Umysł – czy jest to lepsza koncepcja niż dusza?

Nasz podstawowy sposób myślenia o świecie jest wynikiem odkryć naszych przodków dokonanych w zamierzchłej przeszłości.

William James.

Wbrew temu, co sądzą magicy od NLP mapa nie zastąpi rzeczywistości. Na przykład: rządzący nami łaskawie proponują nam różne mapy definiujące nam to, co się w Polsce dzieje (całkiem jak za Gierka: O dalszy dynamiczny rozwój! Premier kieruje, wicepremier rządzi!). Ale przecież w naszych codziennych problemach nie na wiele nam się to przydaje: w kolejce do lekarza czy na bezrobociu.

Oni (znowu Oni!!!) tworzą mity a my borykamy się z rzeczywistością. Dobrze to ilustruje krótka historia o mędrcach i o słoniu.

Sześciu niewidomych mędrców obmacywało słonia. Jeden z nich, łapiąc za kieł, porównał go do włóczni, drugi obmacując bok do ściany, trzeci obejmując nogę do drzewa, czwarty trzymając trąbę przyrównał słonia do węża, piąty trafił na ucho i był przekonany, że słoń to wachlarz, a szósty trzymając za ogon stwierdził, że jak lina. (Przykład ze strony Historia umysłu- Wstęp do kogniwistyki autor nieznany)

Każdy miał częściowo rację, ale był zbyt przywiązany do swojego punktu widzenia.

Zostawmy politykę i wróćmy do źródeł, czyli do tego, co dzieje się w głowie. W mózgu nie udało się znaleźć określonego miejsca, które jednoznacznie można określić jako siedlisko umysłu. Są ludzie, u których być może nawet w ogóle nie ma takie miejsca – mówiąc nieco żartobliwie. Sygnały zmysłowe przetwarzane są przez różne, fizycznie odrębne, struktury mózgu, świadoma percepcja jest jednak spójna. Jak jest to możliwe? Podobnie jest z obrazem świata, jaki postrzegamy, który jest spójny i choć, na co dzień o tym nie myślimy, to doprawdy jest to równie zadziwiające.

Wielu badaczy zjawisk kognitywnych zajmuje się badaniem relacji komputer – człowiek.

Reakcja społeczna na telewizję i komputer uwarunkowana jest przez trzy powtarzające się elementy:

1. wielkość ekranu,

1. sposób kadrowania (wybierania planu) i
2. postrzeganie odległości ( to ostatnie zależy od widza).

Te czynniki, wpływające na odległość, są tak naprawdę od siebie niezależne, aczkolwiek ich wpływ się sumuje. Zmiany, jeśli chodzi o postrzeganie odległości, wpływają na postawy, koncentrację uwagi, pamięć, a nawet na stopień pobudzenia przy odbiorze komunikatu.(Byron, Clifford, 2000)

Włodzisław Duch (Czym jest kognitywistyka?www.psychologia.net.pl) opisuje zadziwiające efekty psychologiczne jak na przykład „kolorowy efekt Phi”. Polega on na tym, że zapalanie światełek, znajdujących się blisko siebie wywołuje wrażenie ruchu ( widujemy je często w różnych reklamach) ale kryją się tu pewne niespodzianki. Jeśli ustawić blisko siebie dwa migające światła i ustalić czas trwania każdego z błysków na 150 milisekund, z przerwą 50 milisekund po pierwszym błysku i dłuższą przerwą (rzędu sekundy) po drugim błysku, to będziemy mieli wrażenie przesuwania się błysku pierwszego światła w stronę drugiego. Jeśli światełka mają dwa kolory, np. zielony i czerwony, to będzie się nam wydawać, że do połowy odstępu między światłami widzimy czerwony kolor, a potem nagle pojawia się kolor zielony. Jednak moment powstania wrażenia koloru zielonego przypada na środek 50-milisekundowej przerwy, gdy zielone światło jeszcze się nie zapaliło! Przebiega to tak, jakbyśmy obserwując światło czerwone już widzieli to, co pojawi się dopiero za ułamek sekundy, czyli zielone światło na prawo od czerwonego. Jeśli wrażenie zielonego koloru pojawia się dopiero po zapaleniu zielonego światła, to, w jaki sposób możemy widzieć zielone światło w połowie drogi, a więc w przeszłości?(W. Duch, tamże)

