VADEMECUM SPADKOBIERCY – jak nie dziedziczyć długów, czyli jak nie dać się okraść cz. I

Wyobraź sobie, że dowiedziałeś się o spadku. Zmarł Twój ojciec, matka, syn, wujek, babcia czy dziadek. Co zrobić? Przyjąć czy nie? Pamiętaj o jednym – w każdym spadku może kryć się pułapka – DŁUGI SPADKOWE !!!

Co musisz zrobić, żeby nie zostać okradzionym przez złodziei zwanych w prawniczym żargonie wierzycielami spadkowymi?

NACZELNA ZASADA – NIGDY NIE PRZYJMUJ SPADKU WPROST, NAWET JAK MASZ 100 % PEWNOŚCI, ŻE NIE MA DŁUGÓW !

Przede wszystkim jak najszybciej sprawdź, co wchodzi w skład spadku i natychmiast zacznij działać. Jeżeli zdecydujesz się wziąć ten spadek, to bierz go TYLKO Z DOBRODZIEJSTWEM INWENTARZA, a nie wprost, nawet gdy masz stuprocentową pewność, że nie ma w nim długów. Na podjęcie tej decyzji oraz przeprowadzenie sprawy spadkowej masz 6 miesięcy od dowiedzenia się o dziedziczeniu, w praktyce często oznacza to 6 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy. Majątek spadkowy i tak przejdzie na Ciebie, ale ograniczysz odpowiedzialność za długi DO WARTOŚCI ODZIEDZICZONEGO MAJĄTKU I ANI GROSZA WIĘCEJ.

Możesz też ODRZUCIĆ SPADEK, ale wówczas z mocy prawa przejdzie on – WRAZ Z DŁUGAMI – na twoich spadkobierców, Ty jesteś traktowany jakbyś zmarł. Jeżeli zdecydujesz się na odrzucenie – KONIECZNIE POWIADOM O TYM TYCH, KTÓRZY MOGĄ PO TOBIE DZIEDZICZYĆ, NAJLEPIEJ CAŁĄ BLIŻSZĄ, A NAWET DALSZĄ RODZINĘ. POINFORMUJ ICH OCZYWIŚCIE O DLUGACH, ABY WIEDZIELI, NA CZYM STOJĄ.

NIE SIEDŹ BEZCZYNNIE – PAMIĘTAJ, ŻE TRWAJĄCA PONAD 6 MIESIECY TWOJA BEZCZYNNOŚĆ SKUTKUJE Z AUTOMATU PRZYJĘCIEM SPADKU WPROST, A WIĘC W TEN NAJBARDZIEJ NIEBEZPIECZNEJ OPCJI – BEZ OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA DŁUGI !

Co oznacza spadek wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza?

Różnica jest zasadnicza: biorąc spadek wprost dziedziczysz wszystko jak leci – i majątek i długi, niestety te ostatnie BEZ OGRANICZEŃ.Jeżeli okaże się, że wartość długów spadkodawcy była większa niż wartość majątku spadkowego, albo w spadku były same długi, to niestety musisz te długi pokryć Z WŁASNEGO MAJĄTKU,czyli krótko mówiąc – zostaniesz okradziony przez wierzycieli w majestacie prawa, bo z niezrozumiałych dla mnie względów polskie prawo dopuszcza możliwość sięgania przez wierzycieli nawet po ten majątek, który nigdy nie był własnością dłużnika, a tego nie mogę nazwać inaczej niż kradzieżą.

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że dziedziczymy i majątek i długi, ale wtedy odpowiedzialność za długi zmarłego zostaje OGRANICZONA DO STANU CZYNNEGO SPADKU, CZYLI DO WARTOŚCI MAJĄTKU SPADKOWEGO.Za nadwyżkę długów nie odpowiadasz. W obu przypadkach przyjęcia spadku odpowiadasz wprawdzie całym majątkiem, zarówno spadkowym, jak i własnym, bowiem do Ciebie – spadkobiercy należy wybór składników majątku, którymi pokryjesz długi (dla wierzyciela nie ma różnicy, czy to będzie Twój samochód, czy samochód zmarłego ojca, jeżeli ich wartość jest taka sama), niemniej w przypadku spadku z dobrodziejstwem inwentarza możesz sobie pokryć długi samym majątkiem spadkowym i wówczas w najgorszym razie finansowo „wychodzisz na zero”, a Twój własny majątek pozostanie nienaruszony, no chyba że wolisz zostawić sobie samochód taty, a pozbyć się swojego. Albo wolisz wziąć po zmarłym telewizor, a pozbyć się swojej lodówki. Na tym to polega. Albo po prostu spłacić dług gotówką.

Jak przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza? Jak się przeprowadza taką procedurę?

