Produkty pszczele w tradycyjnej medycynie chińskiej

Zdrowotne działanie miodu

Z badań prowadzonych na uniwersytecie Pensylwania w Filadelfii wynika – po wykonaniu analizy skamielin z okresu kamienia (neolitu), które pochodzą z chińskiej prowincji Henan -, że przed 9 tys. lat produkowano w Chinach napoje alkoholowe z miodu, ryżu, dzikich winogron i ziół. Teksty historyczne z dziedziny medycyny chińskiej potwierdzają, że te miodowe napoje alkoholowe odgrywały znaczącą rolę w medycynie chińskiej. Do dzisiaj przy produkcji rozlicznych medycznych preparatów stosowana jest w Chinach tradycyjna technika fermentacji zawartych w ryżu węglowodanów, wykorzystująca działanie różnego rodzaju pleśni.

Miód wspiera Qi

Według klasycznej terminologii tradycyjnej medycyny chińskiej (TCM) miód wspiera energię życia Qi (Qi – hipotetyczna energia życiowa, której manifestacją są zjawiska i procesy natury. Energia Qi jest silnie związana z siłami życiowymi natury i człowieka) oraz wzmacnia Yin (Yin dosłownie rozumiane jako „zacienione miejsce, północne zbocze, południowy brzeg (rzeki), zachmurzenie, zaciemnienie” reprezentowane przez czerń i Księżyc. Yin oznacza bierność, uległość, smutek, chłód i zimę, symbolizuje żeński aspekt natury, introwersję). Terminologia medycyny chińskiej nie ma dokładnego odzwierciedlenia w językach europejskich. Dlatego jej pojęcia nie zawsze są dla nas europejczyków zrozumiałe. Jednak podstawowe medyczne działania miodu, odczytane w duchu TCM, można opisać w następujący sposób:

1. Wspieranie wydajności fizycznej i psychicznej.
2. Wsparcie dla trawienia i przemiany materii
3. Nawilżanie śluzówki
4. Działanie przeciwzastoinowe i rozluźnienie skurczów w organizmie
5. Wsparcie dla oczyszczenia organizmu i odtruwania.
6. Zapobieganie osteoporozie i arteriosklerozie
7. Działanie przeciwzapalne.

Wielorakie fizjologiczne mechanizmy działania miodu są dobrze zbadane przez współczesną medycynę. Dlatego porównanie tych badań z praktyczną wiedzą medycyny chińskiej (oraz analizą wszelkich aspektów energii życia Qi)  może wzbogacić naszą wiedzę o zdrowotnych właściwościach miodu.

Do utrzymania ogólnie dobrego stanu zdrowia przyczyniają się różnorodne, cenne składniki miodu jak: witaminy, minerały, pierwiastki śladowe, peptydy etc. Zdrowotne znaczenie miodu wynika z jego probiotycznego (regulującego) działania na ludzką florę jelit. Miód ułatwia trawienie, oczyszczanie organizmu, działa korzystnie na system immunologiczny, a także na produkcję wpływających na psychikę a powstających w jelicie substancji semiochemicznych (związki chemiczne używane przez zwierzęta i rośliny do przekazywania informacji, wywieranie określonego wpływu na otoczenie, głównie w celach obronnych, wszczynania alarmu, zaznaczania własnego terytorium, informowaniu partnerów o gotowości płciowej). Regularne spożywanie miodu przyczynia się do wzrostu fizycznej wydajności, do wyważonego psychicznego i emocjonalnego samopoczucia, a także do sprawnej obrony ciała – a więc do optymalizacji energii życia Qi.

Imbir, cytryna i miód we wczesnej fazie przeziębienia

Szczególnie we wczesnym stadium przeziębienia przygotowanie mikstury z imbiru, miodu i cytryny odgrywa w chińskiej medycynie ludowej dużą rolę. Należy wziąć kawałek korzenia imbiru (wielkości kciuka) i umyć go szczoteczką pod bieżącą wodą. Następnie należy korzeń pokroić w plasterki i zalać gotowaną wodą – ok. 1 l – i odstawić na 20 minut. Zagotowaną wodę należy schłodzić i dodać dwie łyżki miodu leśnego bądź fenkułowego (koper włoski), a także sok, wyciśnięty z cytryny. W początkowym stadium przeziębienia należy wypijać – w porcjach – minimum 1 litr przyrządzonego w taki sposób napoju dziennie. Prawdopodobnie po wypiciu mieszanki wystąpi uczucie lekkiego ciepła i dojdzie do spocenia się, co należy uznać za oznakę oczyszczenia z czynników chorobowych przez skórę. W przypadku poważniejszego zaflegmienia należy zrezygnować ze spożywania wszystkich produktów mlecznych, ponieważ one właśnie wspierają tworzenie się flegmy w organizmie.

