Pomniki zamiast Słowa – część 2

Dalszy ciąg prezentacji Encykliki Jana Pawła II pt. ” Centessimus Annus”
z 1 maja 1991 r. szczelnie ukrytej w owym czasie przez Polakami przez władze, media oraz niestety także przez Kościół.

              Pierwszy odcinek relacji dotyczącej tej doniosłej Encykliki wzbudził duże zainteresowanie. Składał się on wlaściwie z jednego, bardzo długiego i bardzo znaczącego cytatu z tego dokumentu.

   Obecnie zacznę prezentację całości w formie zwartych logicznych tez, w kolejności ich pojawiania się w treści    dzieła.

Zwracam też uwagę po raz drugi na to, że Centessimus Annus stanowi świadomą kontynuację słynnej Encyklki  Leona XIII pt. " Rerum Novarum" z roku 1891 i Jan Paweł II stale w swym tekście powraca do swego poprzednika przypominając tamte tezy i rozwijając je. Czasami trudno obie te relacje rozdzielić, ale w żadnym razie nie wpływa to na klarowność i jednoznaczność wywodu.

Na koniec tego wstępu zaznaczam, że czasami ( choć bardzo rzadko) będę wtrącał kilka słów komentarza wlasnego.

                      Rozdział I – Znamienne rysy Rerum Novarum

1) Praca ludzka została zdehumanizowana poprzez traktowanie jej jako towar, do tego brak jest wlaściwej opieki społecznej. W wyniku tego powstały dwie przeciwstawne społeczne klasy w warunkach nieograniczonej niczym wolności ekonomicznej oraz dwie przeciwstawne ideologie : liberalizm i socjalizm

2) Bogactwa są w rękach  niewielu a masy pozostają zubożone. Rozwija się konflikt bez zasad. Leon XIII potępia bezwględną walkę klas, ale pokój społeczny musi być zbudowany na sprawiedliwości

3) Kluczowym pojęciem u Leona XIII jest godność pracy robotnika, przez co wyraża on swą godność jako osoba, zaś praca robotników jest jedynym źródłem bogactwa państw

4) Prawo własności prywatnej jest słuszne, ale w wymiarze ograniczonym, ponieważ istnieje zasada powszechnego przeznaczenia dóbr ( w tym momencie trudno się oprzeć refleksji, że teza ta stała się później jedną z głównych ideologicznych tez zachodniej socjaldemokracji)

.5) Istnieje naturalne prawo do zakladania stowarzyszeń a przede wszystkim związków zawodowych

 6) Praca powinna tak ograniczona w czasie, by zapewniać należny odpoczynek robotnikom ( Leon XIII uzwa określenia: " proletariusze"), odmienne traktowanie dzieci i kobiet ( był to czas, gdy dzieci w Europie też niekiedy pracowaly)

 7) Powinna istnieć " słuszna płaca" o wysokości której nie może decydować wolna umowa, bo chodzi tu o zachowanie życia

8) Płaca musi wystarczyć robotnikowi na utrzymanie siebie i swej rodziny. Narzucanie innych warunków umowy to gwałt i niesprawiedliwość ( na podstawie wiarygodnych danych mogę stwierdzić, że zasada ta w II RP była przestrzegana)

9) W tym momencie Jan Paweł II pisze, że dziś też jest niesprawiedliwość, łamanie zasad zatrudniania kobiet, nieletnich, liczby godzin pracy i bhp, słusznego wynagrodzenia mimo prawa państwowego i międzynarodowego.

Państwo winno temu zapobiegać

10) Bezwględnie winien być zagwarantowany odpoczynek świąteczno-religijny

11) Tu Leon XIII przeprowadza krytykę socjalizmu i liberalizmu. Socjalizm likwiduje własność prywatną a liberalizm sprowadza Państwo do roli opiekuna bogatych. Tymczasem Państwo winno dbać przede wszystkim o biednych. Tutaj Jan Paweł II stwierdza, że ta krytyka liberalizmu jest nadal aktualna kierując się zasadą solidarności

12) Tu leon XIII zwraca uwagę, że jednostka, rodzina i społeczeństwo są wcześniejsze niż Państwo, które zatem nie może sobie rościć prawa do omnipotencji. ( mamy więc zapowiedż później sformułowanej zasady pomocniczości)

                            Rozdział II – Ku Rzeczom Nowym naszych czasów

13) Jan Paweł II pisze tu, że Leon XIII przewidział, czym zaowocuje socjalizm. W tym ustroju jednostka podporządkowana jest mechanizmowi : człowiek – społleczeństwo bez zachowania jej odpowiedzialności. Znika pojęcie osoby i oczywiście własność, zostaje machina władzy a droga do wspólnoty jest zamknięta. Ateizm znosi transcendencję i redukuje człowieka do rzeczy

14) Jan Paweł II stwierdza, że konflikt spoleczny sam w sobie nie jest niczym złym, zwlaszcza, gdy jest przejawem walki o sprawiedliwość. Staje się zły, gdy pojawiają się gwałty i nienawiść a nawet walka zamienia się w totalną bez poszanowania godności. Dlatego walka klas i militaryzm mają te same korzenie a siła tam idzie przed prawem i słusznością

15) Pomiędzy upaństwowieniem życia społecznego i abnegacją Państwa winno się poszukiwać równowagi oraz tworzyć takie ramy prawa państwowego, by żadna ze stron relacji ekonomicznych nie mogła być na tyle silna, by zniewolić drugą

