Upiór (Stalina) w operze

W każdym razie po tych strasznych obrazach fajczącej się Moskwy mamy szczęśliwy finał: armia napoleońska ginie w śniegach.Obejrzymy też scenę rzucania pod nogi Kutuzowa sztandarów francuskich z trefnym hasłem „Wolność, Równość, Braterstwo”. No i wręczenie kwiatów feldmarszałkowi przez dzieci, co interpretowano w Sowietach jako podziękowania Stalinowi za zwycięstwo na Hitlerem.  A gdy w operze rosyjski lud wysławia wodza: „Prowadził nas feldmarszałek, prowadził do sprawiedliwej walki o nasz kraj", to wiadomo, że nie o feldmarszałka Kutuzowa chodzi, ale o generalissimusa Stalina.
Przypomnijmy słowa prezes Stasińskiej o spektaklu: „To był rodzaj politycznych pogróżek ze sceny Opery Narodowej. To było stalinowsko-socrealistyczne, szowinistyczne i imperialne przedstawienie.Wybitny polski dyrygent i muzyk Grzegorz Fitelberg nazwał operę "Wojna i Pokój" dziełem komunisty Prokofiewa konsultowanym ze Stalinem. 

Na scenie warszawskiego Teatru Wielkiego batalion rosyjskich artystów (600 osób) zaprezentował „Imperialną potęgę Rosji”. „Teatr Maryjski z Sankt Petersburga chciał podkreślić mocarstwowe aspiracje swego kraju, bo raczej nie własną pozycję w świecie nowoczesnej opery” – pisze Jacek Marczyński. Inny krytyk teatralny po obejrzeniu spektaklu zauważa: „Scena warszawskiego Teatru Wielkiego widziała już niejedno. Ale pewne widowiska nie powinny przekraczać granic państwowych.”

Udaje, że tego nie widzi dyrektor Teatru Wielkiego Waldemar Dąbrowski – „Zdecydowałem się na to ogromne i bardzo wymagające przedsięwzięcie, bo chciałem przedstawić Teatr Maryjski w całym wymiarze. To jest teatr wielkich gwiazd, wielkich reżyserów i wspaniałych spektakli. Mamy do czynienia z jedną z pierwszych oper świata i dlatego zależało mi na tym, żeby sprowadzić ją do Warszawy, dać satysfakcję widzom.” Naprawdę widzom?

W innym miejscu Dąbrowski mówi, że dwa lata zabiegał o sprowadzenie tego spektaklu do Warszawy. Przedstawienie miało miejsce w końcu marca br. Skoro dwa lata temu podjęto starania, czyli w 2010 r.; to było przed, czy po locie Tu-154M do Smoleńska?

Dyrektor Teatru Wielkiego podkreśla, że wizyta rosyjskiej opery doszła do skutku dzięki jego przyjaźni z dyrektorem Teatru Maryjskiego i dyrygentem Walerym Giergijewem. Dąbrowski puszy się, że jest zapraszany na rodzinne uroczystości Rosjanina do jego apartamentu i miał okazję podróżowania z nim jego prywatnym samolotem. W którymś momencie pada pytanie jakie związki łączą jego przyjaciela z prezydentem Putinem. Dąbrowski bagatelizuje je mówiąc, że panowie znają się po prostu z czasów, gdy obecny prezydent Rosji był wice merem Petersburga. Tym razem Dąbrowski jest zbyt skromny. W ostatnich wyborach Giergijew znalazł się wśród pięciuset artystów wspierających Putina. Nagrał popierającą Putina reklamówkę. Podkreślał: "Niewłaściwy człowiek na Kremlu oznacza pogrążenie kraju w chaosie". Dał wcześniej dowody jak rozumie putinowski porządek. W 2008 r. z orkiestrą Teatru Maryjskiego, która teraz grała w Warszawie, dał koncert w Cchinwali, stolicy Południowej Osetii, prowincji Gruzji opanowanej przez wojska rosyjskie. Wykonał wówczas m.in. Symfonię "Leningradzką" Szostakowicza, dając do zrozumienia, że, tak jak Leningrad był oblężony przez Niemców, tak podobnie Cchinwali padło ofiarą gruzińskiej agresji. W telewizyjnej transmisji powiedział: "Bez pomocy rosyjskich wojsk byłyby tysiące kolejnych ofiar. Jako Osetyjczyk jestem za tę pomoc wdzięczny mojej wielkiej ojczyźnie, Rosji". Jego gest ostro krytykowano wskazując, że artysta zatracił poczucie proporcji. Sądząc po warszawskim spektaklu „Wojny i Pokoju” tego poczucia proporcji nie odzyskał.

Mamy też obok ideowej jeszcze drugą stronę medalu – finansową. W mediach toczy się dyskusja nad stanem finansowania teatrów w Polsce. Władze centralne i samorządowe obcinają drastycznie budżety teatrów, rezygnuje się z premier, zaczyna zwalniać aktorów. W środowisku teatralnym wzbiera bunt. Tylko Teatr Wielki nie musi oszczędzać. Wspomniana wyżej prezes Stasińska mówi: „Kto zadecydował, żeby ten teatr (Maryjski) przyjechał z takim przedstawieniem i żeby pod patronatem prezydenta Rzeczpospolitej, Bronisława Komorowskiego, wydano trzy miliony złotych na dwa przedstawienia?” Uczestnicząca w programie reżyser Weronika Szczawińska, stwierdziła, że 3 mln zł, to roczny budżet "ważnych scen teatralnych Dolnego Śląska".

Okazuje się też, że wśród kosztów spektaklu ogromna sumę pochłonęła „Obsługa kampanii reklamowej spektaklu ’Wojna i pokój’ prowadzona na nośnikach reklamy zewnętrznej, w tym na przystankach autobusowych i tramwajowych ustawionych przy ulicach o największym natężeniu ruchu pieszego oraz drogowego w ścisłym centrum miasta”. Organizatorzy tego socrealistycznego przedstawienia uzasadniali: „Promocja wyjątkowych spektakli ’Wojna i pokój’ wymaga szczególnego potraktowania ze względu na historyczny charakter wydarzenia. W celu organizacji promocji tak wielkiego wydarzenia, które ma ogromne znaczenie również z punktu widzenia wizerunku Zamawiającego, konieczne jest przeprowadzenie kampanii reklamowej na terenie całej Polski na przynajmniej 300 nośnikach” I w marcu pojawiło się 220 citylightów i 160 billboardów na co wydano prawie 160 tys. zł. Był to dziwny wydatek bowiem nieomal całość biletów rozdano i rozprowadzono wśród tzw. VIP-ów, do sprzedaży trafiły nieliczne bilety błyskawicznie wykupione więc reklamy żadnej nie było trzeba.