Przegrana bitwa mgr Derdziuka

Grabienie przedsiębiorców za rzekomo zaległe składki ZUS (wraz z kilkuletnimi odsetkami) czasami spotyka się z dezaprobatą naszych sądów!

1.

Stan faktyczny:

W październiku 2007 r. Henryk M. wystąpił do ZUS o umorzenie składek za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 13 lipca 2000 r. z powodu trudnej sytuacji finansowej. Oboje z żoną są bezrobotnymi bez prawa do zasiłku, mają dwoje dzieci w wieku szkolnym, rodzina korzysta z pomocy opieki społecznej, utrzymuje się z zasiłków i wykonywanych przez niego prac dorywczych. Również w pierwszej decyzji z dnia (…) stycznia 2008 r., podobnie jak w decyzji z dnia (…) marca 2008 r. ZUS uznał, że nie zachodzi całkowita nieściągalność należności jako przesłanka ich umorzenia na podstawie art. 28 ust. 3ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), zwanej dalej SysUbSpołU. Zdaniem organu za umorzeniem należności nie przemawia także ważny interes osoby zobowiązanej, o jakim mowa w art. 28 ust. 3a) SysUbSpołU i w § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne (Dz.U. Nr 141, poz. 1365), zwanego dalej rozporządzeniem. Zawieszenie przez skarżącego działalności gospodarczej i zgłoszenie tego faktu w urzędzie skarbowym nie skutkuje brakiem istnienia zaległości z tytułu składek, a ponadto w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie podjął się próby ich spłacenia.

2.

Ten rodzaj decyzji ZUS jest zaskarżalny w normalnym trybie administracyjnym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę, uznając, że tego rodzaju należności mogą być umorzone w całości lub w części tylko w razie ich całkowitej nieściągalności (art. 28 ust. 3 SysUbSpołU). Zaistnienie jednej z określonych przesłanek oznacza, że organ może ale nie musi umorzyć należność. Tego rodzaju decyzje są wydawane w ramach uznania administracyjnego. Sąd powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 r. sygn. akt II UZP 6/04 (OSNP 2004, nr 16, poz. 285), w której wskazano m.in., że "(…) przepis art. 28 ust. 2 SysUbSpołU (…) jest oparty na konstrukcji tzw. uznania administracyjnego, co oznacza, że decyzja w zakresie spraw dotyczących umorzenia należności przysługuje każdorazowo organowi rentowemu, który w razie stwierdzenia całkowitej nieściągalności składek, zachodzącej w przypadkach wymienionych w art. 28 ust. 3 tejże ustawy może ale nie musi umorzyć zaległości. Norma zawarta w art. 28 ust. 2 SysUbSpołU wyraźnie wskazuje na brak obowiązku umorzenia należnych składek w przypadku ich całkowitej nieściągalności stanowiąc, że w takim wypadku mogą być one umorzone".

3.

WSA w Warszawie zatem uznał, że ZUS może umorzyć zaległe składki tylko w jednym przypadku.

Kiedy go najdzie taka ochota!

4.

Oczywiście dla „zatarcia śladów” faktycznego toku rozumowania PT sędziów administracyjnych wyrok WSA zawiera obszerne wskazanie na możliwości majątkowe Henryka M.:

Wprawdzie sytuacja skarżącego nie jest łatwa, ale jest on właścicielem domu oraz działki, uzyskuje dochody z tytułu wykonywanych prac dorywczych i w tej sytuacji należało przyjąć, że skarżący posiada majątek, który umożliwia spłatę zaległości.

Dalej jednak WSA podkreśla, że tak naprawdę los ubezpieczonego spoczywa w rękach ZUS-u:

w art. 28 ust. 3a) u.s.u.s. ustawodawca również przewidział możliwość umorzenia należności tych składek ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia w uzasadnionych przypadkach pomimo braku ich całkowitej nieściągalności, ale prawo wyboru rozstrzygnięcia również należy do organu, który takie należności może ale nie musi umorzyć.

5.

Henryk M. złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 28 SysUbSpołU, co skutkowało odmową umorzenia naliczonych składek z tytułu ubezpieczeń społecznych.

6.

Wyrokiem z dnia 21 maja 2009 roku (II GSK 1045/08)  NSA w składzie Edward Kierejczyk (przewodniczący sprawozdawca), Jan Bała i Magdalena Bosakirska wyrok oraz decyzja ZUS zostały uchylone.

7.

Oto najważniejsze tezy uzasadnienia:

– zakres swobody organu administracji, wynikający z przepisów prawa materialnego, jest ograniczony ogólnymi zasadami postępowania administracyjnego, w tym art. 7 KPA, co oznacza, że treść i zakres ochrony słusznego interesu indywidualnego w działaniach organów sięgają do granic kolizji z interesem społecznym.

–zakres kognicji sądu nie ogranicza się jedynie, wobec uznaniowego charakteru decyzji, do oceny, czy zostały zachowane przesłanki formalne wymagane przepisami KPA. Zgodnie bowiem z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2000 r. III UZP 15/00 (OSNAPiUS 2000, nr 23, poz. 864) decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmawiająca umorzenia w całości lub w części należności z tytułu składek, podlega merytorycznej kontroli sądu. Oznacza to, że do kompetencji sądu należy merytoryczna ocena zasadności wydanej i podlegającej zaskarżeniu decyzji, w tym odmawiającej umorzenia w całości lub w części należności z tytułu składek (…) na podstawie przesłanek wskazanych w art. 28 ust. 2 i 3 ustawy (…) posiłkując się w tym zakresie przepisami rozporządzenia (…) z dnia 31 lipca 2003 r.(fragment uzasadnienia uchwały SN z dnia 6 maja 2004 r. sygn. akt II UZP 6/04)

– sytuacja, w której zapłata zaległości powoduje konieczność sięgania przez zobowiązanego pozbawionego możliwości zaspokojenia swoich niezbędnych potrzeb materialnych do środków pomocy państwa, nie jest bowiem zgodna z interesem tego obywatela, jednocześnie nie jest również zgodna z interesem publicznym (…) norma prawna, która dopuszcza umorzenie należności w uzasadnionych przypadkach, pomimo braku ich całkowitej nieściągalności, wobec permanentnie niezadowalającego stanu finansów ubezpieczeń społecznych, nie znalazłaby w praktyce ogóle zastosowania.

8.

Tako rzecze NSA w w/w składzie.

Dla porządku odnotujmy, że WSA w Warszawie został cytowanym wyrokiem mocno skarcony:

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę na decyzji ZUS nie wykazał się podstawową znajomością uznania administracyjnego jako prawnej instytucji przyjętej także w omówionych przepisach.

9.

ZUS od dwóch lat prowadzi wojnę z małymi i drobnymi przedsiębiorcami, każąc im płacić rzekome długi powstałe (zdaniem organu) w latach 2005-2009.

Zdaniem zainteresowanych problem dotyczy co najmniej 500.000 osób.

Do tego trzeba dodać członków ich rodzin.

Wyrok cytowany wyżej dowodzi, że nie każda potyczka kończy się zwycięstwem mgr Derdziuka i jego ludzi…

4.03 2012