nad Odrą stał potężny zamek. Jego właścicielami byli trzej bracia, stanem rycerskim się szczycący. Więcej jednak ujmy aniżeli godności i splendoru stanowi temu przynosili. Trzej bracia podobni byli do siebie, a brody i pociągłe twarze do głowy kozła były podobne.

W bitwach udziału nie brali, a tylko wsie okoliczne napadali, ludność gnębili, łupili także karawany kupieckie, które szlakiem handlowym z Opavy do miast na północy podążały. Kiedy to straże a wojowie organizowali obławy na złoczyńców, ci znikali niepostrzeżenie, niczym duchy nieczyste w czeluściach swojego zamczyska i tak długie lata, czując się bezkarni, siali terror wokół i zgorszenie.

Któregoś dnia rzeźnik miejscowy, znający tajemne przejścia zamkowe, niepostrzeżenie ciemną nocą przeprowadził książęce straże do wnętrza zamku. Osaczono wtedy niczego nie spodziewających się rabusiów, pojmano i niebawem osądzono, a kara za bezeceństwa, jakich się dopuścili, była straszna. Jednego po drugim z rozkazu księcia z najwyższego okna zamczyska do rzeki Odry strącono. Zginęli na miejscu a książę zamek kazał spalić i zburzyć doszczętnie.

Aby historii zadość uczynić w dzień imienin Jakuba „Starsi cechu rzeźniczego, oprowadzali przystrojonego kozła po mieście, po czym wprowadzali tegoż nieszczęśnika na wieżę zamkową i strącali w przepaść, tam czekali nań mistrzowie masarniczego fachu i dobijali nieszczęsne zwierzę. Niedługo potem miasto huczało od muzyki i zabaw z tej okazji organizowanych. Szynkwasy karczemne uginały się od trunków wszelakich a już za czas jakiś takoż i nogi mieszczan nie tylko od tańcowania kołysały się niczym sitowie w rzece Odrze.

Do niedawna zwyczaj ten był kultywowany, lecz nie w tak barbarzyńskiej formie. Z wieży – jak wspomina pani dyrektor muzeum – zrzucana była kukła kozła, a dalej już zgodnie z tradycją i legendą bawiono się hucznie do białego rana […].

Opracowano na podstawie przekazów, które odnaleźć można na stronie www.portal.kedzierzynkozle.pl / portal / index. Php?t = 200& i d = 31591 a także na stronach www.k-k.pl / legenda / legenda/ .html S. Smoleń, kozielskie starodawne tradycje Trybuna Opolska nr 115 z 1970 r.

W rzeczy samej, w jeden dzień nie sposób zwiedzić wszystkich ciekawych miejsc tego urokliwego regionu Ziemi Kozielskiej. Nie brak tu także ludzi z inicjatywą i ciekawymi pomysłami. Już niebawem postaramy się przedstawić pozostałe ciekawostki historyczne miasta, wspomnimy także o działalności jednej z kozielskich szkół, a pomysł przedniej marki i wart naśladowania.

Warto przypomnieć raz jeszcze o drugim już spotkaniu Kresowian i Ślonzoków w dniu 5. czerwca. Wypada zatem wszystkich do uczestnictwa w tej zabawie zaprosić, a trafić łatwo, bo takoż nad nowoczesnym traktem handlowym i w tych czasach gród, zwany Twierdzą, leży. Dziś nie Bursztynowy to Szlak a Autostradą o numerze 4 został nazwany (A4).

Pyrsk, ludkowie rostomiyli, potkomy se chnet.

Tekst i fotografie:

Tadeusz Puchałka

Za: http://www.siemysli.info.ke/