Czym jest nasz obraz świata i jak go konstruujemy? Dlaczego wiemy , że Jagiełło nie mógł spojrzeć na zegarek przed bitwą i powiedzieć: Już 4, pora ruszać! Być może wiemy dużo więcej o świecie niż wiemy, a z drugiej strony w naszej głowie działają zdumiewające automatyzmu. Oto przykład:

Poniższy tekst postarajcie się przeczytać w normalnym tempie:

Zdognie z nanjwoymszi baniadmai perzporawdzomyni na bytyrijskch
uweniretasytch nie ma zenacznia kojnolesc ltier przy zpiasie dengao solwa. Nwajzanszyeim jest, aby prieszwa i otatsnia lteria byla na siwom mijsecu, ptzosałoe mgoą być w niaedziłe i w dszalym cąigu nie pwinono to sawrztać polbemórw ze zozumierniem tksetu. Dzijee sie tak datgelo, ze nie czamyty wyszistkch lteir w sołwie, ale cłae sołwa od razu

(Ten tekst został znaleziony na jednej z grup dyskusyjnych.)

Prawda, że wszystko zrozumieliście?

Podobną zagadką jest, w jaki sposób człowiek rozumie i operuje metaforami i analogiami. Dla nas stwierdzenie, że Donald Tusk – Słoneczko Peru jest całkiem zrozumiałe, a dla wielu bardzo śmieszne ale znajdźcie mi bodaj największy komputer, który by się z tego roześmiał (obciekliby mu dotacje).

Właśne… poczucie humoru. Begson twierdził, że główny rozśmieszaczem jest piętnowanie i dostrzeganie sztywności i niekonsekwencji w zachowaniu otaczającego świata ale w jaki sposób umysł to wie? Co prawda nie każdy.

Z pamięcią są takie same kłopoty. Jak pamiętamy rozróżniamy pamięć krótkotrwałą, roboczą (operacyjną)i długotrwałą. I mimo, że Arnold Schwartzennegger w Pamięci Absolutnej wszczepiał sobie cudze wspomnienia na razie raczenie mamy szans na takie działanie. Ani nie wiemy gdzie się znajduje, ani jak działa – możemy tylko opisać jej niektóre funkcje.

– Pamięć, mózg to bardzo złożone problemy. To jest najbardziej skomplikowana maszyna we wszechświecie, a my, choć głowimy się nad nią od tysięcy lat, zaczęliśmy rzeczywiście coś robić w tym kierunku dopiero 50 lat temu – mówi Byrne. Według niego, wielkim wyzwaniem jest teraz lepsze zrozumienie obwodów elektrycznych, z których zbudowana jest pamięć. Te połączenia budujące pamięć są, jak piksele na ekranie telewizyjnym. – Piksel nie stanowi wspomnienia, temu odpowiada cały ekran, a my nie wiemy, jak ten ekran powstaje – wyjaśnia Byrne.. (The New York Times portalwiedzy.pl)

Kolejną zagadką są stany świadomości: sen, czuwanie, marzenia na jawie, hipnoza, trans. Właściwie, dlaczego człowiek śpi?

Dlaczego istnieje ścisła relacja pomiędzy emocjami, a myśleniem, którą bada Inteligencja Emocjonalna i ja to możliwe, że komórki lustrzane w mózgu antycypują (przewidują) zachowanie innych ludzi lubzwierząt, jak to odkryli badacze Inteligencji Społecznej?

Jak i które procesy są wykonywane w sposób nieświadomy, a które w świadomy i w jaki sposób jest to regulowane?

Teorii osobowości jest kilkadziesiąt, o ile nie więcej. Każdy poważny psycholog z dorobkiem w pewnym momencie tworzy oryginalną mniej lub bardziej teorię osobowości i wynajduje nowe sformułowania i pojęcia starające się opisać rzeczywistość, o jakiej mamy bardzo niepełne pojęcie. Jedni nazywają to systemem regulacyjnym, inni konstruktami poznawczymi lub inaczej, a wiele z tego nie wynika.

Pytań nie ma końca: jak jest istota bólu i radości, zaburzeń psychicznych, jak możliwa jest ocena estetyczna, czyli dlaczego możemy dostrzegać piękno. Na czym polegają niezwykle zdolności, jakimi są obdarzeni niektórzy ludzie.

Dlaczego człowiek potrzebuje Boga i poczucia sensu życia? Umysł – czy jest to lepsza koncepcja niż dusza?