W czyim interesie działa broker ubezpieczeniowy?

 

Działalność brokerska polega na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności brokerskich w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej. Działanie w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej odróżnia działalność brokerską od działalności agencyjnej wykonywanej w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym rozróżnia bowiem dwa sposoby wykonywania pośrednictwa ubezpieczeniowego – w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń (działalność agencyjna) i w imieniu i na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej (działalność brokerska). Wydawałoby się, że powyższe rozróżnienie jest w pełni klarowne i nie powinno budzić żadnych wątpliwości. W praktyce chyba nie jest to tak oczywiste.

30 grudnia 2011 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał decyzję nr RGB-28/2011, w której nałożył kary za zawarcie porozumienia ograniczającego konkurencję przez zakład ubezpieczeń i brokera ubezpieczeniowego. Decyzja jest nieprawomocna i ukarane podmioty zapowiedziały odwołanie od tej decyzji, publicznie kwestionując jej prawidłowość oraz sposób prowadzenia postępowania i oceny materiału dowodowego przez UOKiK. Niezależnie od dalszych losów tej decyzji, warto jednak przeanalizować opisany w decyzji stan faktyczny, pod kątem roli brokera ubezpieczeniowego w procesie zawierania umów ubezpieczeniowych. W opisanym w decyzji stanie faktycznym doszło do spotkania a następnie wymiany e-maili między przedstawicielami zakładu ubezpieczeń i brokera ubezpieczeniowego, dotyczących współpracy między tymi podmiotami. Strony ustaliły m.in., że zakład ubezpieczeń nie będzie kierował swoich ofert do podmiotów, które udzieliły brokerowi pełnomocnictwa na wyłączność, a broker ubezpieczeniowy będzie rekomendował ofertę zakładu ubezpieczeń swoim klientom jako najkorzystniejszą. W toku współpracy, zakład ubezpieczeń egzekwował te ustalenia, m.in. domagając się wyjaśnień, jeżeli doszło do zawarcia umów ubezpieczenia z innymi ubezpieczycielami przez klientów brokera ubezpieczeniowego, a broker ubezpieczeniowy tłumaczył się, że nie zawsze jest w stanie swoich klientów przekonać, że oferta zakładu ubezpieczeń jest najkorzystniejsza, mimo, że się stara i wskazując jakich argumentów używa.

Broker ubezpieczeniowy, tym różni się od agenta ubezpieczeniowego, że działa w interesie  podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, a nie zakładu ubezpieczeń. Jeśli zatem broker ubezpieczeniowy tłumaczy się zakładowi ubezpieczeń, że podmiot poszukujący ochrony ubezpieczeniowej, wybrał ofertę innego ubezpieczyciela, to czy rzeczywiście dalej można twierdzić, że działa w interesie podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, a nie zakładu ubezpieczeń? Jeśli broker ubezpieczeniowy zobowiązuje się lub choćby tylko deklaruje wobec zakładu ubezpieczeń, że będzie rekomendował jego ofertę, jako najkorzystniejszą, to czy dalej działa w interesie podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, a nie zakładu ubezpieczeń? A jeśli tak, to czy przypadkiem, pod pozorem działalności brokerskiej nie prowadzi on działalności agencyjnej, prowadząc pośrednictwo ubezpieczeniowe w interesie zakładu ubezpieczeń? Tymczasem, zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej broker ubezpieczeniowy, nie może wykonywać czynności agencyjnych, ani prowadzić działalności agencyjnej. Zatem, jeśli UOKiK w swojej decyzji prawidłowo opisał istniejący stan faktyczny i zakres relacji między zakładem ubezpieczeń i brokerem ubezpieczeniowym, to pojawia się istotny problem natury nadzorczej. Z treści decyzji UOKiK wynika, że w toku postępowania antymonopolowego Prezes UOKiK nawiązał współpracę m.in. z Komisją Nadzoru Finansowego, jak na razie brak informacji o jakichkolwiek czynnościach i rozstrzygnięciach nadzorczych ze strony KNF. Na kwestię tę zresztą już na łamach GU zwracał uwagę Prezes Stowarzyszenia Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, według którego w stanie faktycznym opisanym w decyzji UOKiK doszło do „zawarcia przez brokera z ubezpieczycielem umowy zakazanej przez ustawę i rozpatrywanie tego naruszenia leży w gestii KNF.”

 Dla rynku ubezpieczeniowego kluczowe jest zaufanie klientów zarówno do zakładów ubezpieczeń, jak i profesjonalnych pośredników ubezpieczeniowych. Klient musi wiedzieć, że jeśli korzysta z pomocy brokera ubezpieczeniowego, to działa on wyłącznie w jego interesie, a nie zakładu ubezpieczeń. Jeśli bowiem klient chce skorzystać z pośrednika ubezpieczeniowego działającego w interesie zakładu ubezpieczeń, to korzysta z agenta ubezpieczeniowego. Zdecydowanie korzystne dla prawidłowości i przejrzystości funkcjonowania rynku pośrednictwa ubezpieczeniowego, byłoby jednoznaczne wyjaśnienie charakteru działania brokera ubezpieczeniowego, którego dotyczyła decyzja UOKiK przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Paweł Pelc

26 stycznia 2012 r.

Radca Prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Pawła Pelca

Wiceprezes Agencji Ratingu Społecznego sp. z o.o.