Quo vadis Polonia?

18 kwietnia 2011 r. w siedzibie Trybunału Konstytucyjnego odbyła się debata „Dokąd zmierzamy?” Debata została zorganizowana w związku z wydaniem książki Quo vadis Polonia? W drodze demokratycznego państwa prawa Polska 1989-2009.

Książka ta stanowi zapis konferencji naukowej, która odbyła się 3 czerwca 2009 r. w Belwederze. Publikacja została zamknięta w ostatnich dniach marca 2010 r. Została ona wydana in memoriam poprzedniego rzecznika praw obywatelskich śp Janusza Kochanowskiego – jednej z ofiar katastrofy smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r.

W trakcie debaty dyskutowano nad obecną sytuacją Polski, stanem jej elit, tym co się zdarzyło po katastrofie smoleńskiej, nie był to obraz optymistyczny.

Dyskusję zakończyło wystąpienie profesora Witolda Kieżuna. Profesor Kieżun  w swoim wystąpieniu wskazał m.in. na pominięte w dyskusji panelistów problemy związane ze sferą gospodarki. Wystąpienie to wskazywało między innymi na problemy demograficzne Polski, na dramatyczne konsekwencje drastycznie niskiej dzietności w Polsce na poziomie 1,23 dziecka na kobietę. Profesor Kieżun wskazywał też na równie negatywne konsekwencje braku tworzenia miejsc pracy w Polsce i emigracji zarobkowej do innych krajów Unii Europejskiej, a w krótkiej perspektywie na dodatkowe zagrożenie jakie będzie stanowić otwarcie rynku pracy w Niemczech i przygotowywanych tam programach mających na celu pozyskanie pracowników z Polski.

Polska stoi przed licznymi wyzwaniami, zwłaszcza, że jak podkreślali paneliści, katastrofa smoleńska obnażyła słabość państwa polskiego, jego bezradność…

Albo możemy się przyglądać jak nasze państwo się osłabia i zanika, albo próbować coś zrobić. I właśnie demografia jest kluczem do wszystkiego. Jeśli nie uda się powstrzymać obecnego negatywnego trendu, to inne działania nie na wiele się zdadzą. Przykłady innych krajów pokazują, że tylko bardzo istotne zaangażowanie państwa i skierowanie odpowiednich środków na pomoc rodzinie, tak by łatwiej było podjąć decyzję o posiadaniu dzieci, może być skuteczne. Wszelkie inne działania mogą mieć charakter pomocniczy. Ale bez istotnego i realnego wsparcia państwa  trudno wygrać z tendencjami zaimportowanymi z bogatszych od nas krajów. Zresztą ich przykład pokazuje, jakie problemy można wygenerować próbując załatać lukę pokoleniową, nie poprzez zwiększenie dzietności, a poprzez przyjmowanie imigrantów. Różnice kulturowe generują konflikty, wiara w asymilację okazuje się złudna, zwłaszcza, jeżeli imigranci nie mają szacunku dla wartości wyznawanych przez społeczeństwa, w których się znajdują.

Jedyną szansą dla Polski jest zatem skuteczne zwiększenie poziomu dzietności. Z powodu struktury wiekowej naszego społeczeństwa jest to praktycznie ostatni moment, gdy coś można próbować w tej materii osiągnąć. A jednocześnie musimy pamiętać o zagrożeniu, jakie wiąże się z brakiem wystarczającej liczby atrakcyjnych  miejsc pracy, różnicami w poziomie rozwoju z krajami Europy Zachodniej i otwarciem rynku pracy w Niemczech i Austrii. Dla również starzejących się krajów Europy Zachodniej Polska jest atrakcyjnym „rynkiem”, pozwalającym na pozyskanie wykwalifikowanych pracowników, którzy w przeciwieństwie do bardziej odmiennych kulturowo imigrantów, stosunkowo łatwo się asymilują.

W efekcie zagrożenie demograficzne jest w tej chwili podstawowym zagrożeniem, przed którym stanęło państwo polskie. Czy jednak potrafimy zdać ten egzamin, czy podobnie jak w przypadku demontażu reformy emerytalnej (zmniejszenie składki przekazywanej do OFE i zwiększenie roli części repartycyjnej) zafundowanego nam przez obecny rząd, jedyne na co będzie nas stać to bezradne rozłożenie rąk i stwierdzenie, że nie stać nas ani na kapitałowy system emerytalny, ani na politykę prorodzinną….
 

Paweł Pelc

radca prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Pawła Pelca

Wiceprezes Stowarzyszenia Rynku Kapitałowego UNFE

27.04.2011