Przede wszystkim – jak już wspomniałem – masz na to 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o dziedziczeniu, najlepiej jednak staraj się to zrobić w terminie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy, jeżeli jest to możliwe. Jeżeli przekroczysz ten termin, DZIEDZICZYSZ SPADEK WPROST, A WIĘC W TEJ NAJBARDZIEJ NIEBEZPIECZNEJ OPCJI, Z DŁUGAMI BEZ OGRANICZEŃ.

Jeżeli uznasz to za stosowne, możesz również odrzucić spadek, ale wtedy jesteś traktowany jakbyś zmarł, a spadek wraz z ewentualnymi długami przechodzi na Twoich spadkobierców i możesz im wtedy narobić kłopotów.

Co musisz zrobić, aby przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza lub go odrzucić?

Musisz złożyć w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Sąd wyznaczy wówczas termin sprawy spadkowej – pamiętaj, że sprawa musi się odbyć w owym terminie 6 miesięcy od dowiedzenia się o dziedziczeniu, a najlepiej w terminie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy.Pamiętaj też że ani data złożenia wniosku ani ewentualne informacje o sposobie przyjęcia czy odrzucenia spadku zawarte w tym wniosku nie mają mocy prawnej. Taka moc prawną ma jedynie oświadczenie złożone przez Ciebie PRZED SĘDZIĄ w trakcie sprawy spadkowej lub PRZED NOTARIUSZEM i to oświadczenie musi być złożone przez Ciebie we wspomnianym przeze mnie ustawowym terminie 6 miesięcy. Dlatego jeżeli istnieje ryzyko, że sprawa spadkowa odbędzie się po tym terminie (a jej datę wyznacza sąd), to złóż to oświadczenie PRZED NOTARIUSZEM – jest ono tak samo ważne, jak złożone przed sędzią. Opłaty sądowe i notarialne są zbliżone (wynoszą ok. 50 – 80 zł), a czekając na sprawę sądową możesz przekroczyć ten termin i wiele stracić.

Co musisz zrobić, jeżeli już przyjąłeś spadek z dobrodziejstwem inwentarza?

Musisz jak najszybciej sporządzić spis inwentarza – sąd po złożeniu przez Ciebie oświadczenia wyznaczy komornika, który sporządzi spis inwentarza.Dowiedz się, który to będzie komornik i umów się z nim, na wizytę. Choć słowo komornik kojarzy się nam niemile z uwagi na to, że zabiera on nam majątek na licytację, to w tym przypadku nie musisz się tego obawiać. Komornik zabiera majątek tylko podczas egzekucji długu zleconej przez wierzyciela, a nie podczas spisu inwentarza. Spis inwentarza może być sporządzony po upływie terminu 6 miesięcy od dowiedzenia się o dziedziczeniu, jeżeli jego sporządzenie wcześniej nie było możliwe, choć najlepiej zrobić go jak najszybciej.

Jeżeli składałeś oświadczenie przed notariuszem, to zapytaj notariusza, jak załatwić sprawę spisu inwentarza – być może będziesz musiał składać w sądzie wniosek o sporządzenie tego spisu i czekać na decyzje sądu albo na rozprawę w tej sprawie. Wtedy sąd wyznaczy komornika i ciąg dalszy wygląda jak opisałem powyżej.

Jak przeprowadza się spis inwentarza?

Do miejsca spadku, np. do domu zmarłego przychodzi komornik, a Ty musisz wskazać mu wszystkie składniki majątku, które w chwili śmierci spadkodawcy należały do niego. W skład majątku może wchodzić zarówno mienie nieruchome(np. dom, mieszkanie, grunty) jak i ruchome(np. samochód, meble, sprzęt RTV/AGD, pieniądze – zarówno gotówka jak i oszczędności bankowe itp.). Musisz też wskazać komornikowi wszystkie znane Ci długi zmarłego,a więc niespłacone kredyty i pożyczki, nawet wówczas, gdy były ubezpieczone od śmierci dłużnika, zdarzają się bowiem sytuacje, że ubezpieczyciel znajdzie podstawę do odmowy spłaty kredytu i wówczas za ten dług odpowiadasz Ty, zaległe opłaty domowe np. za prąd, gaz, wodę, czynsz, telefon, zaległe podatki i składki ZUS (te dwa ostatnie mogą wystąpić, jeżeli zmarły prowadził działalność gospodarczą), a także długi wobec osób prywatnych, zwłaszcza wówczas, gdy masz na nie dokumenty. Najlepiej pokaż komornikowi wszystkie dokumenty świadczące o istnieniu tych długów– np. umowy kredytowe, monity z banków i firm windykacyjnych, niespłacone rachunki domowe, a w razie zaległości wobec fiskusa i ZUS – pisma od tych instytucji. Jeżeli podejrzewasz lub wiesz o istnieniu długów zmarłego, na które nie posiadasz lub nie możesz znaleźć dokumentów, to powiedz o tych długach komornikowi i wskaż wierzycieli. Lepiej wskazać taki dług, niż go ukryć.