Duszone gruszki z miodem przeciwko kaszlowi

Przy silnym kaszlu i podrażnionej śluzówce dróg oddechowych do znacznego złagodzenia stanu chorobowego może przyczynić przygotowanie duszonej gruszki z miodem. Obraną gruszkę należy podzielić na połówki i wykroić gniazda nasienne. Zagłębienia po gniazdach wypełniamy miodem i dusimy, bądź gotujemy w kąpieli parowej przez 20 minut. Potrawę gruszkową należy spożywać trzy razy dziennie. Z powodzeniem duszona gruszka z miodem może być stosowana u dzieci.

Olej sezamowy i miód w przypadku zapalenia oskrzeli w wieku dziecięcym

Zapalenie oskrzeli i utrudnione odkasływanie flegmy prowadzi u dzieci do znacznych problemów ze spaniem. Lekarze zajmujący się chińską medycyną tradycyjną zalecają w takich przypadkach mieszankę, która składa się z jednej łyżki miodu i połowy łyżki oleju sezamowego, które należy rozpuścić w połowie filiżanki ciepłej wody. Szczególnie u mniejszych dzieci mikstura ta pozwala na lekkie odkasływanie i spokojny sen.

Ocet jabłkowy i miód dla wzmocnienia odporności organizmu

Mieszanka octu ryżowego i miodu uważana jest w Chinach za prawdziwe źródło młodości i zdrowia. Cenne składniki wzmacniają organizm, wydalane są złogi kwasów, a naturalna flora jelitowa jest wspierana w jej funkcji immunologicznej, działając pozytywnie na wydolność fizyczną i psychiczną. W naszym kręgu kulturowym zamiast octu ryżowego używamy ocet jabłkowy, który powinien – w miarę możliwości – pochodzić z upraw ekologicznych. Należy rozpuścić trzy razy dziennie dwie łyżki octu jabłkowego i jedną łyżkę miodu w odrobinie letniej wody i przyjmować na czczo przed posiłkiem. Kuracja powinna być przeprowadzana wiosną i jesienią przez okres ośmiu tygodni.

Korzeń lukrecji i miód przy wrzodach żołądka

Chroniczne zapalenia śluzówki żołądka, wywołane często przez bakterię Helicobacter pylori, są tradycyjnie leczone w Chinach za pomocą ziół. Lekarze zalecają sprawdzony wywar z 9g korzenia lukrecji i 6g niepryskanych skórek z mandarynki, przy czym składniki należy gotować w 150 ml wody przez 15 minut na małym ogniu. Następnie odcedzamy zawartość przygotowanej mieszanki i do wywaru dodajemy 50g ciemnego miodu, ponieważ taki właśnie miód zawiera lepsze, przeciwzapalne składniki. Miksturę należy przyjmować w trzech porcjach w ciągu jednego dnia. W chronicznych przypadkach kuracja może trwać kilka tygodni. Aby terapia była jak najbardziej skuteczna, należy w czasie jej trwania zrezygnować z jedzenia mięsa, wędlin i serów. Codziennie należy wypijać 1,5 litra słabej ziołowej herbaty lub przegotowanej wody, wieczorem wskazane jest wypicie rosołu warzywnego i zjedzenie kromki starego chleba. Należy zwracać uwagę na intensywne przeżuwanie i napełnianie śliną jedzenia, ponieważ procesy trawienne przebiegają sprawniej, a śluzówka żołądka jest chroniona.

