Pieniądze szczęścia nie dają

Przez ostatnie 4 lata deficyt Białegostoku powiększył się 3 krotnie osiągając w 2010 roku 615 mln. Do 2006 roku 4 prezydentów miasta przez 16 lat zaciągnęło zobowiązania na kwotę tylko 190 milionów złotych.

Planowany budżet na rok 2011 zakłada wzrost zadłużenia o kolejne 280 mln zł.

Znaczna część środków jest przeznaczona na infrastrukturę drogową. Dotacje z Unii Europejskiej zachęcają do dużych wydatków ale nie wymagają aż tak wielkiego zadłużania się. Sytuacja przypomina gorączkę zakupów w hipermarkecie na posezonowych wyprzedażach.

Wydatkowane pieniądze nie są inwestycjami mającymi przynieść dochód owszem poprawiają wygodę życia mieszkańców i dostarczają wielu rozrywek ale nie za darmo. Szacowany dług Białegostoku przypadający na 4 osobową rodzinę wzrósł przez 4 lata około 8 tysięcy złotych. Utrzymanie i remonty dodatkowych obiektów powiększą w przyszłości zobowiązania. Do tego musimy doliczyć koszty obsługi zadłużenia.

 Za to wszystko zapłaci każdy mieszkaniec miasta  a brak pieniędzy w kasie miejskiej doprowadzi do wzrostu podatków, zwiększenia opłat komunalnych, zmniejszenia opieki socjalnej oraz cięcia w edukacji.

W zestawieniu z dużymi Polskimi miastami zadłużenie Białegostoku jest na średnim poziomie i nie przekracza dopuszczalnej normy 60% dochodów budżetu. Obowiązujący od wielu lat limit zadłużenia nie odzwierciedla zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego.

Tak gwałtowny wzrost długu samorządów budzi niepokój rządu i parlamentu. Wprowadzona pod koniec 2010 roku nowelizacja ustawy o Finansach Publicznych ma zablokować narastanie długu. Restrykcyjny mechanizm ma wejść w życie w 2014r, uzależnia możliwości kredytowe miasta od relacji pomiędzy wielkością spłaty zadłużenia i jego przychodami.

Już dziś możemy wyliczyć, że ta reguła zablokuje zwiększania zadłużenia miasta i wymusi konieczność sprzedaży majątku gminy aby podnieść wskaźnik przychodów. Uchwalenie budżetu miasta po roku 2014 może być dużym wyzwaniem dla rządzących. Te czynniki będą miały wpływ na ocenę wiarygodności finansowej miasta a co za tym idzie koszt obsługi zadłużenia.

Według agencji ratingowej Fitch Polska ocena Białegostoku jest na poziomie BBB.  Te trzy litery oznaczają, że wiarygodność finansowa mmiasta jest na poziomie Grecji ale mniejsza niż Irlandii.

Ostanie lata pokazały jak szybko i drastycznie mogą zmienić się warunki finansowe. Firmy, które w 2008 roku wykupiły bez dostatecznej wiedzy i analizy opcje walutowe dostały bolesną lekcję. Wiele z nich upadło a kraj stracił kilka miliardów złotych. Posiadacze kredytów walutowych też zostali niemile zaskoczeni.

Oprocentowanie kredytów czy obligacji jest ściśle powiązane ze zdolnością kredytową. Może sięgać nawet kilkanaście procent czego doświadczyli Irlandczycy i Grecy.

Przy braku ostrożności i niekorzystnych dla miasta warunkach realny jest wzrost oprocentowania obligacji komunalnych do rozmiarów trudnych do wyobrażenia np nawet do 20%, taką premię obecnie płacą za swoje obligacje niektóre miasta w USA stojace na skraju niewypłacalności.

Radni Białegostoku biorący na barki mieszkańców ogromne obciążenia finansowe prywatnie postępują odwrotnie. Typowa osoba  mieszka w bloku, jeździ 10 letnim samochodem i ma bezpiecznie ulokowane oszczędności. Wyjątek stanowią osoby mające wysoki kredyt brany na zakup domu. Wśród miejscowych włodarzy nie ma takich, którzy agresywnie inwestują swoje prywatne pieniądze.

Każdy wędkarz wie, żeby złowić rybę należy na haczyk założyć przynętę. Dostępność środków i niski koszt  finansowania oferowanego polskim samorządom powinny zasługiwać na zastanowienie.

Konsekwencją zadłużania państwa przez Edwarda Gierka były problemy gospodarcze Polski. Znaczna część społeczeństwa pamięta jeszcze czasy stanu wojennego i warunki życia w tamtym okresie. Trudno zapomnieć też bolesną kurację jaką był Plan Balcerowicza. Bogatsi o doświadczenia z historii wyciągnijmy wnioski na przyszłość.