TK: przepis dot. liczenia odsetek od zaległości niekonstytucyjny

Przepis dotyczący naliczania odsetek od zaległości podatkowych w przypadku, gdy postępowanie prowadził urząd kontroli skarbowej, jest niezgodny z konstytucją – uznał dziś Trybunał Konstytucyjny. Poszkodowane firmy mogą domagać się zwrotu odsetek.

Uznany za niezgodny z Konstytucją przepis ustawy o kontroli skarbowej przewidywał (nie obowiązuje od 1 lipca 2010 r. – przyp. red.), że w przypadku, gdy postępowanie wobec firmy prowadził urząd kontroli skarbowej (UKS), tzw. odsetki za zwłokę były naliczane na zasadach mniej korzystnych, niż gdyby takie samo postępowanie toczyło się przed urzędem skarbowym.

Zgodnie z zaskarżoną regulacją odsetki można było naliczać nawet gdy decyzja urzędu nie została wydana w przewidzianym przepisami terminie 3 miesięcy od wszczęcia postępowania, a także wtedy, gdy urząd zabezpieczył ewentualne zobowiązanie podatkowe, zajmując np. konto bankowe podatnika.

Do Trybunału wystąpiła spółka Polnord, której urząd kontroli skarbowej w Gdańsku zajął w 2005 r. ponad 10 mln zł. Mimo że fiskus zaliczył tę kwotę na poczet zaległości podatkowej, firmie cały czas naliczano odsetki za zwłokę.

Według TK przyjęta w kwestionowanej regulacji zasada naliczania odsetek za zwłokę stawiała podatników kontrolowanych przez organy kontroli skarbowej w gorszej sytuacji niż podatników kontrolowanych przez organy podatkowe.

– To zróżnicowanie Trybunał Konstytucyjny uznał za nieuzasadnione i arbitralne. Nie było ono uzasadnione koniecznością realizacji ważnego interesu publicznego – uzasadniała orzeczenie sędzia Małgorzata Pyziak-Szafnicka. Dodała, że stanowisko takie znalazło także wyraz w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy, która wykreślała sporny przepis.

– Orzeczenie oznacza, iż konstytucja jest nie tylko teoretycznym prawem, obywatele mogą się do niej odwoływać, broniąc się przed niesprawiedliwymi przepisami – powiedział po rozprawie radca prawny w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy Ireneusz Krawczyk, który reprezentował Polnord przed TK.

Dodał, że w efekcie wyroku odsetki za zwłokę powinny być naliczane na takich samych zasadach zarówno wobec podatników, którzy byli kontrolowani przez urzędy skarbowe, jak i tych, których kontrolowały UKS-y.

Krawczyk zaznaczył, że w 2010 r. przepisy co prawda uległy zmianie, niemniej przedsiębiorcy kontrolowani przez UKS-y w latach 2003-2010 mogą zwrócić się z wnioskiem o zwrot odsetek, które zapłacili niezgodnie z Konstytucją.

Wskazał, że skoro co roku urzędy kontroli skarbowej prowadzą kilkadziesiąt tysięcy postępowań, kwoty roszczeń wobec fiskusa mogą być znaczące.

– W przypadku Polnordu odsetki te wyniosły ok. 4 mln zł. Zapłacono je tylko dlatego, że postępowanie prowadził urząd kontroli skarbowej, a nie urząd skarbowy. Poza tym UKS prowadził je 600 dni zamiast 90 dni, a zajęte środki, z których firma nie mogła korzystać, zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych – powiedział Krawczyk. Zaznaczył, że odsetki zwracane wskutek orzeczenia TK będą oprocentowane.

Zgodnie z Ordynacją podatkową niezgodnie z prawem naliczone odsetki stają się nadpłatą podatku, która powinna zostać zwrócona lub zaliczona na poczet innych podatków. Ordynacja nie przewiduje zwrotu nadpłaty z urzędu, podatnik musi wystąpić ze stosownym wnioskiem.

Źródło: PAP