Orzechy i miód

Orzechy włoskie, orzechy brazylijskie, czyli orzeszki para – (owoce orzesznicy wyniosłej, wysokiego drzewa z Ameryki Południowej, o dużych, skórzastych, eliptycznych liściach i dużych żółtych kwiatach w gronach), orzechy macadamia (makadamia trójlistna (Macadamia ternifolia), drzewo z rodziny srebrnikowatych, z natury występujące w Australii, obecnie szeroko uprawiane, które dostarcza smacznych, pożywnych (73% tłuszczu) orzechów, bardzo cenionych w handlu, niestety szybko jełczejących) lub orzechy laskowe jak i wszystkie orzechy odgrywają w chińskiej technologii żywienia ogromną rolę. Orzechy prowadzą do poprawy przepływu krwi, sprzyjają elastyczności naczyń krwionośnych, optymalizują przemianę materii i podnoszą koncentrację. Mało kto wie, że codzienne spożywanie garści mieszanki orzechów może zmniejszyć ryzyko zawału serca nawet o 48%.

I właśnie przygotowanie preparatów złożonych z orzechów i miodu ma w Chinach długą tradycję, ponieważ takie mikstury nie tylko składają się ze smacznych składników, ale uwzględniają w planie żywienia medycznie skuteczne efekty synergii. W codziennej praktyce obserwujemy często, że dzieci, które mają problemy z koncentracją uwagi (ADD/ADHS) (ADHD – skrót z ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder, czyli Zespół nadpobudliwości psychoruchowej, określany w literaturze jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi lub zaburzenia hiperkinetyczne. W przypadku zaburzeń uwagi i braku nadpobudliwości ruchowej mówimy o ADD – Attention Deficit Disorder) ich stan samopoczucia ulega wyraźnej poprawie dzięki unikaniu spożywania produktów z rafinowanym cukrem (np. słodkich napojów, batoników etc). Z perspektywy chińskiej nauki o żywieniu, dzieci powinny spożywać na śniadanie świeżo przygotowane müsli z owocami i miodem, a podczas przerw między posiłkami duże porcje owoców i orzechów, posłodzone miodem. Fizyczna wytrzymałość i utrzymujący się poziom zdolności koncentracji i zapamiętywania, uzyskane dzięki przestrzeganiu powyższych reguł, będą wartościową pomocą nie tylko dla dzieci.

Miód – sprawdzone lekarstwo na powierzchniowo zainfekowane rany

Ulcus cruris, Ulcus venosum  (owrzodzenie żylakowe i podkolanowe) są często trudnymi do leczenia wrzodami skóry w głębokich warstwach naczyń, nazywane często „otwartą raną”. Przypadki takie mają często przebieg chroniczny. Schorzeniami związanymi z trudnościami w gojeniu się ran dotknięci są głównie cukrzycy i pacjenci z chorobami krążenia. W niniejszym opisie podajemy przypadek siedemdziesięcioletniego pacjenta, który jest cukrzykiem i występuje u niego konieczność przeprowadzania regularnych dializ, a przy tym wszystkim cierpi na nowotwór gruczołu krokowego i ma na skórze zainfekowany wrzód (ulcus cruris) o wielkości 7×1,5cm. Intensywne leczenie dostępnymi środkami medycznymi nie doprowadziło do poprawy. Skutkiem tego pacjentowi dwa do trzech razy w tygodniu aplikowana jest medyczna mikstura miodowa (Medi-Honey). Podczas kuracji zaobserwowano stałą poprawę i po sześciu tygodniach zanotowano całkowite zamknięcie rany, zniknął także stan zapalenia.

Efektywne mechanizmy zahamowania zapalenia za pomocą miodu (szczególnie miodu z krzewu manuka z Nowej Zelandii lub innych ciemnych gatunków miodu) są od dawna zbadane. Oksydoza glukozy w miodzie tworzy pod wpływem płynnej plazmy rany, nadtlenek wodoru w ilości dokładnie odpowiadającej stanowi zapalenia. Dzięki temu dochodzi do działania antybiotycznego, redukcji obumarłej tkanki i do pobudzenia wzrostu zdrowych komórek. Efekty osmotyczne miodu, które zakłócają namacalnie gospodarkę wodną bakterii, z pewnością przyczyniają się do gojenia ran.

Leczenie ran zainfekowanych bakteryjnie medycznymi miksturami miodowymi jest w Chinach alternatywnym sposobem terapii w rozlicznych centrach medycznych i klinikach uniwersyteckich. O stosowaniu takiej metody decyduje pacjent. Niestety, przemysł farmaceutyczny, powołując się na kwestie praw patentowych, przeszkadza w uznaniu miodu w leczeniu bakteryjnie zainfekowanych ran.

Profesor, Profesor h.c. M. Kurth

Fudan Universität

Adol-Rebl-Strasse 38-40

85276 Pfaffenhofen