Co podczas spisu inwentarza robi komornik?

Wycenia pozostawione przez zmarłego składniki majątku spadkowego i oblicza jego całkowitą wartość. Ustala on też wysokość wszystkich wskazanych przez Ciebie długów, kontaktując się listownie z wierzycielami spadkowymi, dlatego ta procedura może trwać nawet 2 – 3 miesiące. Dane te zostają potem wpisane do protokołu spisu inwentarza. Pamiętaj, że spis inwentarza kosztuje – musisz zapłacić komornikowi ok. 400 – 500 zł, ale gdy dług jest duży, to z reguły się to opłaca.

Pamiętaj też o jednym – podczas przeprowadzania całej sprawy spadkowej na bieżąco kompletuj dokumenty, bowiem wierzyciele mogą zacząć Cię nękać zanim skończysz całą procedurę, a każdy dokument stanowi broń przed nimi.W pierwszej kolejności musisz uzyskać orzeczenie sądu o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza,jeżeli oświadczenie złożyłeś przed sędzia, lub akt notarialny,jeżeli sprawę załatwiłeś u notariusza. Pamiętaj – o takie dokumenty musisz wystąpić do sądu lub udać się do notariusza, sąd automatycznie Ci ich nie przyśle do domu. W razie gdyby któryś z wierzycieli upomniał się o spłatę długu, to wówczas wyślesz kopie wszystkich posiadanych w danym momencie dokumentów i możesz napisać w piśmie, że sprawa jest jeszcze w toku i że resztę dokumentów, np. protokół spisu inwentarza, doślesz po jej zakończeniu. Wówczas wierzyciel będzie musiał poczekać z roszczeniami do chwili otrzymania całego kompletu dokumentów, bo żeby mógł wystąpić z roszczeniami, to musi znać kwotę (wartość majątku spadkowego), do jakiej odpowiadasz za dług, a ta kwota jest w protokóle spisu inwentarza.

Pamiętaj też, że najważniejszym dokumentem w tym przypadku jest protokół spisu inwentarzai to Ty musisz na bieżąco być w kontakcie z komornikiem i po zakończeniu spisu inwentarza wystąpić do sądu o kserokopię tego protokołu – w nim bowiem znajdują się informacje o wartości majątku spadkowego, a więc o wartości, do której odpowiadasz za ewentualne długi, jak i również informacje o wysokości zadłużenia i wartości masy spadkowej. Dodam że wartość masy spadkowej oblicza się odejmując od stanu czynnego (czyli wartości majątku) stan bierny (czyli długi). Jeżeli długi są większe niż majątek, to wartość masy spadkowej przyjmuje się jako równą zeru, nie podaje się wartości ujemnej. Wskazane też byłoby, abyś wraz z protokołem spisu inwentarza otrzymał od sądu jako załącznik kserokopię całej korespondencji komornika z wierzycielami,bowiem ta korespondencja stanowi podstawę do obliczenia zadłużenia zmarłego. Może być to potrzebne, gdyby przez pomyłkę wierzyciel lub komornik podał nieprawidłową wartość długóww spisie inwentarza, wiadomo wówczas w razie czego, kto zawinił, że to nie Ty podałeś nieprawidłową wartość długu lub ukryłeś dług, co mogłoby skutkować anulowaniem ograniczenia Twojej odpowiedzialności za długi.

Pamiętaj – za skompletowanie dokumentów odpowiadasz Ty, a nie sąd i to Ty musisz się o nie postarać, sąd Ci ich nie przyśle automatycznie do domu.

Pamiętaj też, że sąd pobiera opłaty za sporządzenie i nadesłanie kopii tych dokumentów, ale nie są one wysokie – rzędu zazwyczaj od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych, w zależności od ilości stron (przeważnie jest to 1 – 2 zł za stronę).

Reasumując: w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza musisz mieć następujący komplet dokumentów, który w razie czego będziesz obowiązany okazać wierzycielom:

– orzeczenie sądu o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub akt notarialny, jeżeli złożyłeś oświadczenie przed notariuszem,

– protokół spisu inwentarza,

– korespondencja komornika z wierzycielami zawierająca informacje o zadłużeniu zmarłego.

Pamiętaj – przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza niczego nie tracisz, no może poza niewielkimi w stosunku do majątku i długów opłatami manipulacyjnymi (sąd, komornik, ewentualnie notariusz), bo majątek spadkowy i tak przechodzi w całości na Ciebie, a zyskujesz ograniczenie odpowiedzialności za długi do wartości tego majątku.

c.d.n.