16) Na czele ochrony praw ludzkich winna stać ochrona przed widmem bezrobocia. Po pierwsze należy dążyć do pełnego zatrudnienia, dalej zapewnić ubezpieczenie społeczne bezrobotnym ( jeśli mimo to się pjawią) a także zawodowe przekwalifikowania

17) Zarobki mają wystarczyć dla pracownika i jego rodziny plus zapewnić jeszcze oszczędności. ( przypominam, że najniższa płaca w Polsce w roku 2011 wynosi brutto 1380 zł). Wyeliminować należy wyzysk, zwłaszcza osób z marginesu i imigrantów. Związki winny ustalać dolną granicę zarobków i warunki pracy ( przypominam instytucję układów zbiorowych, o którą tak walczył śp. Lech Kaczyński)

18) Powinien być zapewniony odpowiedni poziom wypoczynku, prawo do wyrażania swej osobowości w pracy ( przy poparciu związków zawodowych). Państwo winno stwarzać warunki zwlaszcza dla tych dziedzin gospodarki, które dają miejsca pracy i poprzez przepisy bronić warunków tejże. Bezrobotnym należy zapewnić minimum utrzymania ( dziś głodowy zasiłek dostaje się przez pół roku, o ile wcześniej przepracowało się odpowiednio długi czas)

19) Należy popierać spółdzielnie wytwórców i spożywców oraz kredytowe, ludową oświatę, zawodowe kształcenie oraz eksperymenty w udziale pracowników w życiu przedsiębiorstwa a także obywateli w życiu społeczeństwa

20) Jan Paweł II stwerdza tu, że profetyczne przesłanie Leona XII nie zostało w całości przyjęte i stąd tyle było nieszczęść w 20 wieku

21) Błąd polega na absolutyzowaniu wolności bez poszanowania innych czyli egoizmie oraz bezgranicznej afirmacji własnej korzyści bez sprawiedliwości

22) Taka postawa prowadzi w dalszej konsekwencji do wojen. Po 2 wojnie nastał stan prowizorycznego pokoju i na Zachodzie nastąpił zdrowy rozwój oraz zapanowała stabilność a rynek znalazł się pod kontrolą społeczną. Było dużo miejsc pracy, ubezpieczeia, możność zawodowego kształcenia się i wolność zrzeszania, zabezpieczenie na wypadek bezrobocia, demokratyczny udział w życiu społecznym. Praca nie była towarem.

23) W niektórych krajach wszelako zaistniały formy antykomunistycznej dyktatury, które były sprzeczne same w sobie, bo robiły coś podobnego do tego, czemu miały zapobiec

24) W krajach zachodnich powstała też pewne zaczątki tendencji czystego konsumpcjonizmu opartego na wąskim materializmie i w tym materializmie miały naturę podobną do marksizmu

25) Jednocześnie w III świecie zachodziła dekolonizacja i okazało się, że istniejące tam stare ludowe tradycje są często zgodne z chrześcijaństwem

26) Zaczęła działać ONZ dążąca do równowagi między strefami geograficznym świata

27) Organizacja ta nie wykształciła jednak mechanizmów zapobiegających wojnom

                                        Rozdział III    – Rok 1989

28) Upadają dyktatury w Ameryce Łacińskiej, Afryce i Azji, w Polsce komuniści tracą legitymację do sprawowania władzy poprzez ruch robotników. Okazało się bowiem, że czlowiek to nie tylko aktywność gospodarcza i przynależność społeczna. To także kulturowy kontekst, język, historia, postawy wobec faktów egzystencjalnych jak narodziny, miłość, praca, śmierć, Bóg. Na pytanie o sens osobistej egzystencji odpowiadają kultury. Dlatego w Polsce walka  o godność pracy zespoliła się z walką o prawa Narodu oraz z walką przeciw duchowej pustce a Kościół spotkał się z ruchem robotniczym.

29) "Porządek" społeczny oparty na biurokracji, kłamstwie, przemocy oraz braku koordynacji interesu jednostki ze społecznym upadł. Nie oznaczało to jednak końca niesprawiedliwości i wyzysku na świecie

30) W Europie Wschodniej rozpoczęła się gospodarcza odbudowa w waunkach uprzedniego wykorzenienia prawdomówności, wiarygodności i pracowitości. Nalezy też pamiętać, że III świat  ma jeszcze gorzej a kraje rozwinięte nie mogą się dalej bogacić kosztem tego obszaru

31) W krajach zamożniejszych też są ludzie ubodzy i zarówno oni jak ubogie ludy nie mogą być traktowani jako ciężar i uciążliwi natręci. Trzeba im pomóc i podźwignąć do pracy, aby mogli z dóbr też korzysytać

32) W krajach rozwiniętych przesadna propaganda wartości czysto utylitarnych prowadząca do  niepohamowanej chęci szybkiego zaspokajania pragnień utrudnia hierachię prawdziwych wartości

                       To tyle na dziś

  Opracowując tekst Encykliki w postaci tez nie jestem w stanie oczywiście podać ich wszystkich, bo musiałbym streścić po prostu całość bardzo stężonego tekstu, prawie pozbawionego ornamentów. Formę blogu znacznie by to przekraczało. Staram się przytoczyć przede wszystkim te stwierdzenia, które były wtedy ważne dla drogi polskiego rozwoju i przecież ważne są dla niej nadal.

                   Wygląda na to, że będą jeszcze dwa odcinki tego streszczenia

                         Anarchanioł – A-Ja-To Lach