Tadeusz Konwicki Pseudo-recenzja z nie-książki

Są to uwagi do wywiadu p/t: „Wydostać się stąd jak najszybciej”, który

przeprowadzili pp.prof.Stanisław Bereś i Tadeusz Lubelski

http://magazyn.o.pl/2012/tadeusz-konwicki-tadeusz-lubelski-stanislaw-beres-wydostac-sie-stad-jak-najszybciej-odra/5/

 Od razu piszę straciłem chyba 10 minut na czytaniu tej potwornie długiej ramoty, składającej się z niewiele wartych wspominków oraz twierdzeń typu: „Dokonał pan czegoś, co można nazwać nie tylko eseizacją prozy, lecz także eseizacją kina polskiego. To było coś zupełnie nowego, nikt wówczas nie odważył się postawić siebie samego w centrum procesu twórczego”. Sadzę, że gdyby zamiast o „eseizację” spytano p.Konwickiego o np. casuizację prozy – też by coś na to potwierdzającego powiedział. Np., że casuizował ją wbrew ówczesnym prądom.

Literaci po prostu bredzą.

Czasem wychodziło przy okazji, że p.Konwicki ma spore braki w wiedzy o świecie; mówi: „Widzimy w końcu szukanie dawnych języków, jak ostatnio np. w Szwajcarii, gdzie odnaleziono język romański, oprócz francuskiego, włoskiego i niemieckiego. Przyznaje się do niego kilkadziesiąt tysięcy osób, tak jak u nas np. Kaszubi czy górale. To mi się zresztą podoba, bo nie jest groźne dla człowieczeństwa” (wyjaśniam: język reto-romański jest jednym z czterech oficjalnych języków Konfederacji Helweckiej od niepamiętnych czasów. Retoromanów jest w Gryzonii i sąsiednich kantonach ok.700.000. Może chodzi o „romansz” – jeden z dialektów retoromańskiego? Ale on też jest znany od paruset lat…)

Czytałem to – bo „Przegląd” opublikował jedyny, jak się okazało, interesujący dla mnie fragment – brzmiący:

Dla mojego pokolenia, którego rodzice przywędrowali z kresów, był pan pisarzem kultowym. Kompleks polski czy Małą apokalipsę, które wyrażają protest przeciwko real-socjalizmowi, czytaliśmy z dreszczami, a teraz, po latach mówi pan, że nigdy tego ustroju nie skrytykował. Zastanawiam się, jak to pogodzić.

Rzeczywiście, nigdy złego słowa nie napisałem na komunę. Chociaż nie, przyznam się, w jakiejś mojej książce, której mam nadzieję nie czytaliście, jest takie zdanie: Jakie to szczęście że zdechł socjalizm, jaka szkoda, że zdechł socjalizm. Muszę więc tutaj wyjaśnić, że to, czego doświadczyliśmy, to była tak naprawdę tylko próba wprowadzenia pewnej utopijnej ideologii. I mimo że odbyła się może w najbardziej nieodpowiednim miejscu i zakończyła się katastrofą, mieliśmy nadzieję, że ludzkość do tej utopii będzie stale zdążała. Samej ideologii nie atakowałem więc nigdy. Atakowałem za to rzeczywistość, czyli jej realizację, która była jedną z form dyktatury. Może wstyd się przyznać, ale już przed 1956 rokiem zacząłem zauważać, że uniform imperializmu rosyjskiego jakoś nam nie pasuje. To mnie dość mocno dręczyło. Natomiast, warto się zastanowić, ilu ludzi od czasów Chrystusa marzyło o socjalizmie i o równości…

Jeśli odciąć ostatnie zdanie, można to potraktować jako opis ówczesnego stanu ducha polskiego inteligenta. Jednak ostatnie zdanie właśnie sugeruje, że p.Konwicki w gruncie rzeczy nadal uważa socjalizm nie za „utopijną ideę”, lecz za jakąś piękną myśl – niestety nieustannie chrzanioną przez kolejnych realizatorów.

Otóż kwadratowe koło jest też piekną, śmiałą, a nawet rewolucyjną ideą. Tyle, że przy jej wprowadzaniu trzeba połamać kości ludziom i zniszczyć społeczeństwo – które w kwadratowe koło (a raczej w to coś, co praktycy socjalizmu stworzą) będzie musiało być wpasowane.

Przyczyna nie tkwi w złych wykonawcach. Przyczyna tkwi w idei. Idea jest zabójcza dla społeczeństwa, jest niszcząca dla ludzkości. Wprowadzenie socjalizmu byłoby końcem naszej cywilizacji i życia ludzi na Ziemi.

Na szczęście ta idea jest wewnętrznie sprzeczna, więc nigdy, nigdzie i nikomu nie udało się jej zrealizować – dzięki czemu ludzkość ma się jeszcze jako-tako.

Ale zwolennicy socjalizmu są nadal silni, pomysłowi i zdecydowani. I szykują kolejne eksperymenty.

Więc: czuj-czuj-czuwaj!